Ոզնախոտ
բույսերի տեսակ
| Ոզնախոտ | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||
| Գիտական դասակարգում | ||||||||||||
|
||||||||||||
| Լատիներեն անվանում | ||||||||||||
| Dactylis glomerata
| ||||||||||||
|
|
Ոզնախոտ (լատին․՝ Dactylis glomerata), ոգնուկ, դաշտավլուկազգիների (հացազգիներ) ընտանիքի բազմամյա խոտաբույսերի ցեղ։ Հայտնի է 10 տեսակ։
Հայաստանում խմբագրել
ՀՀ-ում՝ 1 տեսակ՝
- Ոզնախոտ հավաքված (D. glomerata)։
Տարածված է գրեթե բոլոր մարզերի մարգագետնատափաստանային, հետանտառային և ենթալպյան գոտիներում։ Աճում է փուխր, բերրի, ազոտով հարուստ հողերում։
Կենսաբանական նկարագիր խմբագրել
Արմատային համակարգը հզոր է։ Ցողունի բարձրությունը՝ մինչև 1,5մ, տերևները նշտարաձև են, երկար։ Ծաղկաբույլը հուրան Է։ Հատիկները մանր են՝ պարփակված թեփուկների մեջ։ Խաչաձև փոշոտվող։ Ցանքի տարում դանդաղ է զարգանում։ Բարձր բերք է տալիս երկրորդ տարվանից սկսած։
Քիմիական կազմ խմբագրել
Մատղաշ ոզնախոտը արժեքավոր կերաբույս է. պարունակում է վիտամիններ C, E, կարոտին (A-նախավիտամին)։
Մշակում խմբագրել
Ստվերասեր բույս Է, աճում է փուխր, բերրի, ազոտով հարուստ հողերում։ Տարածված է ԽՍՀՄ անտառատափաստանային և տափաստանային գոտիներում և լեռնային մարզերում։ Ոզնախոտը արժեքավոր կերաբույս Է։ Խոտի բերքատվությունը 70-75 ց/հա Է, հատիկինը՝ 7-10 ց/հա։ 100 կգ կանաչ զանգվածը համապատասխանում է 22,7 կերային միավորի և 2,1 կգ մարսելի պրոտեինի, 100 կգ խոտը՝ համապատասխանաբար 55,0 և 4,5։ Ցանքի նորման՝ 18-20 կգ/հա։ Ցանքը կատարվում է 2-3 խ/սմ, խորությամբ։ Խոտը հավաքում են հուրաններ արձակելուց անմիջապես հետո, սերմը՝ հատիկների մոմային հասունացման փուլում։
Ոզնախոտի լավագույն սորտերից են Մոսկովսկայա 222-ը, Մոսկովսկայա 1139-ը, Լենինգրադսկայա 353-ը, Մորշանսկայա 123-ը։
Դասակարգում խմբագրել
Տաքսոնոմիա խմբագրել
| 15 ընտանիք (համաձայնAPG II Համակարգի) |
12 ցեղ (համաձայնAPG II Համակարգի) |
|||||||||||||||
| Կարգ Հացազգիներ |
ենթաընտանիք Դաշտավլուկազգիներ |
դաս Ոզնախոտ | ||||||||||||||
| Բաժին Ծաղկավոր բույսեր | ընտանիք Դաշտավլուկազգիներ |
ցեղ Դաշտավլուկազգիներ |
||||||||||||||
| 58 կարգ ծաղկավոր բույսեր (համաձայնAPG II Համակարգի) |
7 ենթաընտանիք (համաձայնAPG II Համակարգի) |
127 դաս | ||||||||||||||
Հոմանիշներ խմբագրել
- Aeluropus smithii (Link) Steud.
- Bromus cylindraceus (Brot.) Brot.
- Dactylis abbreviata Bernh. ex Link
- Dactylis altaica Besser
- Dactylis aschersoniana Graebn.
- Dactylis canariensis Nees ex Steud., nom. inval.
- Dactylis capitellata Link
- Dactylis cylindracea Brot.
- Dactylis decalcata Brand
- Dactylis fasciculata C.Sm. ex Link, nom. inval.
- Dactylis glaucescens Willd.
- Dactylis heterophylla Opiz ex Domin
- Dactylis hispanica Roth
- Dactylis hispanica Noë ex Steud., nom. inval.
- Dactylis hyrcana (Tzvelev) Mussajev
- Dactylis ibizensis Gand.
- Dactylis kirschbaumii Opiz ex Domin
- Dactylis kovarovicii Opiz
- Dactylis lobata (Drejer) Ostenf., nom. illeg.
- Dactylis marina Borrill
- Dactylis maritima (Hack.) Rivas Mart., nom. illeg.
- Dactylis metlesicsii P.Schönfelder & D.Ludw.
- Dactylis nemorosa Opiz ex Domin
- Dactylis noeana Steud.
