Սուրբ Վարդան վանք
Սուրբ Վարդան վանք, հայկական առաքելական ոչնչացված վանական համալիր պատմական Վասպուրական նահանգի Հայոց ձոր գավառի Սուրբ Վարդան գյուղում՝ Վանա լճի ափին, ներկայիս Թուրքիայի Հանրապետության Վանի նահանգի Էդրեմիտ (Արտամետ) շրջանի Կիուիցակ գյուղում[1][2]։
| Սուրբ Վարդան վանք | |
|---|---|
| Հիմնական տվյալներ | |
| Տեսակ | Վանական համալիր |
| Երկիր |  Թուրքիա |
| Տարածաշրջան | Վանի նահանգ |
| Հասցե | Սուրբ Վարդան գյուղ, Արտամետ շրջան |
| Դավանանք | Հայ առաքելական |
| Հոգևոր կարգավիճակ | Չգործող |
| Ներկա վիճակ | Ավերված |
| Ճարտարապետական ոճ | Հայկական |
| Շինանյութ | Քար |
Սուրբ Վարդան վանական համալիրի անունով է անվանակոչվել այն գյուղը, որտեղ գտնվել է վանքը[1]։
Վանքի հիմնադրման մասին հստակ տեղեկությոններ հայտնի չեն[1]։
Վանքի մասին առաջին հիշատակությունը, որը թվագրվում է 1691 թվականով, հայտնի է Երեմիա Կոստանդնուպոլեսցու կազմած քարտեզից[1][3]։
1760-ական թվականներին Վանա լճի ջրի մակարդակի բարձրացման հետևանքով ափին գտնվող Սուրբ Վարդան վանքը հայտնվում է ջրի տակ[2]։ Մոտավորապես 1880-ական թվականներին այն վերանորոգվել է[1][4][5]։ Համաձայն «Հայաստանի եւ հարակից շրջանների տեղանունների բառարանի» վանքից 5-6 կմ հեռու՝ Սուրբ Վարդան լեռան լանջին կառուցվել է համանուն եկեղեցի[2]։ 19-րդ դարում վանական համալիրը նկարագրվել է որպես մեծ և քարաշեն կառույց[1][6]։
1894-1896 թվականներին Օսմանյան կայսրության հայ ազգաբնակչության նկատմամբ իրականացված զանգվածային կոտորածների (Համիդյան ջարդեր) ժամանակ Սուրբ Վարդան վանքը թալանվել է[1][7]։
Ծանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 Սամվել Կարապետյան, Հայկական ճարտարապետությունն ուսումնասիրող հիմնադրամ, «Հայոց ձոր, Հայաստանի պատմություն գրքաշար, հատոր Ա», Երևան 2015 թվական, էջ 188-189։
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Թ.Խ. Հակոբյան, Ստ.Տ. Մելիք-Բախշյան, Հ.Խ. Բարսեղյան, «Հայաստանի եւ հարակից շրջանների տեղանունների բառարան», Երեւանի Համալսարանի Հրատարակչություն, Երեւան, 2001թ., էջ 775-776։
- ↑ Uluhogian G., Un’ antica mappa dell’ Armenia, Ravenna, 2000.(իտալ.)
- ↑ Միրախորեան Մ., Նկարագրական ուղեւորութիւն հայաբնակ գաւառս Արեւելեան Տաճկաստանի, մասն Ա, Կ. Պօլիս, 1885թ., էջ 123-124։
- ↑ Ա.Մենակ (Մաքսապետյան Արմենակ), Հայոց-Ձոր, «Աշխատանք», 1911, N 11, 27 մարտ, էջ 5։
- ↑ Ինճիճեան Ղ., Աշխարհագրութիւն չորից մասանց աշխարհի, հ. Ա, Վէնէտիկ, 1806թ., էջ 144։
- ↑ «Արարատ», 1896, Բ, էջ 88։