Տնտեսական և արժութային միություն
Տնտեսական և արժութային միությունը (անգլ․՝ Economic and monetary union) առևտրային բլոկի տեսակ է, որը միավորում է ընդհանուր շուկան, մաքսային միությունը և արժութային միությունը: Ստեղծվել է առևտրային համաձայնագրի հիման վրա, ՏԱՄ-ն ներկայացնում է տնտեսական ինտեգրման գործընթացի յոթ փուլերից վեցերորդը: ՏԱՄ համաձայնագիրը սովորաբար միավորում է մաքսային միությունը և ընդհանուր շուկան: Տիպիկ ՏԱՄ համաձայնագիրը սահմանում է ազատ առևտուր և մեկ արտաքին սակագին իր իրավասության ողջ տարածքում: Այն նաև ուղղված է ապրանքների, ծառայությունների և մարդկանց ազատ տեղաշարժի պաշտպանությանը։ Այս համաձայնագիրը տարբերվում է արժութային միությունից (Օրինակ ՝ Լատինական արժութային միություն), որը սովորաբար չի ենթադրում ընդհանուր շուկա: Ինչպես Եվրոպական միության (ԵՄ) 27 անդամ պետությունների կողմից ստեղծված տնտեսական և արժութային միության դեպքում, ՏԱՄ-ն կարող է տարբեր կերպ ազդել իր իրավասության տարբեր մասերի վրա: Որոշ տարածքներ ունեն մաքսային կանոններ, որոնք տարբերվում են ՏԱՄ-ի ներքո գտնվող այլ տարածքներից: Այս տարբեր մեխանիզմները կարող են ամրագրվել պաշտոնական համաձայնագրում, կամ դրանք կարող են դե ֆակտո գոյություն ունենալ։ Օրինակ, ԵՄ ոչ բոլոր անդամ պետություններն են օգտագործում իրենց արժութային միության կողմից սահմանված եվրոն, և ոչ բոլոր ԵՄ անդամ պետություններն են Շենգենյան գոտու մաս: ԵՄ որոշ անդամներ մասնակցում են երկու միություններին, իսկ ոմանք ՝ ոչ մեկին:
Միացյալ Նահանգների տարածքները, Ավստրալիայի արտաքին տարածքները և Նոր Զելանդիայի տարածքները ունեն ընդհանուր արժույթ և, մեծ մասամբ, իրենց մայրցամաքային պետությունների շուկա: Սակայն, որպես կանոն, դրանք նույն մաքսային տարածքների մաս չեն կազմում։
Պատմություն
Սկզբում մի քանի երկրներ փորձել են ստեղծել ՏԱՄ-ն 1969 թվականին Հաագայի գագաթնաժողովում: Հետագայում հրապարակվել է «ծրագրի նախագիծը»։ Այդ ժամանակ այդ որոշման կայացման համար պատասխանատու հիմնական անդամը Լյուքսեմբուրգի վարչապետ Պիեռ Վերներն էր[1]: 1991 թվականի դեկտեմբերին որոշում է կայացվել ստեղծել Եվրոպական Միության տնտեսական և արժութային միություն, որը հետագայում դարձավ Մաաստրիխտի պայմանագրի մաս (Եվրոպական միության պայմանագիր)[2]:
Գործընթացները Եվրոպական ՏԱՄ-ում
ՏԱՄ-ն ներառում է չորս հիմնական գործունեություն[3]․
- Առաջին պարտականությունն է պատասխանատու լինել եվրագոտում արդյունավետ դրամավարկային քաղաքականության իրականացման համար, որն ապահովում է գների կայունությունը: Գոյություն ունի տնտեսագետների մի խումբ, որոնց միակ խնդիրն է ուսումնասիրել, թե ինչպես բարելավել դրամավարկային քաղաքականությունը՝ միաժամանակ պահպանելով գների կայունությունը: Նրանք իրականացնում են ուսումնասիրություններ, և դրանց արդյունքները ներկայացվում են ՏԱՄ-ի ղեկավարներին: Դրանից հետո առաջնորդների դերը տնտեսագետների աշխատանքի արդյունքները իրենց երկրի քաղաքականության մեջ ներդնելու համապատասխան միջոց գտնելն է: Գների կայունության պահպանումը երկարաժամկետ նպատակ է ԵՄ բոլոր պետությունների համար՝ այն հետևանքների պատճառով, որոնք դա կարող է ունենալ եվրոյի վրա որպես արժույթ:
- Երկրորդ, ՏԱՄ-ն պետք է համակարգի տնտեսական և հարկաբյուջետային քաղաքականությունը ԵՄ երկրներում: Նրանք պետք է հավասարակշռություն գտնեն դրամավարկային և հարկաբյուջետային քաղաքականության իրականացման միջև: Նրանք պետք է խորհուրդ տան երկրներին ուժեղացնել համակարգումը, նույնիսկ եթե դա նշանակում է, որ երկրները սերտորեն կապված կլինեն ավելի ազատ դրամավարկային և կոշտ հարկաբյուջետային քաղաքականության հետ: Դրամավարկային շուկայում համակարգման բացակայությունը կարող է հանգեցնել անկանխատեսելի իրավիճակի: ՏԱՄ-ն նաև ուսումնասիրում է խառը քաղաքականության տարբերակը, որը որոշ էմպիրիկ ուսումնասիրություններ ցույց են տվել, որ օգտակար է[4]:
