Ռոքսանդրա Ստուրդզա

Ռոքսանդրա Ստուրդզա; ռումիներեն՝ Roksandra Skarlatovna Edling-Sturdza
Ծնվել է	հոկտեմբերի 12, 1786
Ծննդավայր	Կոստանդնուպոլիս կամ Ստամբուլ, Օսմանյան կայսրություն
Մահացել է	հունվարի 16, 1844 (57 տարեկան) կամ 1844
Մահվան վայր	Օդեսա, Խերսոնի նահանգ, Ռուսական կայսրություն
Գերեզման	Օդեսա
Քաղաքացիություն	Ռուսական կայսրություն և Հունաստան
Մասնագիտություն	ֆրեյլինա և գրող
Ամուսին	Albert Kaetan von Edling?
Ծնողներ	հայր՝ Q18548236?, մայր՝ Q105622510?
Երեխաներ	noble Smaragda Bals?, noble Natalie Bals? և boier Alexandru Balsh, lord of Halaucesti, high sheriff of Moldavia?
	Roksandra Sturdza Վիքիպահեստում

Ռոքսանդրա կամ Ռոքսանա կամ Ռոքսանդրա Սկարլատովնա Էդլինգ-Ստուրդզա (հոկտեմբերի 12, 1786(1786-10-12), Կոստանդնուպոլիս և Ստամբուլ, Օսմանյան կայսրություն^[1] - հունվարի 16, 1844(1844-01-16) կամ 1844^[1], Օդեսա, Խերսոնի նահանգ, Ռուսական կայսրություն), բարերար և գրող։ Նրա գլխավոր ձեռքբերումը Բալկաններում պատերազմների և հեղափոխությունների տարիներին Օդեսայում գտնվող երիտասարդ և կարիքավոր փախստականների համար դպրոցների և մանկատների^[3] հիմնադրում էր։ Նա Մոլդովայի իշխան Կոնստանտին Մուրուզիի թոռն էր, դա և իր սեփական գործողությունները, տեսլականը, կամքը և վճռականությունը նրան դարձրեցին երիտասարդ փախստականների ակտիվ պաշտպան ամբողջ Եվրոպայում^[4]։

Վաղ կյանք խմբագրել

Արքայադուստր Ռոքսանդրան ծնվել է 1786 թվականի հոկտեմբերի 12-ին, Կոստանդնուպոլսում։ Նրա ծնողներն էին Սկարլատ Ստուրդզան և Սուլթանա Ստուրդզա-Մուրուզին (1762-1839): Ռոքսանդրան Ալեքսանդրու Ստուրդզայի քույրն էր և Մոլդավիայի իշխան Միխայիլ Ստուրդզայի զարմիկը^[5]։ 1790 թվականին Ստուրդզա ընտանիքը տեղափոխվել է Յասի, Մոլդավիա, այնուհետև 1800 թվականին հաստատվել է Սանկտ Պետերբուրգում, որտեղ Ռոքսանդրան շարունակել է իր ուսումը ռուսերեն և հունարեն։ 1806 թվականին նա դարձել է Ռուսաստանի Ալեքսանդր I-ի և նրա կնոջ՝ կայսրուհի Ելիզավետա Ալեքսեևնայի դատարանի արարողությունների ղեկավար։ 1809 թվականին Ռոքսանդրան հանդիպեց ռուսական կայսրության ապագա արտաքին գործերի նախարար Իոանիս Կապոդիստրիասի հետ։ Այս միջոցառումը մեծ ոգևորիչ նշանակություն ուներ, որի արդյունքում Ռոքսանդրան համակվել էր սոցիալական նպատակների և հունասիրության զգացումով^[6]։

