Ջաբհաթ ալ-Նուսրա լի-ահլ ալ-Շամ[1] (արաբ․՝ جبهة النصرة لأهل الشام‎‎), Ալ Կաիդա միջազգային իսլամիստական ահաբեկչական կազմակերպության բաժանմունքը Սիրիայի և Լիբանանի տարածքում[2][3][4][5]։

Ջաբհաթ ալ-Նուսրա
արաբ․՝ جبهة النصرة‎‎ և արաբ․՝ جبهة فتح الشام‎‎
Изображение логотипа
Տեսակահաբեկչական կազմակերպություն
Մասն էMujahideen Shura Council?, Ալ-Կաիդա, Army of Conquest? և Թահրիր ալ-Շամ
ԳաղափարախոսությունԻսլամիզմ և Salafi jihadism?
ՀիմնադիրԱբու Մոհամմադ ալ-Ջուլանի
ՂեկավարԱբու Մոհամմադ ալ-Ջուլանի
Գործունեության տարածք Սիրիա
Ստեղծման տարեթիվհունվարի 23, 2012
Լուծարման տարեթիվհունվարի 28, 2017
 Jabhat al-Nusra Վիքիպահեստում

Խմբավորումը հիմնադրվել է 2012 թվականի հունվարի 23-ին Սիրիայում քաղաքացիական պատերազմի ժամանակ։ Այդ ժամանակից ի վեր այն դիտվում է որպես ապստամբների շրջանում ամենահաջողվածներից մեկը։ Ահաբեկչական կազմակերպություն է ճանաչվել Ավստրալիան[6], Մեծ Բրիտանիան[7][8], Իրանը[9], ՄԱԿ-ը[10][11], Կանադան[12], Նոր Զելանդիան[13], ԱՄԷ-ն[14], Ռուսաստանը[15][16][17][18][19], Սաուդյան Արաբիան[20], ԱՄՆ-ը[21], Թուրքիան[11][22] և Ֆրանսիան[23]։

2014 թվականի օգոստոսին խմբավորումը դարձել է ԱՄՆ-ի և նրա դաշնակիցների ավիահարվածների թիրախներից մեկը Սիրիայի տարածքում, որոնք հասցվում են Իսլամական պետության դեմ պայքարի շրջանակներում[24]։ Բազմիցս հայտարարել են իրենց կազմալուծման և ջոկատների՝ այլ խմբավորումներին միանալու մասին, մասնավորապես, 2015 թվականի մարտից մտնում են Ջեյշ ալ Ֆաթհ-ի մեջ[25]։

Խմբավորման կազմ

խմբագրել

Խմբավորման շարքերում կռվում են սիրիացիներ, ինչպես նաև Սաուդյան Արաբիայի, Իրաքի, Պակիստանի, Լիբանանի, Թուրքմենստանի, Ռուսաստանի, Ֆրանսիայի, Մեծ Բրիտանիայի և այլ երկրների քաղաքացիներ[26]։ 2013 թվականին կազմակերպության առաջնորդները հայտարարել Էին Սիրիայում պատերազմի հաջող ավարտից հետո Իսրայելի վրա հարձակվելու մտադրության մասին[27]։

Կառուցվածք

խմբագրել

Ֆրոնտ ան-Նուսրա առաջնորդի մասին ոչինչ հայտնի չէ, բացի այն, որ նա հանդես է գալիս Աբու Մուհամմադ ալ-Ջուլանի կեղծանվամբ (հնարավոր է՝ ուղարկվել են Գոլանի բարձունքներ[28]

Անվանում

խմբագրել

Հրապարակախոսության մեջ խմբավորումը հայտնի է «Աջակցության ճակատ» («Ֆրոնտ ան Նուսրա»)[29][30] կամ «Ջաբհաթ ան Նուսրա»[29] լի-Ահլ աշ-Շամ (արաբ․՝ جبهة النصرة لأهل الشام‎‎) «Աշ-Շամի ժողովրդին օգնության ճակատ» անվանումներով։ 2016 թվականի հուլիսին այն փոխել է անվանումը «Ջաբհաթ Ֆաթհ աշ-Շամ» (արաբ․՝ جبهة فتح الشام‎‎ - «Սիրիայի նվաճման ճակատ»[31]։ Նաև հայտնի է որպես «Ալ-Քաիդան Սիրիայում»[32]։

