Ջիմ Թորոսյան

Ջիմ Թորոսյան;
Ծնվել է	ապրիլի 18, 1926
Ծննդավայր	Երևան, Հայկական ԽՍՀ, ԱԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ
Մահացել է	հունվարի 5, 2014 (87 տարեկան)
Վախճանի վայր	Երևան, Հայաստան
Ազգություն	հայ
Կրթություն	ՀԱՊՀ (1949)
Աշխատավայր	Երևաննախագիծ
Ուշագրավ աշխատանքներ	Ստեփան Շահումյանի կիսանդրի, Ալեքսանդր Մյասնիկյանի հուշարձան, Միքայել Նալբանդյանի հուշարձան, Պարույր Սևակի հուշարձան, Եղիշե Չարենցի հուշարձան, Նաիրի Զարյանի կիսանդրի, Երևանի քաղաքապետարան, Երևանի պատմության թանգարան և Կասկադ համալիր
Պարգևներ	; ; Երևանի պատվավոր քաղաքացի ՀԽՍՀ պետական մրցանակ Հայաստանի պետական մրցանակ Պողոսյան մրցանակ և Սուրբ Սահակ-Սուրբ Մեսրոպ շքանշան
	Ջիմ Թորոսյան Վիքիդարանում
	Jim Torosian Վիքիպահեստում

Ջիմ Պետրոսի Թորոսյան (ապրիլի 18, 1926(1926-04-18)^[1]^[2], Երևան, Հայկական ԽՍՀ, ԱԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ^[1]^[2] - հունվարի 5, 2014(2014-01-05)^[3], Երևան, Հայաստան^[4]), հայ ճարտարապետ, ակադեմիկոս, Երևանի գլխավոր ճարտարապետ (1971-1981)։

ՀԽՍՀ ժողովրդական արտիստ Մարգո Մուրադյանի ամուսինը։

Կենսագրություն խմբագրել

1949 թվականին ավարտել է Երևանի պոլիտեխնիկական ինստիտուտը։ 1954 թվականին Մոսկվայում ավարտել է ԽՍՀՄ-ի Ճարտարապետության ակադեմիան, 1957 թվականից եղել է Հայաստանի ճարտարապետների միության անդամ։ 1954 թվականից դասավանդել է ԵՊՃՇՀ-ում (1979 թվականից՝ պրոֆեսոր)։ 1962-1964 թվականներին՝ ՀՃՄ վարչության նախագահի տեղակալ։ 1958 թվականից՝ Երևաննախագիծ ինստիտուտի ճարտարապետության արվեստանոցի ղեկավար։

1989-1990 թվականներին Ջիմ Թորոսյանը ղեկավարել է Սպիտակի երկրաշարժից հետո Հայաստանի տուժած շրջանների վերակառուցման հանձնաժողովի խորհուրդը։

ԽՍՀՄ ժողովրդական ճարտարապետ է, Ճարտարապետության Միջազգային Ակադեմիայի պրոֆեսոր, Ճարտարապետության Միջազգային ակադեմիայի Մոսկվայի բաժնի ակադեմիկոս, ԽՍՀՄ-ի Պետական պարգևի դափնեկիր, Հայկական ՍՍՀ Պետական պարգևի դափնեկիր, ԽՍՀՄ-ի գեղարվեստի Ակադեմիայի ոսկե մեդալակիր։

ՌԴ ճարտարապետության և շինարարության ԳԱ պատվավոր (1994), Ուկրաինայի ճարտարապետության ակադեմիայի արտասահմանյան (2002) անդամ։

Վրաստանի ճարտարապետության ինստիտուտի պատվավոր պրոֆեսոր (2001)։

Բուլղարիայի (1982), Վրաստանի (2001), Ռուսաստանի (2002) ճարտարապետների միությունների պատվավոր անդամ, Համամիութենական ստուգատեսի «Տարվա լավագույն ստեղծագործություն» ոսկե (1982), Հայաստանի Անանիա Շիրակացու (1998) մեդալներ։ Երևանի (2003), Սպիտակի (2004) պատվավոր քաղաքացի։

Արժանացել է Երևանի պատվավոր քաղաքացու կոչմանը։ Պողոսյան մրցանակի դափնեկիր (2009)^[5]։

2006 թվականին Հայաստանի վարչապետի որոշմամբ՝ պարգևատրվել է Հայաստանի վարչապետի հուշամեդալով^[6]