Ընտանիքի արմատներ խմբագրել

Ռոքսանդրայի մայրական պապը Մոլդովայի իշխանն էր, Կոնստանտին Մուրուզը (1730-1783)։ Մուրուսի ընտանիքը Կոստանդնուպոլսի հունական Ֆեներ թաղամասից էր։ Այս մեծ ընտանիքի անդամները քրիստոնյա օսմանյան սուբյեկտների մշակութային և քաղաքական առաջնորդներ էին, որոնք քաղաքական վերելքի ուղի էին հարթել սերունդների համար։ Ռոքսանդրայի հայր Սքարլաթ Ստուրդզան՝ Յասիի իշխանական ակադեմիայի նշանավոր շրջանավարտը, հունական ծագմամբ մոլդովական երկարատև Ստուրդզա ընտանիքի շառավիղ էր, որի անդամները ակտիվ էին մարդասիրական գործերով՝ սկսած 16-րդ դարից կամ ավելի շուտ։ Մոլդավիայից Սանկտ Պետերբուրգ, Ռուսաստան, Ստուրդզայի ընտանիքի արտագաղթումից անմիջապես հետո Սքարլեթը դարձավ կայսրուհի Էլիզաբեթ Ալեքսեևիի խորհրդականը։

Ամուսնություն խմբագրել

1816 թվականին Ռոքսանդրան ամուսնացել է բարոն Ալբերտ Կայետան Գրաֆեն ֆոն Էդլինգի հետ (1771-1841), Սաքսոնիա-Վայմարի գերագույն դքսության նախարար և մարշալ։ Էդլինգի հետ ամուսնության հետևանքով Ռոքսանդրան հայտնի է որպես կոմսուհի Ռոքսանդրա կամ Ռոքսանդրա Սկարլատովնա Էդլինգ-Ստուրդզա^[7], և երկար տարիներ նա պահպանել է հողատարածքների սեփականությունը և բնակավայրերը Վայմարում^[8], Բեռլինում, Վիենայում, Սանկտ Պետերբուրգում, Վալախիայում, Բեսարաբիայում և Օդեսայում։ Այդ վայրերից էր, որ Ռոքսանդրան իր ժամանակը նվիրեց բարեգործական գործունեությանը, գրեց իր հուշերը և դարձավ մարդասիրական գործերի ջերմ աջակից։

Նվաճումներ խմբագրել

Ռոքսանդրայի ժառանգությունը ազդեցությունն էր ապագայի վրա^[9]։ Նա իր ետևից թողեց արդարացի վերաբերմունք Եվրոպայի բազմաթիվ պատերազմների ժամանակաշրջանում։ Նա ստեղծեց դպրոցներ և համառորեն բարձրաձայնեց օգնության, խնամքի, ապաստանի և կրթության հարցերը Հունաստանի անկախության պատերազմի ժամանակ (1821-1832)։ Որպես հունասիրության ջերմ կողմնակից, դրանից բացի նա ոգեշնչվել է 1821 թվականի հունական հեղափոխությունների և հետագա տարիների նշանավոր գործիչ և առաջին անկախ Հունական Հանրապետության (1827-1831) առաջին ղեկավար Իոաննիս Կապոդիստրիասից։

Բարերարություն և ալտրուիզմ խմբագրել

Ռոքսանդրան իր գործունեությամբ հովանավորել է ստեղծելու մի կազմակերպություն, որն օգնում էր անապահով երեխաներին առողջ ապրել։ Որպես բարերարություն նա Բեսարաբիայում գտնվող իր ընտանիքի տնտեսություններից հագուստ և սնունդ է տվել՝ օգնելով աղքատության մեջ գտնվող փախստականներին, որոնք հասել էին Օդեսա՝ օսմանցիների դեմ ազատության համար հույների երկար պայքարի և ապստամբության հետևանքով։ Նրա գործողությունները նախատեսված էին տուժածներին մշակույթ, ուսուցում և աշխատանք տալու համար։ Ռոքսանդրայի լուսավոր սոցիալական մոտեցումը հարգանքի է արժանացել ամբողջ աշխարհում։

Նա մահացել է 1844 թվականի հունվարի 16-ին, Օդեսայում։

Տես նաև խմբագրել

Հանրագիտարաններ, գրքեր և քաղվածքներ խմբագրել

New International Encyclopedia, New York, Dodd & Mead
Encyclopedia DRANDAKI-Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια ΔΡΑΝΔΑΚΗ, Π.-volume 22, page 412 http://www.vikelaia.gr
Encyclopedia HARH PATSH-ΧΑΡΗ ΠΑΤΣΗ http://www.nlg.gr
Encyclopedia YDRIA-ΥΔΡΙΑ • Encyclopedia DOMH • Encyclopedia PAPYRUS-LAROUSSE-BRITANNICA-Νεώτερο Εγκυκλοπαιδικό Λεξικό ΗΛΙΟΥ http://www.nlg.gr
A. Brezianu and V. Spanu, 2007, USA, Moruzi Constantin, History of Moldova 978-0-8108-5607-3
Maria Tsatsou, Ideogramma, Athens, Memoirs of Roxandra Sturdza