Պատմություն

խմբագրել

Սիրիայում քաղաքացիական պատերազմին մասնակցելու ընթացքում «Ֆրոնտ ան Նուսրա»-ն ձեռք է բերել սիրիական զինված ընդդիմության ամենաարագ աճող և ագրեսիվ մասի հեղինակությունը[33]։ Մասնավորապես, նա պատասխանատվություն է ստանձնել 70 մահապարտների հարձակումներից 57-ի համար, որոնք կատարվել են Սիրիայում հակամարտության սկսվելուց մինչև 2013 թվականի հունիսը[34]։

Բացի այդ, «Ֆրոնտ ան Նուսրա» մեղադրվում է բազմաթիվ ռազմական հանցագործությունների, այդ թվում կառավարական բանակի գերիների[35] և խաղաղ բնակչության նկատմամբ հաշվեհարդարների մեջ, հիմնականում ալևիների և շիաների ներկայացուցիչների հետ[36]։

Հալեպի համար մարտերի ժամանակ «Ֆրոնտ ան Նուսրա»-ի մարտիկները մասնակցել են ՍԱԲ-ի ապստամբների կողմից իրականացվող մարտական գործողություններին։ Բացի այդ, ՄԱԿ-ի առաջնորդ Ահմեդ Մուազ ալ-Հաթիբը կոչ է արել ԱՄՆ-ի կառավարությանը վերանայել այդ կազմակերպությունը ահաբեկչական կազմակերպությունների ցուցակում ընդգրկելու իր որոշումը։ Նա համոզված է, որ ցանկացած ապստամբական ուժ, որի նպատակն է Ասադի ռեժիմի անկումը, պետք է հանգիստ թողնել[37]։

2013 թվականի նոյեմբերին Ալ Քաիդայի առաջնորդ Այման ազ Զավահիրին հայտարարել էր, որ Սիրիայում Ալ Քաիդայի միակ օրինական ներկայացուցիչը «Ֆրոնտ ան Նուսրա»-ն է[38]։

Սիրիայի ազատ բանակի հետ կոնֆլիկտ

խմբագրել

Սիրիայի ազատ բանակը ստեղծվել է որպես աշխարհիկ ուժ, որը միավորում է բոլոր նրանց, ովքեր ցանկանում են տապալել Ասադի ռեժիմը։ Իսկ ի սկզբանե Ջաբհաթ ալ-Նուսրան Իրաքի և Լևանտի իսլամական պետության դուստր էր, ինչը նշանակում է, որ ուղղված էր Սիրիայում Իսլամական պետության կառուցմանը։ Երկու խմբերն ի սկզբանե համագործակցել են միմյանց հետ և սերտ կապի մեջ են եղել, սակայն հետագայում նրանց միջև գաղափարական հակամարտություն է բռնկվել։ Ջաբհաթ ալ-Նուսրա (Օգնության ճակատ), Ահրար աշ-Շամ, Լիվա ատ-Թաուհիդ, Ահրար աս-Սուրիա, Լիվա իսլամի բրիգադները։ Ըստ առկա տվյալների, միայն մեկ շարժման Ահրար աշ-Շամ բաղկացած է 3 000-ից 5 000 մարտիկների։ Բրիգադը բաժանված է 5-6 գումարտակների, որոնցից յուրաքանչյուրը 250-900 մոջահեդների (կամ 2-6 վաշտ)։ Այդ շարժումների ամիրները պաշտոնապես հայտարարել են ժողովրդավարական Սիրիական ազգային կոալիցիայից հրաժարվելու մասին, որը ստեղծվել է ԱՄՆ-ի և Եվրոպայի մատուցմամբ, և որը գլխավորել Է Դամասկոսի Օմեյադների սուննի մզկիթի նախկին քարոզիչը[39]։ Ավելի վաղ ՍԱԲ-ի մեկ բրիգադ միացել էր Հալեպի Ֆրոնտին[40]։ Այս ամենը Սիրիայի երկու խոշորագույն հակաօլիգարխիկ ուժերի ենթադրյալ միաձուլման մասն էր[41]։ Այս ամենը կոնֆլիկտի է վերածվել աշխարհիկ ՍԱԲ-ի հետ, որից զանգվածաբար փախել են մուսուլման կրոնավորները և հաստատվել Ջաբհաթ ալ-Նուսրա լի-ահլ ալ-Շամի կազմակերպությունում։ Հետագայում դա վերածվեց լոկալ բախումների, ինչպես այդ մասին ասել է իր հարցազրույցում[42] Աբու Հանիֆը, Ամիր Քաթիբին, որը մտնում է «Իրաքի և Շամի իսլամական պետություն» շարժման մեջ։ ԶԼՄ-ներում գրել են ՍԱԲ-ի Գերագույն ռազմական խորհրդի անդամ Քամալ Համամիի ոչնչացման մասին[43].

