Նիկոլայ Կարամզին
Նիկոլայ Միխայլովիչ Կարամզին (ռուս.՝ Николай Михайлович Карамзин, դեկտեմբերի 1 (12), 1766, գ. Միխայլովկա (այժմ՝ Օրենբուրգի մարզի Բուգուլուկի շրջանում) - մայիսի 22, 1826, Պետերբուրգ), ռուս գրող, հրապարակախոս, պատմաբան։
Նիկոլայ Կարամզին ռուս.՝ Николай Михайлович Карамзин | |
|---|---|
.jpg) | |
| Ծնվել է | դեկտեմբերի 1 (12), 1766[1][2][3][…] կամ դեկտեմբերի 12, 1766[4] |
| Ծննդավայր | Կարամզինկա, Simbirsky Uyezd, Ռուսական կայսրություն |
| Վախճանվել է | մայիսի 22 (հունիսի 3), 1826[3][1][2][…] (59 տարեկան) կամ հունիսի 3, 1826[4] (59 տարեկան) |
| Վախճանի վայր | Սանկտ Պետերբուրգ, Ռուսական կայսրություն[3][1] |
| Գերեզման | Տիխվինսկոե գերեզմանատուն |
| Գրական անուն | А. Б. В. |
| Մասնագիտություն | լեզվաբան, բանաստեղծ, պատմաբան, գրող, թարգմանիչ, քննադատ, լրագրող, արձակագիր և հրապարակախոս |
| Լեզու | ռուսերեն |
| Քաղաքացիություն |  Ռուսական կայսրություն |
| Կրթություն | Մոսկվայի կայսերական համալսարան |
| Ժանրեր | պոեզիա |
| Գրական ուղղություններ | Սենտիմենտալիզմ |
| Ուշագրավ աշխատանքներ | Թշվառ Լիզան |
| Անդամակցություն | Սանկտ Պետերբուրգի գիտությունների ակադեմիա |
| Պարգևներ |  և  |
| Ամուսին | Եկատերինա Կարամզինա |
| Զավակներ | Եկատերինա Մեշչերսկայա, Ալեքսանդր Կարամզին, Անդրեյ Կարամզին, Սոֆյա Կարամզինա, Vladimir Karamzin?[5] և Elizaveta Nikolaevna Karamzina? |
| Նիկոլայ Կարամզին Վիքիքաղվածքում | |
 Nikolai Karamzin Վիքիպահեստում | |
Գրական գործունեությունը խմբագրել
Կարամզինը գլխավորել է ռուսական գրականության սենտիմենտալիստական (տես Սենտիմենտալիզմ) ուղղությունը։ Հիմնադրել և հրատարակել է «Մոսկովսկի ժուռնալ» («Московский Журнал», 1791—1792) ամսագիրը, որտեղ տպագրել է նաև իր «Լիոդոր», «Թշվառ Լիզան» (հայերեն հրտ.1858), «Բոյարի աղջիկ Նատալյան» վիպակները, բանաստեղծությունները, քննադատական հոդվածներն ու գրախոսությունները։ Կարամզինը հրատարակել է նաև «Վեստնիկ Եվրոպի» («Вестник Европы», 1802-1803) ամսագիրը, որտեղ լույս է տեսել նրա «Մարֆա մարզպանուհին կամ Նովգորոդի նվաճումը» (1803) պատմական վիպակը։ Կարամզինը զգալի դեր է կատարել ռուսական, հրապարակախոսության և գրական լեզվի զարգացման գործում։ 1790-ական թթ. կեսերից աշխատել է «Ռուսական պետության պատմության» (հ. 1-12, 1816-1829) վրա, որը, կարևոր աշխատություն լինելուց բացի, խոշոր երևույթ էր ռուսական գեղարվեստական արձակում։
Աշխարհայացքը խմբագրել
Կարամզինի աշխարհայացքը ձևավորման բարդ և հակասական ուղի է անցել։ Երիտասարդական տարիներին մերձեցել է Ն. Ի. Նովիկովին շրջապատող մասոնների հետ, հետաքրքրություն ցուցաբերել լուսավորական գաղափարախոսության նկատմամբ, սակայն Ֆրանսիական բուրժուական հեղափոխությունից հետո, որի հանդեպ բացասական վերաբերմունք է դրսևորել, վերջնականապես ձևավորվել է որպես հետադիմական ազնվականության գաղափարախոս և ինքնակալության պաշտպան։
Պատմագիտական հայացքները խմբագրել