Ծանոթագրություններ խմբագրել

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 Գերմանիայի ազգային գրադարանի կատալոգ (գերմ.)
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 Pas L. v. Genealogics — 2003.
↑ Historical Biographies by Helen Koukou, Athens 1997, Roxandra Sturdza page 405-409 978-960-05-0715-7
↑ Women, Diplomacy and International Politics, Carolyn Routledge, 2015, Roxandra Edling-Sturdza:efforts and 240 letters directed to European Leaders
↑ Some members of Phanariotes families, had acquired great wealth and influence. Ioan Sturdza ruled in Moldavia http://www.hellenicaworld.com
↑ Maria Anastasopoulou, Athens, 2004, Women and Philhellenism
↑ Roxandra, wife of Count Edling https://www.geni.com/people/Roxandra-Edling-Sturdza/6000000002397083523
↑ http://www.abebooks.com/book-search/title/edling-cajetan-albert-graf-und-herr-von-edling/
↑ Roxandra's benevolence exerted a strong influence on society. Some years later Antonios Papadakis became the greatest benefactor of the University of Athens

Արտաքին հղումներ խմբագրել

http://www.hellenicaworld.com/Greece/History/en/Phanariotes.html
https://books.google.ca/?hl=en Roxandra Sturdza
https://argolikivivliothiki.gr Στούρτζα Ρωξάνδρα (1786-1844)

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ռոքսանդրա Ստուրդզա» հոդվածին։

[_fb8731eb116b96ae-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 Գերմանիայի ազգային գրադարանի կատալոգ (գերմ.)

[_22ec10b3d2bf44fa-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 Pas L. v. Genealogics — 2003.

[3] Historical Biographies by Helen Koukou, Athens 1997, Roxandra Sturdza page 405-409 978-960-05-0715-7

[4] Women, Diplomacy and International Politics, Carolyn Routledge, 2015, Roxandra Edling-Sturdza:efforts and 240 letters directed to European Leaders

[5] Some members of Phanariotes families, had acquired great wealth and influence. Ioan Sturdza ruled in Moldavia http://www.hellenicaworld.com

[6] Maria Anastasopoulou, Athens, 2004, Women and Philhellenism

[7] Roxandra, wife of Count Edling https://www.geni.com/people/Roxandra-Edling-Sturdza/6000000002397083523

[8] ttp://www.abebooks.com/book-search/title/edling-cajetan-albert-graf-und-herr-von-edling/

[9] Roxandra's benevolence exerted a strong influence on society. Some years later Antonios Papadakis became the greatest benefactor of the University of Athens

[1]

[3]

[4]

[2]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

Ռոքսանդրա Ստուրդզա ռումիներեն՝ Roksandra Skarlatovna Edling-Sturdza

Ծնվել է	հոկտեմբերի 12, 1786(1786-10-12)
Ծննդավայր	Կոստանդնուպոլիս կամ Ստամբուլ, Օսմանյան կայսրություն^[1]
Մահացել է	հունվարի 16, 1844(1844-01-16) (57 տարեկան) կամ 1844^[1]
Մահվան վայր	Օդեսա, Խերսոնի նահանգ, Ռուսական կայսրություն
Գերեզման	Օդեսա
Քաղաքացիություն	Ռուսական կայսրություն և Հունաստան
Մասնագիտություն	ֆրեյլինա և գրող
Ամուսին	Albert Kaetan von Edling?
Ծնողներ	հայր՝ Q18548236?, մայր՝ Q105622510?
Երեխաներ	noble Smaragda Bals?^[2], noble Natalie Bals?^[2] և boier Alexandru Balsh, lord of Halaucesti, high sheriff of Moldavia?^[2]
Roksandra Sturdza Վիքիպահեստում