Մուտք Հայաթ Թահրիր աշ-Շամ

խմբագրել

2017 թվականի հունվարի 28-ին Ջաբհաթ Ֆաթհ աշ-Շամը Ջաբհաթ Անսար ադ-Դինի, Հարակատ Նուրեդդին ազ-Զինքի, Ջեյշ աս-Սուննայի, Լիվա Ալ-Հակի խմբավորումների հետ ձևավորել է նոր խմբավորում՝ Հայաթ Թահրիր աշ-Շամ։ Նոր կրթության առաջատարը Ահրար աշ-Շամ-Աբու Ջաբերն է։ Այդ միաձուլումը տեղի է ունեցել մի քանի օր անց այն բանից հետո, երբ սիրիական ընդդիմության մի քանի խմբավորումներ հայտարարեցին Ահրար աշ Շամի միանալու մասին՝ Ջաբհաթ Ֆաթհ աշ Շամի գրոհներից պաշտպանվելու համար։ Այսպիսով, այսպես կոչված Մեծ Իդլիբում (Իդլիբ նահանգը և դրան հարող Հալեպի, Լաթաքիայի և Համայի նահանգները) մնացել են Բաշար Ասադի հակառակորդների երկու խմբավորումներ[44]։

Ահաբեկչական կազմակերպություն ճանաչում

խմբագրել

«Ֆրոնտ ան Նուսրա» ահաբեկչական կազմակերպություն է ճանաչվել հետևյալ մարմինների կողմից․

  • ԱՄՆ կառավարության կողմից՝ 2012 թվականի դեկտեմբերին[45];
  • ՄԱԿ՝ 2013 թվականի մայիսին[46];
  • Ավստրալիայի կառավարություն՝ 2013 թվականի հունիսին[47];
  • Մեծ Բրիտանիայի կառավարություն՝ 2013 թվականի հուլիսին[48];
  • Ռուսաստան՝ 2014 թվականի դեկտեմբերի 29[49] ։

