Սուրբ Մարիամ-Եղիսաբեթ մատուռ (Արայի գյուղ)
Սուրբ Մարիամ - Եղիսաբեթ մատուռ, գտնվում է Արագածոտնի մարզի Արա (գյուղ) մտնող ճանապարհի ձախակողմյան բարձունքի վրա։ Կառուցվել է 1998-2000 թվականներին։
| Սուրբ Մարիամ-Եղիսաբեթ մատուռ | |
|---|---|
 Ճարտարապետ Գրիգոր Նազարյանն իր կողմից նախագծված և կառուցված մատուռի մոտ | |
| Հիմնական տվյալներ | |
| Տեսակ | մատուռ |
| Երկիր |  Հայաստան |
| Տեղագրություն | Հայաստան Արագածոտնի մարզ, Արայի գյուղ |
| Դավանանք | Հայ Առաքելական Եկեղեցի |
| Թեմ | Արագածոտնի թեմ |
| Հոգևոր կարգավիճակ | Գործող |
| Ներկա վիճակ | Կանգուն |
| Կառուցման սկիզբ | 1998 թ․ |
| Կառուցման ավարտ | 2000 թ․ |
| Հիմնադրված | 2000 |
 | |
 | |
Պատմություն Խմբագրել
Դեռևս 1982 թ-ի սեպտեմբերի 27-ին այստեղ տեղադրվել էր հուշաքար Երկրորդ համաշխարհային պատերազմում զոհված համագյուղացիների հիշատակին հուշարձան կառուցելու մասին, որը, սակայն, չի իրականացվել։ Փոխարենը հավանություն է տրվել տեղանքում մատուռ կառուցելու նախագծին։ Այն նախագծվել և կառուցվել է ճարտարապետ Գրիգոր Նազարյանի կողմից[1]։ Նախագիծը քննարկել ու հաստատել են ակադեմիկոսներ Վարազդատ Հարությունյանը, Ջիմ Թորոսյանը, Գրիգոր Խանջյանը և ճարտարապետ Բաղդասար Արզումանյանը։
Եկեղեցու կառուցումը ֆինանսավորվել է Մասաչուսեթս նահանգի Ուոթերթաունի Սբ․ Ջեյմս եկեղեցու տիկնանց բարեգործական միության և Վենեսուելայի բարերարների հանգանակությունների միջոցներից։ Միջոցների բաշխումն ու տնօրինումն իրականացվել է մատուռի կառուցման համար հանգանակությունների կոմիտեի նախագահ Ջեք Մեձորյանի կողմից։ Գծագրական և նախագծի վավերացման աշխատանքներին աջակցել է Արագածոտնի մարզի գլխավոր ճարտարապետ Աշոտ Դավոյանը։
Կառուցումից հետո մատուռը ենթարկվել է վանդալիզմի։ Մատուռի արևելյան պատին ավելացվել է մինչ այդ գոյություն չունեցող արձանագրություն, որում փորձ է արվում կեղծել մատուռի կառուցողի անունը։
Ճարտարապետություն Խմբագրել
Մատուռը հիմքում քառակուսի, արևմտյան բաց մուտքով, առանց խորանի բարձրագնա ու երկգմբեթ կառույց է, վեղարավոր գմբեթի ներքո կլորն է, նրանց միջեւ՝ զանգակատունը[2]։
Կառուցված է նարնջագույն տուֆից (Անիի տուֆ)։
Կառուցված է հայկական ավանդական եկեղեցական ճարտարապետությամբ, որն օգտագործվել է ժամանակակից ճարտարապետական լուծումների համադրությամբ։
Հատուկ լուծումով է կառուցված մատուռի դուռը։ Հաշվի է առնվել քամու ուղղությունը, իսկ դռան անկյունների թեքությունն ապահովում է, որ ձմռանը ձնաբքի ժամանակ ձյունը չլցվի մատուռից ներս։
