Վիքիպեդիա

Սուրբ Էլմո կամուրջ

Սուրբ Էլմո կամուրջ, միակողմանի կամարակապ պողպատե հետիոտնային կամուրջ է, որը տանում է Մալթայի մայրաքաղաք Վալետայի Սուրբ Էլմո ամրոցի առափնյա հատվածից մինչև Մեծ նավահանգիստ։ Այն կառուցվել է 2011-2012 թվականներին իսպանացի ճարտարապետների Արենաս և Ասոցիադոսի նախագծով։ Կամուրջը կանգնած է ավելի վաղ գոյություն ունեցած կամրջի տեղում, որը կառուցվել էր 1906 թվականին և որը ավերվել էր Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ժամանակ՝ 1941 թվականին։ Նախնական կամուրջը նման էր ներկայիս կամուրջին, բայց մեկ բացվածքի փոխարեն ուներ երկու բացվածք[1]։

Սուրբ Էլմո կամուրջ
Երկիր Մալթա
ՏեղանքՎալետա
Տեսակհետիոտնային կամուրջ
Թռիչքների քանակ1
Քարտեզ
Քարտեզ

Պատմություն

խմբագրել

19-րդ և 20-րդ դարերում Մեծ նավահանգիստը բրիտանական ռազմածովային բազա էր։ 1900 թվականին Ծովակալությունը սկսեց մշակել պատնեշ-ամբարտակի կառուցման պլաններ, որպեսզի նավահանգիստը պաշտպաներ ինչպես ծովից, այնպես էլ հնարավոր թշնամու ներխուժումից[2]։ Այն կառուցված էր կրաքարից և բետոնից և բաղկացած էր երկու հատվածից՝ յուրաքանչյուր ծայրին փարոսով։ Դիմային հատվածի ավելի մեծ թևը կապված էր Սուրբ Էլմո ամրոցի մոտ գտնվող ափին, իսկ փոքրը կապված էր Ֆորտ Ռիկասոլիի հետ։ Ճեղքումի կառուցման մրցույթը հայտարարվել է 1902 թվականին, և այն շահել է S. Pearson & Sons-ը։ Հիմնարկեքը դրվել է Էդուարդ VII թագավորի կողմից 1903 թվականի ապրիլի 20-ին, իսկ աշխատանքները սկսվել են 1905 թվականին և ավարտվել 1910 թվականին[2]։ Ճեղքումի ընդհանուր արժեքը կազմել է մոտ 1 միլիոն ֆունտ[3][4]։

Անհրաժեշտ է համարվել 70 մետր երկարությամբ (230 ոտնաչափ) բացվածք ունենալ ավելի մեծ հատվածի և Սուրբ Էլմո ափի միջև, որպեսզի նավահանգստի ներսում ջուրը չլճանա, ինչպես նաև թույլ տա փոքր նավերին ավելի արագ շարժվել՝ ճանապարհ բացելով դեպի նավահանգիստ։ 1906 թվականին այս բացվածքի վրայով կառուցվեց պողպատե հետիոտնային կամուրջ, որը բաղկացած էր կամարակապ ճառագայթների երկու բացվածքներից, որոնք հենվում էին բետոնով լցված գլանաձև պողպատե սյուների վրա[5]։

Ոչնչացում

խմբագրել

1941 թվականի հուլիսի 25-ի լույս 26-ի գիշերը, Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ժամանակ, նացիստական իտալական 10-րդ ֆլոտիլիան հարձակում գործեց նավահանգստի վրա՝ օգտագործելով մոտորանավակներ, պայթուցիկ մոտորանավակներ և մարդկային տորպեդներ։ SLC-ներից մեկը պետք է հարձակվեր կամուրջի վրա[6], որի ցանցերը փակում էին նավահանգստի մուտքը[7], որը թույլ էր տալիս մյուս նավերին մտնել ճեղքվածք և հարձակվել նավահանգստի ներսում գտնվող նավատորմի նավերի վրա։

Կամուրջի պատմական լուսանկարներ
 
երկրորդ համաշխարհային պատերազմից առաջ
 
երկրորդ համաշխարհային պատերազմի արդյունքում

Անակնկալության տարրը կորավ, երբ բրիտանացիները կարողացան հայտնաբերել մոտալուտ հարձակումը ռադարի միջոցով, որը իտալական բանակի զինվորականները չէին կանխատեսում[6]։