ՄԱԿ-ի խաղաղապահների առևանգում

խմբագրել

2014 թվականի օգոստոսի վերջին Ֆրոնտ ան-Նուսրա կազմակերպության զինյալներին հաջողվել է գրավել սիրիական Կունեյտրա քաղաքը և նրա շրջակա գյուղերը՝ այնտեղից դուրս մղելով նախագահ Բաշար Ասադի կառավարական զորքերը[50]։ Օգոստոսի 28-ին Ալ-Արաբիա հեռուստաալիքը հայտնել էր, որ Կունեյտրայի շրջանում՝ Իսրայելի հետ սահմանից ոչ հեռու, Ան-Նուսրա ֆրոնտ խմբավորման զինյալների կողմից առևանգվել են ՄԱԿ-ի ուժերի խաղաղապահ զորակազմի զինծառայողները՝ Գոլանի բարձունքներում անջատման դիտարկման նպատակով։ Ավելի ուշ հայտնի է դարձել, որ իսլամիստները գրավել են Ֆիջիի քաղաքացիների՝ ՄԱԿ-ի խաղաղապահ ուժերի մարտիկները[51]։ Խաղաղապահները մտնում են ՄԱԿ-ի այն ստորաբաժանումների մեջ, որոնք 1974 թվականից ի վեր Գոլանի բարձունքներում վերահսկում են Իսրայելի և Սիրիայի միջև ապառազմականացված գոտին։ 2014 թվականի սեպտեմբերի 1-ի լույս 2-ի գիշերը Ֆիջիի բանակի հրամանատարը հայտնել է, որ սիրիացի իսլամիստները, որոնք ՄԱԿ-ի 45 դիտորդներ են պահում, որոնք գերեվարվել են Գոլանի բարձունքներում, իրենց պահանջներն են ներկայացրել գերիներին ազատ արձակելու դիմաց։ Իսլամիստների պահանջների թվում են ՄԱԿ-ի ահաբեկչական կազմակերպությունների ցուցակից Ան Նուսրա ֆրոնտի բացառումը, հումանիտար օգնության առաքումը Դամասկոսի առանձին շրջաններ, ՄԱԿ-ի դիտորդների հետ փոխհրաձգության ժամանակ սպանված երեք զինյալների զոհվելու համար դրամական փոխհատուցում վճարելը[52]։

Աշ-Շարկ ալ-Աուսաթ թերթը սեպտեմբերի 5-ին հայտնել էր, որ «Ֆրոնտ ան Նուսրա» խմբավորման գրոհայինները մտադիր են խաղաղապահներին դատել շարիաթի օրենքներով[53]։ 2014 թվականի սեպտեմբերի 11-ին համացանցում հայտնվեց տեսահոլովակ, որը թվագրված է սեպտեմբերի 10-ին, որտեղ ցուցադրվում են ՄԱԿ-ի 45 խաղաղապահներ։ Մոտ 15 րոպե տևողությամբ Տեսագրությունում երևում են երկու մորուքավոր տղամարդիկ, որոնք արաբերեն են խոսում, իսկ հետին պլանում երկրի վրա նստած են ՄԱԿ-ի ֆիջիացի դիտորդները։ Տեսագրության վերջում (13:30) խոսքը տրվում է առևանգվածներից մեկին (կապիտան Սավենակ Ռաբուկին)։ Նա հայտնում գրառման ամսաթիվը՝ երեքշաբթի, սեպտեմբերի 9, և շնորհակալություն է հայտնում իսլամիստներին, որ նրանք լավ են վերաբերվում գերիներին․ հաշվի առնելով, որ իրենց ռեսուրսները սահմանափակ են, նրանք մեզ տվել են լավագույնը, ինչ նրանք ունեն։ Մեզ համար դա շատ երջանիկ օր է, - ասում է գերին։ Մեզ վստահեցրել են, որ շուտով մենք ազատ կարձակվենք։ Մենք շատ երջանիկ ենք, որ տանը կլինենք։ Նրա խոսքով՝ բոլոր 45 դիտորդները ողջ են և առողջ,անվտանգության մեջ են։ Ֆիջիական բանակի ներկայացուցիչները զինվորներին նույնականացրել են տեսանյութում և հաստատել, որ խոսքը հենց առևանգված զինծառայողների մասին է[54]։

Սեպտեմբերի 11-ի օրվա երկրորդ կեսին Ալ Ջազիրա հեռուստաալիքը հայտնել էր, որ Ֆրոնտ ան-Նուսրա խմբավորումը ազատ է արձակել 45 ֆիջիացի զինծառայողների, որոնք Գոլանի բարձունքներում ՄԱԿ-ի խաղաղապահ զորակազմի կազմում էին։ Խաղաղապահները տեղափոխվել են Կունեյտրա սահմանային կետ, որտեղից տեղափոխվել են Իսրայել։ Գերմանական նորությունների գործակալությունը ճշտել Է. ֆիջիացիներին հաջողվել է ջիհադիստների գերությունից ազատել միջնորդի՝ Պարսից ծոցի երկրներից մեկի շնորհիվ[55][56]։