- Երրորդ, ՏԱՄ-ն ապահովում է միասնական շուկայի անխափան աշխատանքը: Մասնակից երկրները հարգում են ՏԱՄ-ի կողմից ընդունված որոշումները և ապահովում են, որ իրենց գործողությունները ուղղված լինեն շուկայի կայունության պահպանմանը[5]:
- Վերջապես, ՏԱՄ կանոնակարգերը օգնում են վերահսկել ֆինանսական հաստատությունները: ՏԱՄ-ի բոլոր անդամները խիստ անհրաժեշտ են միասին գործելու համար: Այսպիսով, ՏԱՄ-ն պետք է ունենա ինստիտուտներ, որոնք վերահսկում են բոլոր անդամ պետությունները՝ ՏԱՄ-ի հիմնական նպատակը պաշտպանելու համար:
Ազգային կառավարությունների դերերը
ՏԱՄ-ի շրջանակներում երկրների տնտեսական դերը կայանում է նրանում, որ․
- վերահսկեն պետական բյուջեներին վերաբերող հարկաբյուջետային քաղաքականությունը
- վերահսկեն հարկային քաղաքականությունը, որը սահմանում է եկամտի ստացման եղանակները
- վերահսկել կենսաթոշակային համակարգերը, աշխատաշուկայի և կապիտալի կարգավորումը սահմանող կառուցվածքային քաղաքականությունը
Տնտեսական և արժութային միությունների ցանկ
- Եվրոպական Միության տնտեսական և արժութային միություն (1999/2002) եվրոգոտու անդամների համար եվրոյով
- դե ֆակտո ինքնիշխան պետությունները Արևելյան Կարիբյան պետությունների կազմակերպության Արևելյան Կարիբական արժութային միությունում (2006)[6]
- դե ֆակտո Շվեյցարիա-Լիխտենշտայն[7]
Առաջարկվում է
Համայնք | Արժույթ | Տարածաշրջան | Նպատակային տարեթիվը | Նշումներ |
---|---|---|---|---|
Կենտրոնական Աֆրիկայի տնտեսական և դրամավարկային համայնք | Կենտրոնական Աֆրիկյան ԿՖԱ ֆրանկ | Աֆրիկա | Դեռևս չգործող ընդհանուր շուկան | |
Արևմտյան Աֆրիկայի տնտեսական և արժութային միություն | Արևմտյան Աֆրիկյան ԿՖԱ ֆրանկ | Աֆրիկա | Դեռևս չգործող ընդհանուր շուկան | |
Պարսից ծոցի համագործակցության խորհուրդ | Խալիջի | Մերձավոր Արևելք | Հնարավոր է, որ ոսկին պաշտպանված էր, բայց հետաձգվեց 2007-2008 թվականների ֆինանսական ճգնաժամի պատճառով | |
Արևելյան Աֆրիկայի Համայնք | Արևելյան Աֆրիկայի շիլլինգ | Աֆրիկա | 2015 | Օգտագործվելու է ապագա Արևելյան Աֆրիկայի ֆեդերացիայի կողմից |
Կարիբյան միասնական շուկա և տնտեսություն (որպես CARICOM-ի մաս) | Լատինական Ամերիկա / Կարիբյան | 2015 | Արևելյան Կարիբյան արժութային միությունը լրացնելու համար | |
Հարավային Աֆրիկայի մաքսային միություն | Հարավաֆրիկյան ռանդ | Աֆրիկա | 2015 | դե ֆակտո CMA անդամի համար, երբ ստեղծվի SADC տնտեսական միությունը |
Հարավային Աֆրիկայի զարգացման համայնք | Հարավաֆրիկյան ռանդ (միջանկյալ առաջարկ) | Աֆրիկա | 2016 | Համալրելու կամ հաջողելու CMA-ն և Հարավային Աֆրիկայի մաքսային միությունը |
Հարավային Ասիայի տարածաշրջանային համագործակցության ասոցիացիա | Հարավային Ասիա | 2016[փա՞ստ] | ||
Հարավային Ամերիկայի ազգերի միություն | Լատինո[8] | Լատինական Ամերիկա / Կարիբյան | 2019 | |
Կենտրոնական Աֆրիկայի պետությունների տնտեսական համայնք | Աֆրիկա | Կենտրոնական Աֆրիկայի տնտեսական և դրամավարկային համայնքը (CEMAC) համալրելու համար | ||
Արևմտյան Աֆրիկայի պետությունների տնտեսական համայնք | Աֆրիկա | 2020 | ԿԱՏԴՀ-ին և WAMZ-ին հաջողության հասնելու համար | |
Աֆրիկյան տնտեսական համայնք | Աֆրիկա | 2028 | Աֆրիկայի տնտեսական միություն | |
Ռուսաստանի և Բելառուսի միութենական պետություն | Ռուսական ռուբլի | Եվրոպա | ||
Արաբական պետությունների լիգա | Արաբական դինար | Արաբական պետություններ | Արաբական դինարը առաջարկվել է Արաբական Արժույթի Հիմնադրամի ստեղծման օրվանից, որը ակնկալվում է դրա իրականացման լուրջ ծրագրերի համար՝ առաջարկվող Արաբական միության ստեղծումից հետո։ | |