Գնտվելով գեղատեսիլ տեղանքում՝ այն միաձուլվում է Արայի լեռան և Արագածի տեսարաններին։
Հիմնարկեքի արարողություն Խմբագրել
Բոստոնի Հայ Եկեղեցասիրաց կանանց միության գումարային ներդրումով 1999 թվականի հունիսի 5-ին Արագածոտնի թեմի առաջնորդ Տեր Նավասարդ եպիսկոպոսի (Արարատյան Հայրապետական թեմի առաջնորդական փոխանորդ) ձեռամբ կատարվել է մատուռի հիմնարկեքը, որին ներկա է գտնվել նաև Տեր Տաճատ քահանա Դավիդյանը։
Խաչի տեղադրման արարողություն Խմբագրել
Մատուռի խաչը տեղադրվել է Արմավիրի թեմի առաջնորդի պաշտոնակատար Տեր Գրիգորիս արքեպիսկոպոս Բունիաթյանի և Արարատյան Հայրապետական թեմի առաջնորդական փոխանորդ Տեր Նավասարդ եպիսկոպոս Կճոյանի ձեռոք և օծվել է 2000 թ-ի հուլիսի 13-ին Սուրբ Աստվածածնի վերափոխման օրը։
Ծառատունկ Խմբագրել
2005 թ-ին մատուռի մոտ խմելու ջուր է հասցվել և ցայտաղբյուր է կառուցվել։ 2021֊2022թթ. Արայի համայնքի երիտասարդների և «Հայաստան Ծառատունկ» (Armenian Tree Project) ծրագրի կողմից իրականացվել է ծառատունկ, տնկվել է 300 սոճենի 50_ից ավելի բերյոզենի, 100֊ից ավելի գիհի և100 հատ հացենի ծառ։ 2022թ. Արայի գյուղի երիտասարդների կողմից հիմնանորոգվել է մատուռի մոտ 2006թվից չգործող ջրագիծը. շուրջ 350 գծամետր։Կանաչապատման գործողությունները շարունակելի է...
Նվիրագրեր Խմբագրել
- Մատուռի մուտքի բարավորին փորագրված է` «Որդեկորույս մայրերի մատուռ»։
Մատուռի հյուսիսային պատին ամրացված հուշատախտակի վրա փորագրված է.
|
Հայրապետութեանն Տ. Տ. Գարեգին Բ Ոսկեհատցի կաթողիկոսի Ամենայն Հայոց եւ յառաջնորդական տեղապահութեան Արագածոտնի թեմին Տ. Վազգենայ վարդապետի Միրզախանեանի մատուռս Սբ. Մարիամ եւ Եղիսաբեթ յԱրայի արդեամբ բոստոնահայոց համայնից: | 
|
- Նույնատիպ երկրորդ հուշատախտակի վրա փորագրված է.
|
|
Սկիզբն եղեւ կառուցման մատռոյս Սրբոյ Մարիամայ եւ Եղիսաբեթայ, որ ի գեղջ Արաի ի Հայրապետութեանն Գարեգին Ա Քեսաբցի կաթողիկոսի Ամենայն Հայոց եւ առաջնորդութեանն Տ. Նավասարդայ եպիսկոպոսի Կճոյեան։ Ամի տեառն 1998 եւ թուին Հայոց ՌՆԽԷ (1998): |
|
Հյուսիսային կողմի ներս ընկած հատվածի վրա փորագրվել է հետևյալ նվիրագիրը.
|
|
Մեյրի Շատպէկյան
ի յիշատակ Էլիզապէթ եւ Մարիամ Ճանիկեան
|
|
- Հարավային կողմի ներս ընկած հատվածի վրա փորագրվել է հետևյալ նվիրագիրը.
|
|
Ժանէթ եւ Եդուարդ Գէլճիքեան
Նատիա, Աննա, Գարնիկք
|
|
Պատկերասրահ Խմբագրել
-
-
-
-
-
-
-
-
-
Մատուռի բացման արարողությունը