Կարամզինի պատմագիտական հայացքները հիմնականում հենվում էին պատմության ռացիոնալիստական և պրագմատիստական ըմբռնման վրա։ Ըստ նրա՝ պատմական առաջադիմության հիմքը լուսավորության և խավարամոլության պայքարն է, որի ընթացքում վճռական դերը պատկանում է մեծ մարդկանց։ Ռուսաստանի պատմությունը նույնացրել է ռուսական պետության և ինքնակայության պատմության հետ՝ հանդես գալով միապետական-պահպանողական, ճորտատիրական կարգերի պաշտպանության դիրքերից՝ ընդդեմ ժողովրդների ազատագրական շարժումների։ Նորովի է մեկնաբանել պատմության մի շարք հարցեր, կիրառել է պատմա-համեմատական մեթոդը, ռուսաց պատմությունը փորձել է սերտորեն շաղկապել ընդհանուր պատմության հետ։
Կարամզինը և հայերը խմբագրել
Կարամզինը իր ստեղծագործություններում հետաքրքրություն է ցուցաբերել Հայաստանի անցյալի, հայ-ռուսական հարաբերությունների և հայ ժողովրդի վիճակի նկատմամբ։ «Ռուս ճանապարհորդի համակները» ուղեգրական նոթերում գրել է Հայոց թագավոր Լևոն Զ-ի մասին, «Վեստնիկ Եվրոպի» ամսագրում նյութեր է տպագրել Օսմանյան կայսրության լծի տակ գտնվող հայերի ծանր վիճակի մամին։ «Ռուսական պետության պատմությունը» աշխատության մեջ բազմաթիվ հետաքրքիր և կարևոր տվյալներ է հաղորդել Կիևի և Մոսկվայի հայկական գաղութների մասին, լուսաբանել է հայ-ռուսական տնտեսական և մշակութային կապերը, ռուսական սկզբնաղբյուրներից հետաքրքիր նյութեր է քաղել հայերի ու Հայաստանի մասին և գիտականորեն մեկնաբանել դրանք։
Ռուսական պատմագրության մեջ Կարամզինը առաջինն է արժեքավորել Մովսես Խորենացու «Հայոց պատմությունը» որպես աղբյուր նաև սլավոնների պատմության համար։
Դեռևս 1826 թվականին Խաչատուր Աբովյանը թարգմանել է «Ռուս ճանապարհորդի նամակները» նոթերի՝ Լևոն Զ-ին վերաբերող մասը, հետագայում՝ նաև մի շարք բանաստեղծություններ։
Կարամզինի աշխատանքները առցանց խմբագրել
- История государства Российского (12 h, մինչև 1612 թ)
- Բանաստեղծությունները
- http://az.lib.ru/k/karamzin_n_m/
- Николай Карамзин в Антологии русской поэзии
- Карамзин, Николай Михайлович «Полное собрание стихотворений». Библиотека ImWerden.
- Карамзин Н. М. Полное собрание стихотворений
- Карамзин, Николай Михайлович «Письма Ивану Ивановичу Дмитриеву» 1866 — գրքի վերահրատակաություն
- «Վեստնիկ Եվրոպի» pdf ամսագրերի լուսապատճեններ.
- Карамзин Н. М. Письма русского путешественника
- Н. М. Карамзин. Записка о древней и новой России в её политическом и гражданском отношениях
- Письма Н. М. Карамзина. 1806—1825 гг.
- Карамзин Н. М. Письма Н. М. Карамзина к Жуковскому. Արխիվացված 2011-11-03 Wayback Machine
- Карамзин Н. М. Избранные сочинения в 2 томах. М.; Л., 1964.
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 1,2 Карамзин Николай Михайлович // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
- ↑ 2,0 2,1 Encyclopædia Britannica
- ↑ 3,0 3,1 3,2 Макогоненко Г. П. Карамзин // Краткая литературная энциклопедия (ռուս.) — М.: Советская энциклопедия, 1962. — Т. 3.
- ↑ 4,0 4,1 Словарь русских писателей XVIII века. Выпуск 2: К—П (ռուս.) / под ред. А. М. Панченко — СПб.: Наука, 1999. — С. 32—43. — ISBN 5-02-028095-X
- ↑ Карамзин, Владимир Николаевич (ռուս.) // Русский биографический словарь — СПб.: 1897. — Т. 8. — С. 499—500.
 | Վիքիքաղվածքն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Նիկոլայ Կարամզին» հոդվածին։ |
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Նիկոլայ Կարամզին» հոդվածին։ |
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 5, էջ 300)։ 
|