Կատարի կառավարությունը պաշտոնապես ընդունել է, որ միջնորդ է հանդես եկել Ֆրոնտ ան-Նուսրա զինյալների հետ 45 խաղաղապահների ազատ արձակման հարցով բանակցություններում։ Ինչպես հաղորդել Է Աշ-Շարկ ալ-Աուսաթ թերթը, Դոհայից միջնորդները Ֆիջիի իշխանությունների խնդրանքով բանակցություններ են վարել իսլամիստների հետ։ Սիրիական ընդդիմության ներկայացուցիչները պնդում են, որ Քաթարի կառավարությունը իսլամիստներին 20 մլն դոլար փրկագին է վճարել պատանդ խաղաղապահներին ազատ արձակելու համար[57]։

ՄԱԿ-ի խաղաղապահների բազայի գրավում

խմբագրել

Այն բանից հետո, երբ Գոլանի բարձունքներում ՄԱԿ-ի UNDOF առաքելության դիտորդները լքեցին Սիրիան, նրանց էլ Ֆուար բազան գրավվեց սալաֆիական «Ֆրոնտ ան Նուսրա» կազմակերպության կողմից։ Բոլոր ռազմական սարքավորումները, սպառազինությունն ու ռազմական տեխնիկան բաժին են հասել իսլամիստներին։ ՄԱԿ-ում Սիրիայի լիազոր ներկայացուցիչ Բաշար Ջաֆարին 2014 թվականի սեպտեմբերի 17-ին հայտնել էր, որ իսլամական գրոհայինները գրավել են Գոլանի բարձունքների սիրիական մասի ողջ տարածքը[58]։

Գերիների սպանություններ

խմբագրել
  • 2015 թվականի սեպտեմբերի կեսերին «Ֆրոնտ ան Նուսրա» խմբավորման զինյալները մահապատժի են ենթարկել սիրիական բանակի 56 գերիների, որոնք նրանք գրավել էին 2015 թվականի սեպտեմբերի 9-ին Իդլիբ նահանգում գտնվող Աբու էդ Դուհուր օդանավակայանի գրավման ժամանակ[59]։

