Ռոհինջաների ցեղասպանության դատական գործ

**Պորտալ «Իրավունք»**
	Ռոհինջաների ցեղասպանության դատական գործ; «Գամբիան ընդդեմ Մյանմայի»
Արդարադատության միջազգային դատարան
	Արդարադատության միջազգային դատարանը
	Դատական գործ
Ըստ հայցի	Գամբիա
Պատասխանող	Մյանմա
Հայցապահանջ կամ բողոք	Ցեղասպանության հանցագործությունը կանխելու և դրա համար պատժի մասին կոնվենցիա
Ամսաթիվ	2019 թվական
Ելքային ակտ	սպասվում է
	Դատարանի կազմ
Դատավորներ
	Պորտալ «Իրավունք»;

«Ցեղասպանության հանցագործությունը կանխելու և պատժելու մասին» կոնվենցիայի կիրառում («Գամբիան ընդդեմ Մյանմայի»), առավելապես հայտնի է որպես Ռոհինջաների ցեղասպանության գործ^[1], դատական գործ, որը ներկայումս քննվում է ՄԱԿ-ի Արդարադատության միջազգային դատարանի (ԱՄԴ) կողմից։ Գործը հարուցվել է 2019 թվականին Գամբիայի Հանրապետության կողմից՝ Իսլամական համագործակցության կազմակերպության 57 անդամ-պետությունների^[2]։

Նախապատմություն խմբագրել

Ռոհինջա ժողովուրդը իսլամադավան հնդ-արիական^[3] էթնիկ փոքրամասնություն է, որը վերջին տարիներին ենթարկվել է զանգվածային հալածանքների և էթնիկ զտումների բուդդայական մեծամասնություն ունեցող Մյանմա պետությունում։ Ռոհինջաների հետապնդումը ներկայումս մի շարք շրջանակների կողմից որակվում է որպես ցեղասպանություն^[4]։ Խնդիրը կայանում է նրանում, որ Մյանմայի կառավարությունը նրանց համարում է անօրինական ներգաղթյալներ, սակայն ռոհինջա ժողովուրդը պնդում է, որ նրանք ապրում են այդ տարածքներում սերունդներ շարունակ, և որ Մյանմարի կառավարության գործողությունները իրենց և ողջ իսլամական համայնքի նկատմամբ անարդարացի են և անօրինական։

Աուն Սան Սու Չժին այս հակամարտությունը նկարագրում է որպես «ներքին զինված հակամարտություն», որն առաջացել է Մյանմարի կառավարության վրա ռոհինջաների հարձակումների հետևանքով։ Գործը նախագահող դատավոր Աբդուլկավի Ահմեդ Յուսուֆը Մյանմային չորս ամիս ժամանակ է տվել իր վճիռներն իրականացնելու համար. Մյանմարը պետք է «ձեռնարկեր բոլոր հնարավոր միջոցները ցեղասպանությունը կանխելու համար»։

Ընթացակարգային պատմություն խմբագրել

2019 թվականի նոյեմբերի 11-ին Գամբիան 35 էջանոց դիմում է ներկայացնում Արդարադատության միջազգային դատարան ընդդեմ Մյանմարի՝ գործի հարուցումը հիմնավորելով Ցեղասպանության մասին կոնվենցիայում ամրագրված պարտավորությունների erga omnes բնույթով^[5]։ Դիմումում ասվում էր, որ Մյանմայի կառավարության ձեռամբ 2016 թվականի հոկտեմբերից Ռախին նահանգում ռոհինջա ժողովրդի դեմ իրականացվել են զանգվածային սպանություններ, բռնաբարություններ և հրկիզումներ, և որ այդ գործողությունները խախտում են Ցեղասպանության հանցագործությունը կանխելու և դրա համար պատժի մասին կոնվենցիան։ Գամբիայի շահերը ԱՄԴ-ի առաջ ներկայացնում էին «Foley Hoag» իրավաբանական ընկերության փաստաբանների կողմից՝ Փոլ Ռեյխլերի գլխավորությամբ։ Դիմումատուների փաստաբանական թիմի կազմում էին նաև պրոֆեսորներ Ֆիլիպ Սանդսը Լոնդոնի համալսարանական քոլեջից և Փայամ Ախավան ՄաքԳիլ համալսարանից^[6]։ Մյուս կողմից, առաջնորդ և պետական խորհրդական Աուն Սան Սու Չժին ներկայացնում էր Մյանմարի կառավարությունը՝ իրավաբանական թիմի հետ միասին^[7]։