Հարձակումը կամրջի վրա սկսվեց հուլիսի 26-ին ժամը 04:46-ին[6]։ Առաջին նավի պայթուցիկները չեն պայթել, ինչը դրդել է մեկ այլ նավի օդաչուին ինքնասպանության առաքելությամբ հնարավոր եղավ ջարդել իր պայթուցիկ մոտորանավակը կամրջի վրա։ Նավը հարվածել է կամրջի սյուներից մեկին, և այն պայթեցրել է մյուս նավակի պայթուցիկները, ինչի հետևանքով բացվածքներից մեկը փլուզվել է։ Սա թույլ չտվեց մուտք գործել նավահանգիստ. ընդհակառակը, փլուզված բացվածքն ամբողջությամբ փակել է մուտքը[7]։ Սուրբ Էլմո ամրոցի[8] առափնյա մարտկոցները հետագայում կրակ բացեցին հարձակվողների վրա, և նավերի մեծ մասը ոչնչացվեց, մի քանիսը գրավվեցին[6]։

Հարձակումից հետո փլուզված բացվածքը հեռացվեց[6], իսկ կամրջի մնացած մասը հետագայում քանդվեց պատերազմից հետո[9]։ Մնացել էին երկու կողմի քարե հենարանները և կենտրոնական սյուների մասերը։ Ճեղքումը և փարոսը հետագայում հասանելի էին միայն նավով[5]։

Ներկայումս

խմբագրել

Կամրջի կրկնօրինակը կառուցելու մտադրության մասին հայտարարվել է 2007 թվականին[10]։ Այնուամենայնիվ, պարզ դարձավ, որ նախնական նախագծին համապատասխան վերակառուցումը ֆինանսապես հնարավոր չի լինի պահանջվող պողպատի քանակի պատճառով[11]։ Երբ 2009 թվականի սեպտեմբերի 18-ին հայտարարվեց կամրջի նախագծման, պատրաստման և կառուցման մրցույթը[2], այն կոչ արեց միանգամյա կամուրջ ստեղծել նոր դիզայնով, որը կրկնում է բնօրինակի ոճը[12]։ Նոր կամրջի կառուցումը կազմում էր Վալետայի վերականգնման ավելի մեծ ծրագրի մի մասը, որը ներառում էր նաև Սիթի Գեյթի և Բարրաքկա վերելակի վերակառուցումը, ի թիվս այլ նախագծերի[13]։

Միանգամյա պողպատե կամուրջը կշռում է 190 տոննա (190 երկար տոննա; 210 կարճ տոննա), իսկ երկարությունը՝ 70 մետր և լայնությունը՝ 5,5 մետր։ Ունի ասիմետրիկ L-աձեւ խաչմերուկ՝ դեպի ծովը նայող կամարակապ ֆերմայով։ Այն հենված է սկզբնական կամրջի քարե հենարանների վրա, պահպանվել են նաև սյուների մնացորդները, թեև դրանք կապված չեն ժամանակակից կամրջի հետ։ Կամուրջը նախագծվել է իսպանացի ճարտարապետների Արենաս և Ասոցիադոսի կողմից[5], և այն ստեղծվել է Կորունայում նախքան Մալթա առաքվելը Storman Asia նավի վրա[2]։ Bezzina & Cole Architects-ը և կապալառու Vassallo Builders-ը պատասխանատու էին կամուրջի տեղադրման համար[14], և տեղադրումը տեղի ունեցավ 2011 թվականի հոկտեմբերի 5-ին[15]։ Լուսավորման համակարգը նախագծվել է Calleja Limited-ից Էնթոնի Մագրոյի կողմից։ Ծրագիրն արժեցել է 2,8 միլիոն եվրո[2][11]։ Կամուրջը նախատեսված էր 120 տարի գործելու համար[11]։

Կամուրջը բացվել է 2012 թվականի հուլիսի 24-ին Ենթակառուցվածքների, տրանսպորտի և կապի նախարար Օսթին Գաթի կողմից[9][13] և այն հետագայում բացվել է հանրության համար[16][17]։ Կամուրջը տարբեր արձագանքներ ստացավ հանրության կողմից, ոմանք գովաբանեցին դրա դիզայնը և այն փաստը, որ այն վերականգնեց ճեղքվածքի սկզբնական տեսքը, մինչդեռ քննադատները չընդունեցին շինարարության արժեքը և այն անվանեցին «ոչ մի տեղ տանող կամուրջ»[11][18]։ Իր բացման օրվանից այն դարձել է ուղենիշ[11] և երբեմն վնասվել է իր տախտակամածին կամ ճաղավանդակներին, ինչի հետևանքով այն որոշ ժամանակով փակ է եղել հանրության համար՝ վերանորոգման աշխատանքներ իրականացնելու համար[18][19][20]։

