Windows 95
Windows 95 (կոդային անվանումը Chicago), Microsoft Corporation-ի կողմից մշակված գրաֆիկական բազմաֆունկցիոնալ օպերացիոն համակարգ է։ Այն պաշտոնապես ներկայացվել է 1995 թվականի օգոստոսի 24-ին։ Ռուսական տարբերակը վաճառքի է հանվել 1995 թվականի նոյեմբերի 10-ին։
 | |
|---|---|
 | |
| Տեսակ | օպերացիոն համակարգ |
| Ստեղծող |  Մայքրոսոֆթ |
| Ընտանիք | Windows 9x |
| Հիմք են ծառայել | MS-DOS |
| Ծրագրային կոդ | Փակված |
| Առաջին թողարկում | օգոստոսի 24 1995[1] |
| Վերջին տարբերակ | OEM Service Release 2.5 (նոյեմբերի 26 1997) |
| Փաթեթեների կառավարիչ | x86 |
| Առկա է | բազմալեզու |
| Միջուկի տեսակ | միաձույլ միջուկ |
| Արտոնագիր | Գույքային ծրագրակազմ |
| Զարգացման կարգավիճակ | Պատմական (հիմնական հոսքը ավարտվել է 2000 թվականի դեկտեմբերի 31-ին, ընդլայնված աջակցությունն ավարտվել է 2001 թվականի դեկտեմբերի 31-ին[2]) |
| Նախորդ | Windows 3.x |
| Հաջորդ | Windows 98 |
| Կայք | microsoft.com/windows95 |
| ելակոդ | փակված |
 Microsoft Windows 95 Վիքիպահեստում | |
Windows 95-ը նախատեսված էր հիմնականում տան և SOHO հատվածների համար։ Համակարգը հիբրիդային էր. այն աջակցում էր 16 և 32 բիթանոց կոդի կատարմանը։ Windows 95-ի ինտերֆեյսի նորարարությունները ակտիվորեն օգտագործվում էին Windows-ի բոլոր հաջորդ տարբերակներում. այն ներկայացրեց այնպիսի գրաֆիկական ինտերֆեյսի տարրեր, ինչպիսիք են պատկերակներով աշխատասեղանը, առաջադրանքների տողը և «Սկսել» ընտրացանկը։ Windows 95-ի աջակցությունն ավարտվել է 2001 թվականի դեկտեմբերի 31-ին։ Ժամանակակից համակարգերում գործարկումը հնարավոր է միայն որոշ վիրտուալ մեքենաների վրա, որոնք, իրենց հերթին, հաճախ պահանջում են որոշակի կարգավորումներ և դրայվերներ։
Զարգացում խմբագրել
Microsoft Windows 95-ի մշակումը սկսվեց 1992 թվականի մարտին (Windows 3.1-ի թողարկումից անմիջապես հետո) և տևեց մինչև 1995 թվականի կեսերը։ Առաջին թողարկված բիլդը 28-րդ կառուցումն էր, 1993-ի սկզբին, սակայն դրա մասին տվյալները երբեք չհայտնվեցին ցանցում։ Հաջորդ բետա տարբերակը՝ build 34-ը, որը թողարկվել է 1993 թվականի մարտին, առաջին բիլդն է, որը հայտնվել է համացանցում։ Մշակման փուլում մինչև 1994 թվականի կեսերը արտադրանքը կոչվում էր Microsoft Chicago։
Համակարգի նոր առանձնահատկություններ խմբագրել