Տես նաև

խմբագրել

Ծանոթագրություններ

խմբագրել
  1. «Решение Верховного Суда РФ т 29 декабря 2014 г. N АКПИ14-1424С — признать международные организации "Исламское государство" и Джебхат ан-Нусра (Фронт победы) террористическими и запретить их деятельность на территории Российской Федерации | Национальный антитеррористический комитет» (ռուսերեն). Национальный антитеррористический комитет. Վերցված է 2017 թ․ ապրիլի 12-ին.
  2. «Zawahiri disbands main Qaeda faction in Syria». GlobalPost[en]. 2013 թ․ նոյեմբերի 8. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ նոյեմբերի 9-ին. Վերցված է 2013 թ․ նոյեմբերի 15-ին.
  3. «Zawahiri disbands main Qaeda faction in Syria». The Daily Star. 2013 թ․ նոյեմբերի 8. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ նոյեմբերի 14-ին. Վերցված է 2013 թ․ նոյեմբերի 15-ին.
  4. «Al-Qaeda leader orders main branch in Syria disbanded». Russia Today. Վերցված է 2013 թ․ նոյեմբերի 9-ին.
  5. Al Qaeda-linked group Al Nusra Front claims deadly car bombing in Lebanese capital Beirut Australian Broadcasting Corporation, 21 January 2014
  6. «Australian Government lists anti-Assad Syrian group as terrorist organisation - ABC News (Australian Broadcasting Corporation)». Australian Broadcasting Corporation. 2013 թ․ հունիսի 29. Վերցված է 2013 թ․ նոյեմբերի 15-ին.
  7. List of Proscribed organisations UK government, 27 March 2015. Retrieved 2 September 2015. Page 6: «The Government laid an Order, in July 2013, which provided that the al-Nusrah Front (ANF) and Jabhat al-Nusrah li-ahl al Sham should be treated as alternative names for the organization which is already proscribed under the name Al Qa’ida.»
  8. Britain bans Syria's al-Qaida-linked Nusra Front on terrorism grounds, Fox News Channel, 2013 թ․ հուլիսի 19, Վերցված է 2013 թ․ նոյեմբերի 15-ին
  9. «Jabhat al-Nusra | Australian National Security». Australian National Security. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ սեպտեմբերի 21-ին. Վերցված է 2014 թ․ օգոստոսի 18-ին.
  10. «UN blacklists Syria's al-Nusra Front». Al Jazeera. 2013 թ․ մայիսի 31. Վերցված է 2015 թ․ սեպտեմբերի 2-ին.
  11. 11,0 11,1 «Turkey lists al-Nusra Front as terrorist organization», Hürriyet Daily News, 2014 թ․ հունիսի 3, Վերցված է 2015 թ․ սեպտեմբերի 3-ին
  12. «'Public Safety Canada. Currently listed entities.'». Publicsafety.gc.ca. 2014 թ․ նոյեմբերի 20. Վերցված է 2015 թ․ սեպտեմբերի 3-ին.
  13. (List of) «Designated individuals and organisations» in New Zealand as «terrorist entities». police.govt.nz, (presumably) 26 Nov. 2014. Retrieved 2 September 2015. See page 135: «associated with Al-Qaeda»; page 151: Al-Nusrah Front, «Listed on 14/5/2014».
  14. UAE to try nine for recruiting militants to fight in Syria: agency, Reuters, 2014 թ․ մայիսի 19, Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ հոկտեմբերի 1-ին, Վերցված է 2014 թ․ օգոստոսի 18-ին
  15. «Russia calls on all states to put Islamic State, Jabhat al-Nusra on terrorist lists». TASS. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մայիսի 29-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 29-ին.
  16. «Russia seeks UN ban on oil trade with terrorists in Syria». En.alalam.ir. 2014 թ․ հուլիսի 2. Վերցված է 2014 թ․ օգոստոսի 18-ին.
  17. «UN threatens sanctions on anyone trading oil with ISIS terrorists – RT News». Russia: RT. 2014 թ․ հուլիսի 29. Վերցված է 2014 թ․ օգոստոսի 18-ին.