Գամբիան դիմումին կից ներկայացնում է միջնորդություն՝ պաշտպանության ժամանակավոր միջոցների կիրառման համար։ ՄՔԴ-ն այդ հայցապահանջի վերաբերյալ իրականացնում է լսումներ 2019 թվականի դեկտեմբերի 10-12-ն ընկած ժամանակահատվածում^[8]։ Դատական լսումների մեկնաբանը գործընթացը նկարագրել է «ուշագրավ» տերմինով՝ նշելով, որ Գամբիայի թիմը տրամադրել է վայրագությունների «դաժան նկարագրություններ», մինչդեռ Աուն Սան Սու Չժին սկզբունքայնորեն խուսափում էր օգտագործել «ռոհինջա» բառը, բացառությամբ՝ Արականի ռոհինջաների փրկության բանակի հիշատակությունների^[9]։

2020 թվականի հունվարի 23-ին ՄԱԿ-ի բարձր դատարանը որոշում է կայացնում Գամբիայի՝ ժամանակավոր միջոցներ կիրառելու դիմումի կապակցությամբ՝՝Մյանմային կարգադրելով կանխել ռոհինջա իսլամադավան ժողովրդի դեմ ցեղասպանական գործողությունները գործի վարույթում գտնվելու ընթացքում և պարբերաբար զեկուցել հրամանի կատարման մասին^[10]։

Վերլուծություն խմբագրել

«Միջազգային իրավունքի եվրոպական հանդեսը» (European Journal of International Law)՝ ի դեմս Նոթինգհեմի համալսարանի իրավաբանական դպրոցի պրոֆեսոր Մարկո Միլանովիչի, դատարանի որոշումն անվանումէ «ակնհայտ հաղթանակ Գամբիայի համար և ռոհինջաների գործի համար, ընդհանուր առմամբ», բայց նաև նշել է, որ հրամանը հիմնականում կրկնում է գոյություն ունեցող «պետական պարտավորությունները Ցեղասպանության մասին կոնվենցիայով»^[11]։

Տես նաեւ խմբագրել

Արդարադատության միջազգային դատարանի գործերի ցանկ

Ծանոթագրություններ խմբագրել

↑ «Fallen rights icon at UN court for Rohingya genocide case». AP News. 2019 թ․ դեկտեմբերի 10. Վերցված է 2019 թ․ դեկտեմբերի 10-ին.
↑ «Aung San Suu Kyi defends Myanmar from accusations of genocide, at top UN court». UN News (անգլերեն). 2019 թ․ դեկտեմբերի 11. Վերցված է 2022 թ․ փետրվարի 8-ին.
↑ Haque, Md Mahbubul (2017 թ․ հոկտեմբերի 2). «Rohingya Ethnic Muslim Minority and the 1982 Citizenship Law in Burma». Journal of Muslim Minority Affairs. 37 (4): 454–469. doi:10.1080/13602004.2017.1399600. ISSN 1360-2004.
↑ «Report of Independent International Fact-Finding Mission on Myanmar (27 August 2018)». ohchr.org. Վերցված է 2019 թ․ օգոստոսի 14-ին.
↑ Application instituting proceedings and Request for the indication of provisional measures. International Court of Justice. 11 November 2019.
↑ «Foley Hoag Leads the Gambia's Legal Team in Historic Case to Stop Myanmar's Genocide Against the Rohingya | Foley Hoag». foleyhoag.com. Վերցված է 2020 թ․ հունվարի 25-ին.
↑ John, Tara (2019 թ․ նոյեմբերի 20). «Aung San Suu Kyi to defend Myanmar in genocide case». CNN. Վերցված է 2019 թ․ դեկտեմբերի 10-ին.
↑ «Application of the Convention on the Prevention and Punishment of the Crime of Genocide (The Gambia v. Myanmar) - Request for the indication of provisional measures - The Court to hold public hearings from Tuesday 10 to Thursday 12 December 2019» (PDF). International Court of Justice. Վերցված է 2016 թ․ օգոստոսի 24-ին.
↑ Becker, Michael (2019 թ․ դեկտեմբերի 14). «The Challenges for the ICJ in the Reliance on UN Fact-Finding Reports in the Case against Myanmar». EJIL: Talk!. Վերցված է 2019 թ․ դեկտեմբերի 19-ին.
↑ «Order» (PDF). International Court of Justice. Վերցված է 2020 թ․ մարտի 22-ին.
↑ Milanovic, Marko (2020 թ․ հունվարի 23). «ICJ Indicates Provisional Measures in the Myanmar Genocide Case». EJIL:Talk!. Վերցված է 2020 թ․ հունվարի 23-ին.