Windows 95-ը MS-DOS-ի և Windows-ի արտադրանքների միաձուլման արդյունք է, որոնք նախկինում առանձին էին բաժանվում։ Windows 95-ը Windows-ի երրորդ համակարգն է (Windows for Workgroups 3.11 և Windows NT-ից հետո), որն այլևս չի աջակցում ստանդարտ և իրական x86 պրոցեսորներին և պահանջում է Intel 80386 կամ ավելի բարձր պրոցեսոր պաշտպանված ռեժիմում։ Windows 95-ը զգալի բարելավումներ է պարունակում համակարգի գրաֆիկական ինտերֆեյսի և ներքին ինտերֆեյսի, ներառյալ աշխատասեղանի և Start ընտրացանկի, երկար (մինչև 256 նիշ) ֆայլերի անունների աջակցություն և Plug and Play համակարգը։
Windows 95-ի հիմնական նորամուծությունը Win32 API-ի վրա հիմնված 32-բիթանոց հավելվածներ գործարկելու հնարավորությունն էր։ Այս առանձնահատկությունն առաջին անգամ հայտնվեց Windows NT-ում, սակայն այս ընտանիքի համակարգերն ունեին ավելի բարձր ապարատային պահանջներ և, հետևաբար, հնարավոր չէ համեմատել «սովորական» Windows շարքի հետ (որը ներկայացված էր Windows 3.x ընտանիքով մինչև Windows 95-ի թողարկումը)։ Windows 95-ն իրականացրել է Windows NT-ում հասանելի Win32 հնարավորությունների միայն ենթաբազմությունը։ Այնուամենայնիվ, սա բավական էր, որպեսզի Win32 API-ի վրա հիմնված բազմաթիվ հավելվածներ աշխատեն ինչպես Windows NT-ում (որը դիրքավորվում էր որպես բիզնես օգտագործման համակարգ), այնպես էլ Windows 95-ում (նշված սպառողական շուկայի համար)։ Սա նպաստեց Windows 95-ի ժողովրդականությանը։
Windows-ում 32-բիթանոց ֆայլերի հասանելիության ներդրումը Workgroups 3.11-ում նշանակում էր, որ 16-բիթանոց MS-DOS իրական ռեժիմն այլևս չէր օգտագործվում Windows-ի գործարկման ընթացքում ֆայլերի մանիպուլյացիայի համար, իսկ Windows 3.1-ում 32-բիթանոց սկավառակի մուտքի ներդրումը վերացրեց օգտագործումը։ BIOS կոշտ սկավառակների կառավարման համար։ Արդյունքում, MS-DOS-ի դերը իրականում կրճատվել է պաշտպանված ռեժիմով աշխատող Windows միջուկի բեռնման վրա։ MS-DOS-ը դեռ կարող է օգտագործվել ավելի հին սարքերի դրայվերները համատեղելիության նպատակներով գործարկելու համար, սակայն Microsoft-ը խորհուրդ է տվել չօգտագործել դրանք, քանի որ դա խանգարում է պատշաճ բազմաֆունկցիոնալ աշխատանքին և նվազեցնում համակարգի կայունությունը։ Օգտագործելով Control Panel-ը, օգտատերը կարող էր որոշել, թե որ MS-DOS բաղադրիչներն են դեռ օգտագործվում իր համակարգում. օպտիմալ կատարումը ձեռք է բերվել, եթե չլիներ։ Windows-ի միջուկը դեռ օգտագործում էր հին «MS-DOS ոճի» զանգերը, որը հայտնի էր որպես անհաջող ռեժիմ, բայց այս ռեժիմը օգտագործվում էր միայն պաշտպանված ռեժիմի դրայվերների բեռնման հետ կապված խնդիրները շտկելու համար։
Երկար ֆայլերի անուններ խմբագրել