Բնակվել է Երևան քաղաքում, Մարշալ Բաղրամյան պողոտային կից Ալիխանյան փողոցի թիվ 12 շենքում, որը նախագծվել է իր և ճարտարապետ Էդիկ Պապյանի կողմից։

Ջիմ Թորոսյան, 2013 թվական

Ստեղծագործական աշխատանք խմբագրել

Ջիմ Թորոսյանի գերեզմանը Կոմիտասի անվան պանթեոնում

Պոլիկլինիկա Բաղրամյան փողոցի վրա, Երևան
Երևանի քաղաքապետարանի նախկին շենքը Գր. Լուսավորիչ փողոցում (այժմ բանկ)
Մետրոպոլիտենի «Հանրապետության հրապարակ» կայարանը՝ վերգետնյա և ստորգետնյա կառույցների համալիրով (1981, ՀԽՍՀ Պետ. մրց.՝ 1983)
Նորքում գտնվող Երևանի քաղխորհրդի ընդունելությունների տուն;
Մ. Նալբանդյանի և Ե. Չարենցի արձանները (քանդակագործ Ն.Նիկողոսյան, (1966, (1985))
Ալեքսանդր Մյասնիկյանի արձանը (քանդակագործ Արա Շիրազ, 1981);
Վիկտոր Համբարձումյանին նվիրված մեմորիալը Երևանում;
Հայկական 89-րդ Թամանյան դիվիզիայի մարտիկներին նվիրված հուշակոթողը (1961, Սևաստոպոլ)
Հայ գրերի կոթողը (1962, Օշական)
Սրտաբանության ԳՀԻ համալիրը (1964-1969)
Այրարատյան թագավորության ոսկեհուր տարբերանշանով Հայաստանի հավերժող պետականությունը խորհրդանշող հուշարձան-կոթողը (1967)
Պարույր Սևակի տապանաքարը (1972, գ. Զանգակատուն)
«Պարույր Սևակի» (1974, բրոնզ, քանդակագործ՝ Արա Շիրազ, Երևան, Պարույր Սևակի անվան թիվ 123 դպրոցի պատին) հուշարձան
Կասկադ համալիր, ճարտարապետական-կոթողային համալիր Երևանում (1976-1988)։
Ավետիք Իսահակյանի արձանը Գյումրիում (քանդակագործ Նիկողայոս Նիկողոսյան), (1976, Գյումրի, ԽՍՀՄ Պետ. մրց.՝ 1977)
Վանի հերոսամարտի հուշարձան (Աշտարակի մոտ, Ագարակ գյուղի մերձակայքում, 1979)
Մարտիրոս Սարյանի տապանաքարը (1980, ԽՍՀՄ գեղարվեստի ակադեմիայի ոսկե մեդալ, Երևանի Կոմիտասի անվ. զբոսայգու պանթեոնում)
ԺԱԹ-Ը (1982-1985)
Վիլյամ Սարոյանի մահարձանը (1989, Երևանի Կոմիտասի անվ. զբոսայգու պանթեոնում),
Զարգացման հայկական բանկի շենքը Երևանում (1995)
Վիկտոր Համբարձումյանի հուշաքարը, (1998, Երևան, Բյուրական)
Քաղաքապետարանը՝ մայրաքաղաքի պատմության թանգարանով (2004)
Սպիտակի կենտրոնական հրապարակի համալիրը (1998-2005)
Մայր Աթոռ Ս. Էջմիածնի մուտքը և բացօթյա խորանը (2001), Սրբոց Հրեշտակապետաց եկեղեցի ([2007-2011]),Նոր Մկրտարան, Գևորգյան հոգևոր ճեմարանի 2-րդ մասնաշենք։

Ցուցահանդեսներ խմբագրել

Անհատական ցուցահանդեսներ է ունեցել Երևանում (1965, 1976, 1996), Թբիլիսիում (1967), Մոսկվայում (1983, 1997), Լենինգրադում (1983)^[7]։

Ջիմ Թորոսյանի ստեղծագործությունները ցուցադրվել են ճարտարապետության միջազգային կոնգրեսներում՝ Բարսելոնում, Սոֆիայում, Վենետիկում և այլուր։

2016 թվականին Ալեքսանդր Թամանյանի անվան ճարտարապետության ազգային թանգարան-ինստիտուտում ճարտարապետի 90–ամյակին նվիրված բացվել է «Հիմա կգամ. Ջիմ Թորոսյան և արվեստանոց խորագրով» ցուցահանդես^[8]։