  18. «Верховный суд признал ИГ и "Джебхат ан-Нусра" террористическими организациями». ТАСС. 29 декабря 2014 года.
  19. «РЕШЕНИЕ ВЕРХОВНОГО СУДА РФ Т 29 ДЕКАБРЯ 2014 Г. N АКПИ14-1424С — ПРИЗНАТЬ МЕЖДУНАРОДНЫЕ ОРГАНИЗАЦИИ "ИСЛАМСКОЕ ГОСУДАРСТВО" И ДЖЕБХАТ АН-НУСРА (ФРОНТ ПОБЕДЫ) ТЕРРОРИСТИЧЕСКИМИ И ЗАПРЕТИТЬ ИХ ДЕЯТЕЛЬНОСТЬ НА ТЕРРИТОРИИ РОССИЙСКОЙ ФЕДЕРАЦИИ». Национальный Антитеррористический Комитет. 29 декабря 2014 года.
  20. Saudi Arabia lists terrorist groups - Xinhua | English.news.cn, Xinhua News Agency, 2014 թ․ մարտի 8, Վերցված է 2014 թ․ օգոստոսի 18-ին
  21. «U.S. Places Militant Syrian Rebel Group on List of Terrorist Organizations», New York Times, 2012 թ․ դեկտեմբերի 10, Վերցված է 2015 թ․ մարտի 4-ին
  22. Dorian Jones (2014 թ․ հունիսի 4). «Turkey Designates Al-Nusra Front as a Terrorist Organization». Voice of America. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ հոկտեմբերի 14-ին. Վերցված է 2014 թ․ օգոստոսի 18-ին.
  23. ‘Liste unique de gels’ Արխիվացված 2017-07-04 Wayback Machine. République Française, Trésor Direction Générale, Sanctions financières internationales. Published 28 August 2015. Retrieved 3 September 2015. (Click on ‘liste consolidée de gel d’avoirs’; then click on ‘liste unique’:) «Nr. 314: Al-Nusrah Front. [translated:] Designated by the regulation (European Union) nr. 583/2014 of 28 May 2014. Previously, Al-Nusrah was inscribed on the list, between 30 May 2013 and 13 May 2014, in its quality of alias of Al-Qaida in Iraq. Category: terrorism. Rule: Resolution 1989.»
  24. «Фронт Нусра» угрожает Западу из-за авиаударов по ИГ // Русская служба Би-би-си, 28.09.2014
  25. Kim Sengupta. Turkey and Saudi Arabia alarm the West by backing Islamist extremists the Americans had bombed in Syria // Independent (12 May 2015).
  26. «Inside Jabhat al Nusra — the most extreme wing of Syria's struggle» (անգլերեն). Daily Telegraph. 2012 թ․ դեկտեմբերի 2. Վերցված է 2013 թ․ օգոստոսի 14-ին.
  27. ««Фронт ан-Нусра» внесли в «черный список»». MIGnews. 01.06.2013. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ հոկտեմբերի 4-ին. Վերցված է 2013 թ․ օգոստոսի 14-ին.
  28. «Jabhat al-Nusra: A Strategic Briefing» (PDF) (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2014 թ․ հուլիսի 22-ին. Վերցված է 2013 թ․ օգոստոսի 14-ին.
  29. 29,0 29,1 Существует два способа передачи арабского определённого артикля аль: через -ль, что является точной побуквенной транслитерацией, и через -н, что является отражением реального арабского произношения, см. Солнечные и лунные буквы.
  30. Forvo: Jabhat al-Nusra(չաշխատող հղում) (ar) — произношение (мужчина, Иордания).
  31. «Политологи: переименование "Джабхат-ан-Нусры" не повлияет на расклад сил». РИА Новости (ռուսերեն). Վերցված է 2017 թ․ ապրիլի 12-ին.
  32. «Al-Qaeda Upgrades Its Presence In Syria». MEMRI. 2013 թ․ նոյեմբերի 25. Վերցված է 2013 թ․ դեկտեմբերի 12-ին.
  33. «Al-Qaeda affiliate playing larger role in Syria rebellion» (անգլերեն). The Washington Post. 2013 թ․ հունիսի 11. Վերցված է 2013 թ․ օգոստոսի 14-ին.
  34. «Suicide bombers kill 14 in Damascus». Long War Journal[en], 11 июня 2013 г.(անգլ.)
  35. «Syria conflict: rebel war crime caught on video» (անգլերեն). The Guardian. 2012 թ․ նոյեմբերի 2. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ հունիսի 24-ին. Վերցված է 2013 թ․ օգոստոսի 14-ին.