Շնորհիվ VFAT-ի՝ FAT ֆայլային համակարգերի կառուցվածքի փոքր ընդլայնման, 8.3 ֆայլերի անունների երկարության սահմանափակումը հանվեց և հայտնվեց անուններում Unicode-ի (Յունիկոդի) աջակցությունը։ Նման երկար ֆայլերի անունները կոչվում էին LFN (Long File Name), իսկ կարճ 8.3 տարբերակները կոչվում էին SFN (Short File Name)։
Երկար անունները հասանելի են դարձել նաև DOS ծրագրերին MS-DOS API-ի նոր գործառույթների միջոցով (INT 21/71), սակայն այդ գործառույթներն օգտագործելու համար ծրագրերը պետք է վերագրվեն կամ գրվեն զրոյից, և միայն անունները, որոնք կարող են փոխակերպվել։ Unicode-ը ASCII-ին (այլ կերպ ասած, MS-DOS-ում ակտիվ կիրիլիցա ծածկագրի էջի դեպքում հասանելի են լատինատառ և կիրիլիցա այբուբեններով անուններ, բայց ոչ, օրինակ, հունարեն տառերով)։ Բացի այդ, MS-DOS-ի նոր հնարավորությունները հասանելի են եղել միայն Windows-ի տակ DOS ծրագրերն աշխատելիս, այլ ոչ թե «մաքուր MS-DOS»-ում։
DOS-ի հետ համատեղելի այլ օպերացիոն համակարգերը պահանջում էին թարմացում երկար ֆայլերի անուններ օգտագործելու համար։ DOS ֆայլերի կառավարման կոմունալ ծրագրերի ավելի հին տարբերակների օգտագործումը կարող է փչացնել երկար ֆայլերի անունները դրանք պատճենելիս և տեղափոխելիս։ Windows 3.1-ից Windows 95-ի ավտոմատ թարմացման գործընթացի ընթացքում հայտնաբերվել և անջատվել են DOS և երրորդ կողմի կոմունալ ծառայությունները, որոնք կարող էին փչացնել երկար ֆայլերի անունները։ Այն դեպքերի համար, երբ անհրաժեշտ էր օգտագործել հին սկավառակի կոմունալ ծառայություններ, որոնք չեն ընդունում երկար ֆայլերի անունները (օրինակ, MS-DOS 6.22 փաթեթից defrag ծրագիրը), LFNBACK ծրագիրը տրամադրվել է երկար անուններ պահպանելու և վերականգնելու համար։
Ինտերֆեյս խմբագրել
Windows 95-ի գրաֆիկական ինտերֆեյսը դարձել է շատ ավելի հզոր և ավելի հեշտ օգտագործման համար, ինչի հետևանքով աշխատասեղանի օպերացիոն համակարգերի շուկայում մրցակցություն է առաջացել, որն ավարտվել է Microsoft-ի հաղթանակով։ Windows 95-ը շուկայական անհերքելի հաջողություն ունեցավ, և թողարկումից հետո մեկ կամ երկու տարվա ընթացքում այն դարձավ երբևէ ստեղծված ամենահաջող օպերացիոն համակարգը։ Windows 95-ը լայն զանգվածներին հասանելի դարձրեց գրաֆիկական ինտերֆեյսի առանձնահատկությունները, ինչպիսիք են «Սկսել» կոճակը և առաջադրանքների տողը (չնայած նմանատիպ հնարավորություններ ավելի վաղ ներդրվել էին Arthur և RISC OS օպերացիոն համակարգերում, այդ համակարգերի շուկան չափազանց սահմանափակ էր)։ Այս հատկանիշները դարձել են Windows-ի բոլոր հաջորդ տարբերակների մշտական հատկանիշը (բացառությամբ Windows 8-ի, որտեղ բացակայում էր «Սկսել» կոճակը), և հետագայում պատճենվել են այլ գրաֆիկական միջերեսներում։