- Dactylis ortmanniana Opiz, nom. inval.
- Dactylis pendula (Dumort.) B.D.Jacks.
- Dactylis peylii Opiz ex Domin
- Dactylis polygama Horv.
- Dactylis pubescens Opiz ex Domin
- Dactylis rigida Boiss. & Heldr.
- Dactylis scaberrima Opiz
- Dactylis scabra W.Mann ex Opiz, nom. inval.
- Dactylis slovenica Domin
- Dactylis smithii Link
- Dactylis stenophylla Opiz ex Domin
- Dactylis villosa Ten., nom. illeg.
- Dactylis woronowii Ovcz.
- Festuca glomerata (L.) All.
- Festuca phalarioides Lam.
- Koeleria dactylis Chaub.
- Limnetis glomerata (L.) Eaton
- Phalaris glomerata (L.) Gueldenst.
- Poa smithii (Link) Kunth
- Sesleria cirtensis Trab.
- Trachypoa vulgaris Bubani, nom. illeg.
Ենթատեսակներ խմբագրել
- Dactylis glomerata subsp. glomerata
- Dactylis glomerata subsp. hackelii (Asch. & Graebn.) Cif. & Giacom. (1950)
- Dactylis glomerata subsp. hispanica (Roth) Nyman (1882)
- Dactylis glomerata subsp. hyrcana Tzvelev (1976)
- Dactylis glomerata nothosubsp. intercedens (Domin) Acedo (1991)
- Dactylis glomerata subsp. izcoi S.Ortiz & Rodr.Oubiña (1993)
- Dactylis glomerata subsp. judaica Stebbins & D.Zohary (1959)
- Dactylis glomerata subsp. juncinella (Bory ex Boiss.) Stebbins & D.Zohary (1959)
- Dactylis glomerata subsp. lobata (Drejer) H.Lindb. (1906)
- Dactylis glomerata subsp. lusitanica Stebbins & D.Zohary (1959)
- Dactylis glomerata subsp. mairei Stebbins & D.Zohary (1959)
- Dactylis glomerata subsp. merinoana (Horjales, Laso & Redondo) H.Scholz (2011)
- Dactylis glomerata subsp. nestorii Rosselló & L.Sáez (1998)
- Dactylis glomerata subsp. oceanica G.Guignard (1986)
- Dactylis glomerata subsp. reichenbachii (Hausm. ex Dalla Torre & Sarnth.) Stebbins & D.Zohary (1959)
- Dactylis glomerata subsp. rigida (Boiss. & Heldr.) Hayek (1932)
- Dactylis glomerata subsp. santai Stebbins & D.Zohary (1959)
- Dactylis glomerata subsp. slovenica (Domin) Domin (1928)
- Dactylis glomerata subsp. stebbinsii (Horjales, Laso & Redondo) H.Scholz (2011)
- Dactylis glomerata subsp. woronowii (Ovcz.) Stebbins & D.Zohary (1959)
Գրականություն խմբագրել
- Губанов, И. А. и др. 132. Dactylis glomerata L. — Ежа сборная // Иллюстрированный определитель растений Средней России. В 3 т. — М.։ Т-во науч. изд. КМК, Ин-т технолог. иссл., 2002. — Т. 1. Папоротники, хвощи, плауны, голосеменные, покрытосеменные (однодольные). — С. 226. — ISBN 8-87317-091-6.
- Овчинников П. Н. Dactylis glomerata L. — Ежа сборная // Флора СССР. В 30 т. / Гл. ред. акад. В. Л. Комаров; Ред. тома Р. Ю. Рожевиц и Б. К. Шишкин. — М.—Л.։ Изд-во АН СССР, 1934. — Т. II. — С. 361—362. — 778 + XXXIII с. — 5175 экз.
- Цвелёв Н. Н. Dactylis glomerata L. — Ежа обыкновенная, сборная // Злаки СССР / Отв. ред. Ан. А. Фёдоров. — Л.։ Наука, 1976. — С. 516—517. — 788 с. — 2900 экз.
Արտաքին հղումներ խմբագրել
- Dactylis glomerata. In։ Info Flora (Das nationale Daten- und Informationszentrum der Schweizer Flora).
- Verbreitung auf der Nordhalbkugel aus։ Eric Hultén, Magnus Fries։ Atlas of North European vascular plants. 1986, ISBN 3-87429-263-0 bei Den virtuella floran. (schwed.).
- Literatur zu Dactylis glomerata in den Kew Bibliographic Databases(չաշխատող հղում) (englisch)
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական տարբերակը վերցված է Հայաստանի բնաշխարհ հանրագիտարանից, որի նյութերը թողարկված են Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թույլատրագրի ներքո։ 
|
 | Վիքիցեղերն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ոզնախոտ» հոդվածին։ |
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ոզնախոտ» հոդվածին։ |
| Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 8, էջ 608)։
|