Վիքիպեդիա

Ահաբեկչություն

Ահաբեկչություն, ահաբեկչության համակարգված օգտագործման վրա հիմնված քաղաքականություն[2][3][4]։ Այն լայնորեն կիրառվում է որպես դիտավորյալ անհանդուրժող բռնության օգտագործման կամ վախի ստեղծման միջոց՝ քաղաքական, կրոնական կամ գաղափարական նպատակներին հասնելու համար[5]։ Չնայած «ահաբեկչություն» տերմինի իրավական ուժին, ներկայիս որոշումը մնում է երկդիմի[6], այսինքն՝ ահաբեկչությունը նկարագրող որևէ սահմանում չկա[7][8]։ Խնդիրն այն է, թե ինչպես պետք է սահմանափակել ահաբեկչության սահմանումը, որպեսզի այն չներառի ազատամարտիկների գործողությունները[9]։ «Ահաբեկչություն» (լատին․՝ terror, վախ, սարսափ) բառի հոմանիշներն են «բռնությունը», «սարսափեցումը», «ահաբեկությունը»[10]։

Չվերթ 175 United Airlines-ի բախումը Նյու Յորքի Համաշխարհային առևտրի կենտրոնի շենքին։ Ինքնաթիռում գտնվող 65 մարդիկ վթարի հետևանքով զոհվում են։ Հարյուրավոր մարդիկ մահանում են աշտարակի պայթյունի հետևանքով։ Ավելի քան 637 մարդ մահանում են ակնթարթորեն[1]։

Տարբեր պետությունների օրենսդրությունում «ահաբեկչություն» ընդունվել է որպես հանցագործություն[11][12]։ Համընդհանուր համաձայնություն չկա, թե արդյոք «ահաբեկչություն»-ը որոշ սահմանում պետք է դիտարկել որպես պատերազմական հանցագործություն[12][13]։

1960-ական թվականներին ստեղծվեց ահաբեկչությունը բնութագրող նոր կոնկրետ տերմին՝ միջազգային ահաբեկչություն[14]՝ պետությունների ղեկավարների և դիվանագիտական ներկայացուցիչների առևանգումն ու սպանությունը, դեսպանատների, միջազգային կազմակերպությունների շենքերի, տարբեր երկրների օդանավակայանների, կայարանների պայթեցումը և այլն։

Մերիլենդի համալսարանի կողմից Համաշխարհային ահաբեկչության տվյալների բազայի համաձայն, 2000 թվականից 2014 թվականը արձանագրվել է ոչ պետական ահաբեկչության ավելի քան 61,000 դեպք, որի արդյունքում առնվազն 140,000 մահվան դեպք է արձանագրվել[15]։

Տերմինաբանություն խմբագրել

 
Յակոբինների խմբի կարգախոսը․ "Յակոբինների հասարակություն, ազատության և հավասարության ընկերներ"։
 
Կայսր Նապոլեոն Բոնապարտը կասեցրեց 1795 թվականի հոկտեմբերի 5-ի Փարիզի արքայական ապստամբությունը։

Լատիներեն terrere բայը նշանակում է՝ վախեցնել[16]։ Անգլերեն "տեռոր" բառը, ինչպես ֆրանսիական terreur-ը, բխում է լատիներեն այդ բառից, որը նշանակում է վախ, ահազանգ, տառապանք (սարսափելի), վախ, խուճապ։

Օքսֆորդի անգլերեն բառարանը նշում է, որ «ահաբեկիչ» բառը առաջին անգամ հայտնվել է 1794 թվականին Ֆրանսիական հեղափոխության ժամանակ։ Այնուհետև, որպես «ահաբեկիչ» բառի առաջին նշանակություն դրվեց Յակոբինների կողմնակից կամ աջակից[17]։ Օքսֆորդի բառարանում նշված սահմանումը ցույց է տալիս, որ «ահաբեկիչ» տերմինը իր առաջին օգտագործման ժամանակ նշանակել է վիրավորական տերմին որևէ մեկի քաղաքական կամ պատմական գաղափարների կամ հավատարմության համար, այլ ոչ թե իր անձնական գործողությունների նկարագրության համար[17]։

