Ջոն Քերնքրոս

Ջոն Քերնքրոս; անգլ.՝ John Cairncross
Ծնվել է	հուլիսի 25, 1913
Ծննդավայր	Lesmahagow
Մահացել է	հոկտեմբերի 8, 1995 (82 տարեկան)
Մահվան վայր	Անգլիա, Միացյալ Թագավորություն
Քաղաքացիություն	Միացյալ Թագավորություն
Մայրենի լեզու	անգլերեն
Կրթություն	Գլազգոյի համալսարան, Թրինիթի քոլեջ և Հեմիլթոն ակադեմիա
Մասնագիտություն	գրող, հետախույզ, կրկնակի գործակալ, թարգմանիչ, համալսարանի դասախոս և գրական քննադատ
Աշխատավայր	Մեծ Բրիտանիայի գաղտնի հետախուզական ծառայության, Civil Service?, Քեյսի արևմտյան ռեզերվային համալսարան, Հյուսիսարևմտյան համալսարան, ՄԱԿ-ի պարենի և գյուղատնտեսության կազմակերպություն, ԽՍՀՄ պետական անվտանգության նախարարություն և Italian National Labor Bank?
Կուսակցություն	Մեծ Բրիտանիայի կոմունիստական կուսակցություն
Անդամություն	Քեմբրիջյան հնգյակ և Ճանապարհորդների ակումբ

Ջոն Քերնքրոս (անգլ.՝ John Cairncross; հուլիսի 25, 1913(1913-07-25)^[1], Lesmahagow - հոկտեմբերի 8, 1995(1995-10-08)^[1], Անգլիա, Միացյալ Թագավորություն^[2]), Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ժամանակ բրիտանական հետախուզության սպա, ով աշխատել է նաև խորհրդային հետախուզության համար^[3]։ Մինչև 1990 թվականը համարվում էր «Քեմբրիջյան հնգյակի» հավանական հինգերորդ անդամը, մինչև նրա ինքնությունը չբացահայտեց խորհրդային փախստակ Օլեգ Գորդիևսկին, ով ԽՍՀՄ-ից փախել էր Մեծ Բրիտանիա։

Ավարտելով Քեմբրիջի համալսարանը՝ Քերնքրոսը աշխատանքի է անցել Միացյալ Թագավորության արտաքին գործերի նախարարությունում։ 1937 թվականին անցել է Մեծ Բրիտանիայի կոմունիստական կուսակցության շարքերը։ 1942 թվականին ծառայության է անցել Միացյալ Թագավորության գաղտնի հետախուզական ծառայությունում, որտեղ մուտք է ունեցել դեպի գաղտնագրման և գաղտնազերծման տեխնիկաները։ Աշխատելով գաղտնի Բլեթչլի պարկ ռադիոհետախուզական կենտրոնում, նա ստացված տեղեկությունները փոխանցել է ԽՍՀՄ-ին։

Օլեգ Գորդիևսկին նշում է․ «Շոտլանդացի Ջոն Քերնքրոսը եղել է հակահետախուզությունում և ունեցել է որսված գերմանական հաղորդագրությունների բազմաթիվ տվյալներ։ Եվ չնայած անգլիացիները իրենք տրամադրում էին Խորհրդային Միությանը ռազմական տեղեկատվությունը, սակայն ինֆորմացիայի մի մասը նրանք չէին տրամադրում։ Այդ գործն իր վրա էր վերցրել Քերնքրոսը և որսման բաժնում աշխատող Լեո Լոնգը, ով հավաքագրվել էր Քերնքրոսի կողմից»^[4]։

Բրիտանական հետախուզության կարծիքով^[5], հենց այն տվյալները, որոնք փոխանցել էր Քերնքրոսը Մոսկվային՝ ատոմային զենքի ոլորտում ամերիկյան և բրիտանական հետազոտությունների մասին, ընկած են եղել խորհրդային միջուկային ծրագրի հիմքում։