Plug and Play խմբագրել
Windows 95-ում ներդրված Plug and Play համակարգը ավտոմատ կերպով տեղադրում է սարքի դրայվերները, նրանց տալիս է ընդհատումների համարներ և այլն; Նախկինում դա պետք է արվեր ձեռքով։ Իր հերթին, Windows 95-ի հայտնվելը հանգեցրեց սարքերի առաջացմանը, որոնք հատուկ նախագծված էին plug and play-ի համար, օրինակ՝ դրանք անգործուն են, քանի դեռ համակարգը հասցեներ չի հատկացնում և ընդհատում նրանց։ Իրականացման վաղ փուլում տեղի են ունեցել ապարատային ճանաչման բազմաթիվ սխալներ, ուստի plug and play-ը հաճախ կատակով կոչվում էր plug and play՝ բառացիորեն «միացրեք և աղոթեք»։
Անհետացած հավելվածներ և գործառույթներ խմբագրել
Քարտի ֆայլը (Cardfile) անհետացավ ստանդարտ հավելվածի փաթեթից, սակայն այն դեռ հնարավոր էր տեղադրել բեռնման սկավառակից։
PaintBrush գրաֆիկական խմբագրիչում ստեղնաշարից նկարելու հնարավորությունն անհետացել է։
Գովազդային արշավ խմբագրել
Windows 95-ի թողարկումն ուղեկցվել է հսկայական գովազդային արշավով (շատ գնահատականներով՝ ամենամեծը ծրագրային ապահովման պատմության մեջ), ներառյալ գովազդային հոլովակը Start Me Up երգով (ակնարկ «Սկսել» կոճակին - «Սկսել»), որը կատարել է Rolling Stones-ը։ Մեղեդին, երաժշտական ներածությունը, որն ուղեկցում է Windows 95-ի ամբողջական բեռնախցիկը, գրել է հայտնի կոմպոզիտոր Բրայան Ինոն։
Արշավը ներառում էր նաև մարդկանց պատմություններ, ովքեր հերթ էին կանգնում խանութներից դուրս՝ համակարգի պատճենը գնելու համար. նույնիսկ կատակներ էին հնչում այն մասին, թե ինչպես են մարդիկ, ովքեր համակարգիչ չունեին, Windows 95-ը գնում էին հենց ամբողջ աղմուկի պատճառով, նույնիսկ չիմանալով, թե ինչ է Windows-ը։ Windows 95-ի թողարկումից երկու ամիս առաջ Verbatim-ը վարեց իր գովազդային արշավը սեփական անգործունյա սկավառակի համար, որը պարունակում էր օպերացիոն համակարգի ցուցադրական տարբերակը, որը կոչվում է Microsoft Windows 95 Interactive Demo[3]։
Windows 95-ի ցուցադրական սկավառակը, որը Microsoft-ն ուղարկեց 160 բետա փորձարկողներին, վարակված էր Form[4] բեռնված վիրուսով։
Համակարգի պահանջները խմբագրել
| Նվազագույնը | Առաջարկվող | |
| Պրոցեսոր | Intel 80386DX կամ համատեղելի | Intel 80486 կամ համատեղելի |
| ՕՀ | 4 ՄԲ | 8 ՄԲ կամ ավելի |
| Վիդեո քարտ | VGA | SVGA 256 գույների աջակցությամբ |
| Սկավառակի տարածք | Սկավառակի տարածք 50 ՄԲ-ից (մաքուր տեղադրում), կախված ընտրված տարբերակներից | |
| Շարժական սկավառակակիր | 3½″ FDD | |
Լրացուցիչ բաղադրիչների համար.