1795 թվականի դեկտեմբերին, Էդմունդ Բուրկը օգատգործեց «Ահաբեկիչներ» տերմինը Ֆրանսիական նոր՝ Դիրեկտորիա կոչվող կառավարության նկարագրության մեջ։

Պատմություն խմբագրել

Կախված լինելով այն բանից, թե տերմինը ինչպես է սահմանվում, ահաբեկչության արմատներն ու պրակտիկան կարող է հասնել մինչև մեր թվարկության 1-ին դարը[18]։ «Ահաբեկչություն» տերմինը սկզբնապես օգտագործվել է Ֆրանսիական հեղափոխության ժամանակ։ Յակոբինների առաջնորդ Մաքսիմիլիեն Ռոբեսպերը ասել է՝ «Ահաբեկչությունը ոչ այլ ինչ է, քան արդարություն, դրդում, դաժանություն, անզիջողություն»։

1858 թվականին իտալացի հայրենասեր Ֆելիչե Օրսինին Նապոլեոն III-ին սպանելու փորձ կատարելու համար նրա վրա 3 ռումբ ա նետել[19]։ Մահացել էր 8 մարդ և կային 142 վիրավոր[19]։ Այս միջադեպը կարևոր դեր ա խաղացել վաղ ահաբեկչական խմբերի զարգացման համար։

Առաջին ահաբեկչական տեխնիկական մեթոդներն օգատգործել է Իռլանդիայի հանդրապետական եղբայրությունը[20], որը հիմնադրվել է 1858 թվականին իռլանդական ազգայնական հեղափոխական խումբ[21], և որը հարձակումներ է գործել Անգլիայում[22]։ Խումբը 1881 թվականին սկսեց ֆրենյան դինամիկ քարոզարշավ, որը առաջին ժամանակակից ահաբեկչական արշավներից մեկն էր[23]։ Քաղաքական սպանությունների վրա հիմնված ավելի վաղ ահաբեկչության ձևերի փոխարեն այս քարոզարշավը ժամանակակից պայթուցիկ նյութեր էր օգտագործում, որն արտահայտվում էր Մեծ Բրիտանիայի մետրոպոլիայի սրտում վախը ցանելու նպատակով՝ քաղաքական շահերին հասնելու համար[24]։

Եվս մեկ վաղ ահաբեկչական խումբ էր 1878 թվականին Ռուսաստանում հիմնված «Նարոդայա Վոլյա» հեղափոխական անարխիստական խումբը, որը ոգեշնչված էր Սերգեյ Նեչաևի և ահաբեկիչ Կառլո Պիսասանի «արարքի պրոպագանդայից»[18][25][26]։

Ահաբեկչության գիտնականները առանձնացնում են գլոբալ ահաբեկչության չորս գլխավոր ալիք․ «Անարխիստական, հակագաղութային, Նոր ձախ և կրոնական։ Սկզբի երեքը արդեն ավարտվել են և դրանք տևել էին 40 տարի, իսկ չորրորդը ներկայումս գտնվում է իր երրորդ տասնամյակում»[27]։

Ահաբեկչության ձևեր խմբագրել

Ահաբեկչությունները ըստ բնույթի լինում են․

  1. Անկազմակերպ կամ անհատական (մեկ անձի կողմից ահաբեկչություն) - այս դեպքում ահաբեկչական գործողությունը իրականացվում է մեկ կամ երկու անձանց կողմից, որոնց ետևում կազմակերպություն չի կանգնած (Դմիտրի Կարագոզով, Վերա Զազուլիչ, Ռավեշոլ, Տիմոտի Մկրև և այլն)։
  2. Կազմակերպված, խմբային - ահաբեկչական գործունեությունը նախատեսվում և իրականացվում է կազմակերպությունների կողմից (Ժողովրդական կամք, սոցիալիստական հեղափոխականներ, ԻՀԲ, Ալ-Քաիդա, ԻԼԻՊ և այլն)։ Կազմակերպված ահաբեկչությունն առավել տարածված է ժամանակակից աշխարհում։