Պատկերասրահ խմբագրել

Հուշարձաններ խմբագրել

Ծանոթագրություններ խմբագրել

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 ^1,6 ^1,7 Հայկական սովետական հանրագիտարան (հայ.) / Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 ^2,5 Հայկական համառոտ հանրագիտարան (հայ.) — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1990. — հատոր 2.
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 http://am.hayazg.info/index.php?curid=11818
↑ Վախճանվել է ճարտարապետ Ջիմ Թորոսյանը
↑ Ջիմ Թորոսյան(չաշխատող հղում)
↑ Ջ. Պ. ԹՈՐՈՍՅԱՆԻՆ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՎԱՐՉԱՊԵՏԻ ՀՈՒՇԱՄԵԴԱԼՈՎ ԽՐԱԽՈՒՍԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ
↑ Ով ով է. Հայեր. Կենսագրական հանրագիտարան, հատոր առաջին, Երևան, 2005.
↑ cultural. ««ՀԻՄԱ ԿԳԱՄ». ԲԱՑՎԵԼ Է ՋԻՄ ԹՈՐՈՍՅԱՆԻ ԱՇԽԱՏԱՆՔՆԵՐԻ ՑՈՒՑԱՀԱՆԴԵՍԸ». cultural.am. Վերցված է 2016 թ․ հուլիսի 21-ին.(չաշխատող հղում)

Արտաքին հղումներ խմբագրել

Թորոսյանի 80-ամյակի մասին։(չաշխատող հղում)
Երևանի Կասկադը՝ կենդանի պատմություն
Հիշողություններ ուսուցչիս մասին

Վիքիդարանն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ջիմ Թորոսյան» հոդվածին։

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ջիմ Թորոսյան» հոդվածին։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 4, էջ 211)։

[_5e5775e65518eefb-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 ^1,6 ^1,7 Հայկական սովետական հանրագիտարան (հայ.) / Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.

[_4b24f3978d663211-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 ^2,5 Հայկական համառոտ հանրագիտարան (հայ.) — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1990. — հատոր 2.

[_87ddf47ab13e3c53-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 http://am.hayazg.info/index.php?curid=11818

[4] Վախճանվել է ճարտարապետ Ջիմ Թորոսյանը

[5] Ջիմ Թորոսյան(չաշխատող հղում)

[6] Ջ. Պ. ԹՈՐՈՍՅԱՆԻՆ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՎԱՐՉԱՊԵՏԻ ՀՈՒՇԱՄԵԴԱԼՈՎ ԽՐԱԽՈՒՍԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ

[7] Ով ով է. Հայեր. Կենսագրական հանրագիտարան, հատոր առաջին, Երևան, 2005.

[8] ultural. ««ՀԻՄԱ ԿԳԱՄ». ԲԱՑՎԵԼ Է ՋԻՄ ԹՈՐՈՍՅԱՆԻ ԱՇԽԱՏԱՆՔՆԵՐԻ ՑՈՒՑԱՀԱՆԴԵՍԸ». cultural.am. Վերցված է 2016 թ․ հուլիսի 21-ին.(չաշխատող հղում)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

Ջիմ Թորոսյան

Ծնվել է	ապրիլի 18, 1926(1926-04-18)^[1]^[2]
Ծննդավայր	Երևան, Հայկական ԽՍՀ, ԱԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ^[1]^[2]
Մահացել է	հունվարի 5, 2014(2014-01-05)^[3] (87 տարեկան)
Վախճանի վայր	Երևան, Հայաստան
Ազգություն	հայ
Կրթություն	ՀԱՊՀ (1949)^[1]
Աշխատավայր	Երևաննախագիծ^[1]
Ուշագրավ աշխատանքներ	Ստեփան Շահումյանի կիսանդրի, Ալեքսանդր Մյասնիկյանի հուշարձան, Միքայել Նալբանդյանի հուշարձան, Պարույր Սևակի հուշարձան, Եղիշե Չարենցի հուշարձան, Նաիրի Զարյանի կիսանդրի, Երևանի քաղաքապետարան, Երևանի պատմության թանգարան և Կասկադ համալիր
Պարգևներ	^[1] ^[2] Երևանի պատվավոր քաղաքացի ՀԽՍՀ պետական մրցանակ Հայաստանի պետական մրցանակ Պողոսյան մրցանակ և Սուրբ Սահակ-Սուրբ Մեսրոպ շքանշան
Ջիմ Թորոսյան Վիքիդարանում
Jim Torosian Վիքիպահեստում