Տես նաև

խմբագրել

Ծանոթագրություններ

խմբագրել
  1. ↑ Serracino, Joseph (2017 թ․ դեկտեմբերի 30). «Dawra kulturali mal-Port il-Kbir» (PDF). Orizzont. էջ 20.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 «St. Elmo breakwater bridge, Valletta – Restoration». Calleja Limited. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ հուլիսի 3-ին.
  3. ↑ Officer, Lawrence H.; Williamson, Samuel H. «Five Ways to Compute the Relative Value of a UK Pound Amount, 1270 to Present». MeasuringWorth.com. Վերցված է 2019 թ․ հունվարի 20-ին.
  4. ↑ Hughes, Quentin; Thake, Conrad (2005). Malta, War & Peace: An Architectural Chronicle 1800–2000. Midsea Books Ltd. էջեր 94–95. ISBN 9789993270553.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 «New St. Elmo Breakwater Footbridge in Valletta Grand Harbour / Arenas & Asociados». ArchDaily. 2014 թ․ մայիսի 1. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ սեպտեմբերի 17-ին.
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 Abela, Tony (2016 թ․ հուլիսի 24). «The failed Italian motor torpedo boat attack on Grand Harbour». Times of Malta. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ նոյեմբերի 15-ին.
  7. ↑ 7,0 7,1 «When the Italian Navy attacked Grand Harbour». Times of Malta. 2005 թ․ հուլիսի 26. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 4-ին.
  8. ↑ Gafa', Kirsty (2014 թ․ մայիս). «The Development of Fort St. Elmo and Fort St. Angelo for Heritage and Cultural Tourism» (PDF). University of Malta. էջ 14. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2019 թ․ հունվարի 20-ին. Վերցված է 2019 թ․ հունվարի 20-ին.
  9. ↑ 9,0 9,1 «New breakwater bridge inaugurated in blaze of lights». Times of Malta. 2012 թ․ հուլիսի 24. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ օգոստոսի 22-ին.
  10. ↑ «Grand Harbour Regeneration plan: Breakwater bridge to be rebuilt». The Malta Independent. 2007 թ․ նոյեմբերի 24. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ նոյեմբերի 14-ին.
  11. ↑ 11,0 11,1 11,2 11,3 11,4 Micallef, Keith (2018 թ․ հունվարի 1). «Breakwater bridge to be brought back to light». Times of Malta. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ հունվարի 1-ին.
  12. ↑ «Breakwater bridge to be rebuilt». Times of Malta. 2009 թ․ փետրվարի 13. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ նոյեմբերի 14-ին.
  13. ↑ 13,0 13,1 «St Elmo Bridge Officially inaugurated». The Malta Independent. 2012 թ․ հուլիսի 25. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ նոյեմբերի 14-ին.
  14. ↑ «St Elmo Bridge». Vassallo Group. 2016 թ․ մայիսի 27. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ նոյեմբերի 15-ին.
  15. ↑ Buttigieg, Jonathan (Summer 2012). «St. Elmo's Footbridge» (PDF). Arkati. Vassallo Group. էջեր 6–7. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2018 թ․ նոյեմբերի 15-ին.
  16. ↑ «St Elmo Bridge open to the public». Times of Malta. 2012 թ․ հուլիսի 26. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ ապրիլի 22-ին. Վերցված է 2018 թ․ նոյեմբերի 15-ին.
  17. ↑ «Press Release – St. Elmo Bridge». Transport Malta. 2012 թ․ հուլիսի 26. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ նոյեմբերի 15-ին.
  18. ↑ 18,0 18,1 «Bridge to nowhere». Times of Malta. 2014 թ․ ապրիլի 1. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ նոյեմբերի 15-ին.
  19. ↑ «Breakwater bridge is being repaired». Transport Malta. 2015 թ․ մայիսի 20. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ նոյեմբերի 15-ին.
  20. ↑ Micallef, Keith (2018 թ․ հունվարի 22). «Breakwater bridge suffers fresh damage». Times of Malta. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ նոյեմբերի 8-ին.

Արտաքին հղումներ

խմբագրել
 Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Սուրբ Էլմո կամուրջ» հոդվածին։
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Սուրբ_Էլմո_կամուրջ&oldid=9964065» էջից