  36. «A Catholic priest killed. Bishop Hindo: he offered his martyrdom for peace» (անգլերեն). Agenzia Fides. 2013 թ․ հունիսի 24. Վերցված է 2013 թ․ օգոստոսի 14-ին.
  37. LaFranchi, Howard (2012 թ․ դեկտեմբերի 12). «For newly recognized Syrian rebel coalition, a first dispute with US» (անգլերեն). The Christian Science Monitor. Վերցված է 2013 թ․ օգոստոսի 2-ին.
  38. «Аль-Каеда» уполовинила свое представительство в Сирии // Lenta.ru, 08.11.2013
  39. «СИРИЯ. Моджахеды „Джабхат ан-Нусра“ официально объединились с 12-ю повстанческими движениями и отреклись от демократической коалиции (ВИДЕО)». Ummanews, 19 ноября 2012 г.(ռուս.)
  40. «СИРИЯ. К „Джабхат ан-Нусра“ присоединилась ещё одна бригада ССА. Сирийские моджахеды создали в Алеппо систему противовоздушной обороны (Видео)». Ummanews, 3 сентября 2012 г.(ռուս.)
  41. «СИРИЯ. Повстанцы присягнули на верность Амиру моджахедов „Джабхат ан-Нусра“. В Сирии начинается слияние ССА с джихадистскими движениями (ВИДЕО, ФОТО)». Ummanews, 23 августа 2012 г.(ռուս.)
  42. «Интервью Абу Ханифа». , 22 июля 2013 г.(ռուս.)
  43. «Убит один из лидеров Сирийской свободной армии». Вести.ру. Վերցված է 2013 թ․ սեպտեմբերի 27-ին.
  44. Conflict Intelligence Team (29 января 2017). «Тахрир аш-Шам: новая группировка в Сирии на базе бывшей ан-Нусра». Эхо Москвы (ռուսերեն). Վերցված է 2017 թ․ հուլիսի 22-ին.
  45. "[ US blacklists Syrian rebel group al-Nusra]. Al Jazeera, 11 декабря 2012 г.(անգլ.)
  46. «UN blacklists Syria's al-Nusra Front» (անգլերեն). Аль-Джазира. 2013 թ․ մայիսի 31. Վերցված է 2013 թ․ օգոստոսի 14-ին.
  47. «Australian Government lists anti-Assad Syrian group as terrorist organisation» (անգլերեն). ABC News. 2013 թ․ հունիսի 29. Վերցված է 2013 թ․ օգոստոսի 14-ին.
  48. «Britain bans Syria's al-Qaida-linked Nusra Front on terrorism grounds» (անգլերեն). Associated Press. 2013 թ․ հուլիսի 19. Վերցված է 2013 թ․ օգոստոսի 14-ին.
  49. «Верховный суд признал ИГ и "Джебхат ан-Нусра" террористическими организациями». ТАСС. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 29-ին.
  50. «Кровавые бои на сирийской границе». Վերցված է 2014 թ․ սեպտեմբերի 10-ին.
  51. «Боевики «Джабхат ан-Нусра» похитили солдат ООН в Кунейтре». newsru.co.il. Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ հուլիսի 3-ին. Վերցված է 2014 թ․ սեպտեմբերի 10-ին.
  52. «За наблюдателей ООН требуют выкуп». 9 канал. Վերցված է 2014 թ․ սեպտեմբերի 10-ին.
  53. ««Джабхат ан-Нусра» угрожает «судить миротворцев ООН по законам шариата»». newsru.co.il. Վերցված է 2014 թ․ սեպտեմբերի 11-ին.
  54. «Захваченных миротворцев ООН с Фиджи сняли на видео». 9 канал. Վերցված է 2014 թ․ սեպտեմբերի 11-ին.
  55. «45 фиджийских военнослужащих из Израиля проследовали на базу ООН в Сирии». newsru.co.il. Վերցված է 2014 թ․ սեպտեմբերի 11-ին.
  56. «Сирийские повстанцы освободили 45 фиджийских миротворцев». 9 канал. Վերցված է 2014 թ․ սեպտեմբերի 11-ին.
  57. «Катар выкупил миротворцев у джихадистов за 20 миллионов долларов». 9 канал. Վերցված է 2014 թ․ սեպտեմբերի 13-ին.
  58. «Суннитские боевики захватили базу наблюдателей ООН на Голанах». 9 канал. Վերցված է 2014 թ․ սեպտեմբերի 17-ին.
  59. «Исламисты казнили 56 сирийских военных на захваченной авиабазе». Regnum. Վերցված է 2015 թ․ սեպտեմբերի 21-ին.

Արտաքին հղումներ

խմբագրել