Եվրասիական տնտեսական միություն | Ալթին | Եվրասիա | 2025 | Ղազախստանի նախագահ Նուրսուլթան Նազարբաևն առաջին անգամ առաջարկել էր 2009 թվականին Եվրասիական տնտեսական համայնքի համար ստեղծել միասնական անկանխիկ արժույթ, որը կոչվում է «ևրազ»: Հաղորդվում է, որ դա կօգներ երկրներին մեկուսա։ցնել համաշխարհային տնտեսական ճգնաժամից[9]։ 2012 թվականին նոր միասնական արժույթի գաղափարը աջակցություն գտավ Վլադիմիր Պուտինի և Դմիտրի Մեդվեդևի կողմից, և մինչև 2014 թվականը Եվրասիական հանձնաժողովի փաստաթղթերում մշակվեցին առաջարկներ Եվրասիական կենտրոնական բանկի և ընդհանուր արժույթի ստեղծման վերաբերյալ, որը կոչվելու է ալթին, որը պետք է ներդրվի մինչև 2025թ[10]։ |
Նախորդ ՏԱՄ-ները
- Բելգիա-Լյուքսեմբուրգ տնտեսական միության արժութային միություն (1922–2002), որը փոխարինվել է Եվրոպական ՏԱՄ-ով։
Ծանոթագրություններ
- ↑ «The Hague Summit (1–2 December 1969): completion, enlargement, deepening - Pierre Werner and the European integration process: from the Schuman Plan to the Fontainebleau Summit - CVCE Website». www.cvce.eu. Վերցված է 2019-10-29-ին.
- ↑ «What is the Economic and Monetary Union? (EMU)». European Commission - European Commission. Վերցված է 2019-05-04-ին.
- ↑ «How the Economic and Monetary Union works». European Commission - European Commission. Վերցված է 2019-05-04-ին.
- ↑ Blinder, Alan (September 1982). «Issues in the Coordination of Monetary and Fiscal Policy». Cambridge, MA. doi:10.3386/w0982.
{{cite journal}}
: Cite journal requires|journal=
(օգնություն) - ↑ pub/com/factsheets/emu/en/ «The EU and economic and monetary union». publications.europa.eu. Վերցված է 2019-05-04-ին.
{{cite web}}
: Check|url=
value (օգնություն) - ↑ The states participating in both initiatives are Antigua and Barbuda, Dominica, Grenada, Saint Kitts and Nevis, Saint Lucia, Saint Vincent and the Grenadines.
- ↑ Single market through participation in the internal market of the European Union, customs union since 1924, informal currency union since 1920.
- ↑ Proposed by Ecuador's President Rafael Correa on December 15, 2007
- ↑ «Kazakhstan Suggests a New Currency - News». The Moscow Times. 12 March 2009. Վերցված է 4 June 2015-ին.
- ↑ «Russia, Kazakhstan and Belarus to have new joint currency». 10 April 2014. Վերցված է 8 July 2014-ին.
Գրականություն
- Acocella, N. and Di Bartolomeo, G. and Tirelli, P. [2007], ‘Fiscal leadership and coordination in the ՏԱՄ’, in: ‘Open Economies Review’, 18(3): 281–9.
- Bergin, Paul (2008). «Monetary Union». In David R. Henderson (ed.). Concise Encyclopedia of Economics (2nd ed.). Indianapolis: Library of Economics and Liberty. ISBN 978-0865976658. OCLC 237794267.
Արտաքին հղումներ
- African monetary union inches closer
- United States of Southern Africa?
- East Africa's first steps towards union
- West Africa opts for currency union
- Gulf States push for single currency
- 'Limited gains' from Gulf single currency
- Do the Mercosur Countries Form an Optimum Currency Area?(չաշխատող հղում)
- Argentina plans monetary union
- Economist – Antipodean currencies (Australia and New Zealand)
- Three Perspectives on an Australasian Monetary Union
- Reasons for the collapse of the Rouble Zone
- In Search of the "Ruble Zone"
- OECD Development Centre – the Rand Zone
- A single Աֆրիկաn currency in our time?
- South Աֆրիկա proposes adoption of the rand as provisional SADC common currency