Արտաքին հղումներ խմբագրել

[1] «Fallen rights icon at UN court for Rohingya genocide case». AP News. 2019 թ․ դեկտեմբերի 10. Վերցված է 2019 թ․ դեկտեմբերի 10-ին.

[2] «Aung San Suu Kyi defends Myanmar from accusations of genocide, at top UN court». UN News (անգլերեն). 2019 թ․ դեկտեմբերի 11. Վերցված է 2022 թ․ փետրվարի 8-ին.

[3] Haque, Md Mahbubul (2017 թ․ հոկտեմբերի 2). «Rohingya Ethnic Muslim Minority and the 1982 Citizenship Law in Burma». Journal of Muslim Minority Affairs. 37 (4): 454–469. doi:10.1080/13602004.2017.1399600. ISSN 1360-2004.

[4] «Report of Independent International Fact-Finding Mission on Myanmar (27 August 2018)». ohchr.org. Վերցված է 2019 թ․ օգոստոսի 14-ին.

[5] Application instituting proceedings and Request for the indication of provisional measures. International Court of Justice. 11 November 2019.

[FoleyHoag-6] «Foley Hoag Leads the Gambia's Legal Team in Historic Case to Stop Myanmar's Genocide Against the Rohingya | Foley Hoag». foleyhoag.com. Վերցված է 2020 թ․ հունվարի 25-ին.

[7] John, Tara (2019 թ․ նոյեմբերի 20). «Aung San Suu Kyi to defend Myanmar in genocide case». CNN. Վերցված է 2019 թ․ դեկտեմբերի 10-ին.

[8] «Application of the Convention on the Prevention and Punishment of the Crime of Genocide (The Gambia v. Myanmar) - Request for the indication of provisional measures - The Court to hold public hearings from Tuesday 10 to Thursday 12 December 2019» (PDF). International Court of Justice. Վերցված է 2016 թ․ օգոստոսի 24-ին.

[EJIL-9] Becker, Michael (2019 թ․ դեկտեմբերի 14). «The Challenges for the ICJ in the Reliance on UN Fact-Finding Reports in the Case against Myanmar». EJIL: Talk!. Վերցված է 2019 թ․ դեկտեմբերի 19-ին.

[10] «Order» (PDF). International Court of Justice. Վերցված է 2020 թ․ մարտի 22-ին.

[Milanovic-11] Milanovic, Marko (2020 թ․ հունվարի 23). «ICJ Indicates Provisional Measures in the Myanmar Genocide Case». EJIL:Talk!. Վերցված է 2020 թ․ հունվարի 23-ին.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

Արդարադատության միջազգային դատարան
Ռոհինջաների ցեղասպանության դատական գործ «Գամբիան ընդդեմ Մյանմայի»

Արդարադատության միջազգային դատարանը

Դատական գործ
Ըստ հայցի	Գամբիա
Պատասխանող	Մյանմա
Հայցապահանջ կամ բողոք	Ցեղասպանության հանցագործությունը կանխելու և դրա համար պատժի մասին կոնվենցիա
Ամսաթիվ	2019 թվական
Ելքային ակտ	սպասվում է
Դատարանի կազմ
Դատավորներ
Պորտալ «Իրավունք»