- Մանիպուլյատոր Microsoft Mouse կամ համատեղելի
- Մոդեմ կամ ֆաքսի մոդեմ
- Աուդիոքարտ ու բարձրախոսներ ձայնի համար[5]
Հրատարակություններ խմբագրել
| Անվանումը | Տարբերակը | Թվականը | Տարբերակը IE | USB աջակցություն | FAT32 աջակցություն | UDMA աջակցություն[6][7] |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Windows 95 Retail | 4.00.950 | 1995 | Ոչ (1.0-ը Plus Pack-ում) | Ոչ | Ոչ | Ոչ |
| Windows 95 Retail SP1 | 4.00.950A | 1995 | Ոչ (1.0-ը Plus Pack-ում) | Ոչ | Ոչ | Ոչ |
| OEM Service Release 1 | 4.00.950A | 1995 | 2.0 | Ոչ | Ոչ | Ոչ |
| OEM Service Release 2 | 4.00.1111 (4.00.950B) | 1996 | 3.0 | Ոչ | Այո | Այո |
| OEM Service Release 2.1 | 4.03.1212-1214 (4.00.950B) | 1996 | 3.0 | Այո | Այո | Այո |
| OEM Service Release 2.5 | 4.03.1216 (4.00.950C) | 1997 | 4.0 | Այո | Այո | Այո |
Windows 95-ն ի սկզբանե վաճառվում էր 13 ճկուն սկավառակի վրա՝ հատուկ DMF-ով (Distribution Media Format, 1,68 ՄԲ տարողություն, որը նվազեցրեց պահանջվող անգործունյա սկավառակների քանակը 15-ից մինչև 13) կամ CD-ով (CD տարբերակը ներառում էր բազմաթիվ օգտակար լրացուցիչ ֆայլեր։ Որոշ զարգացումներ, որոնք չէին կարող ավարտվել Windows 95-ի պաշտոնական թողարկման ժամանակ, հետագայում ներառվեցին Microsoft Plus-ում։ (օրինակ, Internet Explorer)։
Windows 95-ի վաղ տարբերակներում չկար ներկառուցված աջակցություն ինտերնետի հետ աշխատելու համար, բայց աշխատասեղանի վրա կար «Microsoft Network» պատկերակը, որը հետագայում հեռացվեց։ Internet Explorer-ը ինտեգրվել է Windows ինտերֆեյսի հետ (Explorer.exe), որը վերացրել է Internet Explorer-ի ֆայլերի ամբողջական հեռացումը` առանց համակարգը խափանելու։
Windows 95-ը փոխարինվել է Windows 9x շարքի այլ օպերացիոն համակարգերով՝ Windows 98, Windows 98 SE և Windows Me։ 2001 թվականի դեկտեմբերի 31-ին Microsoft-ը դադարեցրեց Windows 95-ի աջակցությունը։
Շարունակական գոյություն խմբագրել
Windows 95-ը և այլ տարբերակները գործարկվել են Nokia խեռախոսների, PlayStation Portable և Motorola սմարթֆոնների սիրահարների կողմից՝ օգտագործելով DOSBox էմուլյատորը։
Այս օպերացիոն համակարգերը գործարկվել են նաև Android-ով և Windows Mobile-ով աշխատող հեռախոսների վրա՝ օգտագործելով տեղափոխված QEMU կամ Bochs էմուլյատոր։
Կարող եք նաև գտնել ժամանակակից համակարգիչներ, որոնցում տեղադրված է Windows 95 կամ Windows 98՝ որպես լրացուցիչ օպերացիոն համակարգ տարբեր նպատակների համար, օրինակ՝ հին հավելվածների և խաղերի հետ աշխատելու համար, որոնք չեն աշխատում Windows-ի նոր տարբերակների վրա։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ Washingtonpost.com: WashTech
- ↑ «Windows Life-Cycle Policy». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ հուլիսի 28-ին.
- ↑ PR Newswire (1995 թ․ հունիսի 19). «VERBATIM ANNOUNCES EXCLUSIVE WINDOWS(R) 95 PREVIEW». Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ հոկտեմբերի 2-ին. Վերցված է 2022 թ․ հունվարի 26-ին.
- ↑ «1995». Лаборатория Касперского. Վերցված է 2019 թ․ օգոստոսի 18-ին.
- ↑ «Windows 95 Installation Requirements». Microsoft. 2007 թ․ ապրիլի 23. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ փետրվարի 24-ին.
- ↑ «How to Enable Direct Memory Access (DMA)». Microsoft. հունվարի 27 2007. Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ փետրվարի 15-ին.
- ↑ Scott Mueller (մայիսի 23 2013). «Upgrading and Repairing PCs: The ATA/IDE Interface».