Այն բանից հետո, երբ 1951 թվականին MI5-ի հակահետախուզությունը ներկայացրեց հանցանշանները, Քերնքրոսը խոստովանեց, որ աշխատել է Խորհրդային Միության համար։ Այդուհանդերձ, նա քրեական պատիժ չի ստացել, ինչի արդյունքում հանրության լայն զանգվածները մեղադրեցին կառավարությանը՝ նշելով, որ կառավարությունը գաղտնի մասնակցություն է ունեցել տվյալների փոխանցման գործընթացին։ «Քեմբրիջյան հնգյակի» հինգերորդ անդամի ինքնությունը մնաց անապացույց մինչև 1990 թվականը, երբ ՊԱԿ-ի փախստակ Գորդիևսկին հայտարարեց, որ այդ մարդը եղել է Ջոն Քերնքրոսը։

Իր խոստովանությունից հետո՝ Քերնքրոսը տեղափոխվել է Հռոմ, որտեղ, մինչև թոշակի անցնելը, աշխատել է ՄԱԿ-ի պարենի և գյուղատնտեսության կազմակերպությունում։ Այնուհետև տեղափոխվել է Ֆրանսիայի հարավ, որտեղ էլ մահացել է 1995 թվականին։

Ծանոթագրություններ խմբագրել

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 Deutsche Nationalbibliothek Record #119356546 // Gemeinsame Normdatei (գերմ.) — 2012—2016.
↑ «Джон Кернкросс». Служба внешней разведки Российской Федерации. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ փետրվարի 21-ին. Վերցված է 2010 թ․ օգոստոսի 8-ին.
↑ Штирлиц(չաշխատող հղում)
↑ The Cambridge spy ring // Би-би-си. — BBC News, 13 сентября 1999.

Քեմբրիջյան հնգյակ
Քիմ Ֆիլբի • Դոնալդ Մաքլեյն • Գայ Բյորջես • Էնթոնի Բլանտ • Ջոն Քերնքրոս

[_24fc4e359b26336f-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.

[_0539a8e0084e75ed-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 Deutsche Nationalbibliothek Record #119356546 // Gemeinsame Normdatei (գերմ.) — 2012—2016.

[3] «Джон Кернкросс». Служба внешней разведки Российской Федерации. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ փետրվարի 21-ին. Վերցված է 2010 թ․ օգոստոսի 8-ին.

[4] Штирлиц(չաշխատող հղում)

[5] The Cambridge spy ring // Би-би-си. — BBC News, 13 сентября 1999.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

Ջոն Քերնքրոս անգլ.՝ John Cairncross

Ծնվել է	հուլիսի 25, 1913(1913-07-25)^[1]
Ծննդավայր	Lesmahagow
Մահացել է	հոկտեմբերի 8, 1995(1995-10-08)^[1] (82 տարեկան)
Մահվան վայր	Անգլիա, Միացյալ Թագավորություն^[2]
Քաղաքացիություն	Միացյալ Թագավորություն
Մայրենի լեզու	անգլերեն
Կրթություն	Գլազգոյի համալսարան, Թրինիթի քոլեջ և Հեմիլթոն ակադեմիա
Մասնագիտություն	գրող, հետախույզ, կրկնակի գործակալ, թարգմանիչ, համալսարանի դասախոս և գրական քննադատ
Աշխատավայր	Մեծ Բրիտանիայի գաղտնի հետախուզական ծառայության, Civil Service?, Քեյսի արևմտյան ռեզերվային համալսարան, Հյուսիսարևմտյան համալսարան, ՄԱԿ-ի պարենի և գյուղատնտեսության կազմակերպություն, ԽՍՀՄ պետական անվտանգության նախարարություն և Italian National Labor Bank?
Կուսակցություն	Մեծ Բրիտանիայի կոմունիստական կուսակցություն
Անդամություն	Քեմբրիջյան հնգյակ և Ճանապարհորդների ակումբ