Ըստ նպատակի, ահաբեկչությունները բաժանվում են․

  1. Ազգայնական - հետապնդում է անջատողական կամ ազգային ազատագրական նպատակներ։
  2. Կրոնական - կարող է կապած լինել տարբեր կրողնների (հնդուիստների և մուսուլմանների, մուսուլմանների և հրեաների) և մի կրոնի (բողոքական կաթոլիկներ, սունի շիաններ) դավանողների միջև, և նպատակ ունեն խարխլել աշխարհիկ իշխանությունը և ստեղծել կրոնական իշխանություն։
  3. Գաղափարապես նշանակված, սոցիալական - ուղղված է երկրի տնտեսական կամ քաղաքական համակարգի արմատական կամ մասնակի փոփոխությանը, հանրության ուշադրությունը հրավիրել սուր խնդրին։ Երբեմն ահաբեկչության այս տեսակը կոչվում է հեղափոխական։ Գաղափարականորեն ահաբեկչությանը տրված օրինակ է անարխիստական, սոցիալիստ-հեղափոխական (էսէռական), ֆաշիստական, եվրոպական «ձախ», բնապահպանական ահաբեկչությունը և այլն։

Ահաբեկչության այս բաժանումը պայմանական է և նմանություններ կարելի է գտնել բոլոր ձևերով։

Ինֆոգրաֆներ խմբագրել

  •  

    1970–2015-ի ահաբեկչական միջադեպեր։ Ընդհանուր՝ 157,520 միջադեպ Նարնջագույն: 1970–1999, Կարմիր: 2000–2015

  •  

    Թոփ 10 երկրներ (2000–2014)

  •  

    Ամբողջ աշխարհով տարածված ոչ պետական ահաբեկչական միջադեպեր (1970-2015)

Կապված զբոսաշրջության հետ խմբագրել

 
Լուքսորի հոգեհանգստի տաճար, զանգվածային սպանության վայրը։

Ահաբեկչության և զբոսաշրջության միջև կապը լայնորեն ուսումնասիրվել է Եգիպտոսում Լուքսորի ահաբեկչությունից հետո[28][29]։ 1970-ական թվականներին ահաբեկիչների թիրախը եղել են քաղաքական գործիչները և ոստիկանության պետերը, մինչ այժմ միջազգային զբոսաշրջիկներն ու այցելուները ընտրվում են որպես հարձակումների հիմնական թիրախներ։ 2001 թվականի սեպտեմբերի 11-ին Համաշխարհային առևտրի կենտրոնի և Պենտագոնի վրա տեղի ունեցած հարձակումները դարձան խորդանշական էպիկենտրոն, որը նշանավորեց նոր դարաշրջան քաղաքացիական տրանսպորտի օգտագործման համար ընդդեմ մոլորակի հիմնական ուժերի դեմ[30][31]։ Այս իրադարձությունից սկսած, Արևմուտքի հպարտությունը հանդիսացող հանգստի գոտիներն ընկալվում էին որպես վտանգավոր և սարսափելի վայրեր[32][33]։ Մաքսիմիլիանո Է. Կորստանսեն պնդում էր, որ ահաբեկչությունը իրենից ներկայացնում է ատելության երկխոսություն մի խումբ ապստամբների և պետության միջև, որը չի կարողանում կանխատեսել հաջորդ հարվածը։ Տուրիզմն ու ահաբեկչությունը պատմականորեն անխախտորեն փոխկապակցված են։ Քանի որ այն ներգրավված է կապիտալիստական էթոսում, ահաբեկչությունը հիմնված է բռնության և շորթման տրամաբանության վրա, որտեղ օտարերկրացիներն օգտագործվում են խմբի նպատակներին հասնելու համար[34]։ Լյուկ Հոուին բացատրում է, որ ահաբեկիչների գործողությունները ուղղված չեն ամբողջ քաղաքակրթությունների վերացմանը, ինչպես ԶԼՄ-ներն են պատկերացնում, բայց նրանք տնօրինում են ծայրահեղ վախը, որպեսզի իրենց պահանջները ընդունվեն։ Ահաբեկիչները սովորաբար հոգեբանորեն անտարբեր են ուրիշների տառապանքների նկատմամբ։ ԶԼՄ-ները շորթումը որպես հիմնական մարտավարություն որդեգրելով՝ հող են ստեղծում հասարակության վրա ահաբեկչության ազդեցությունը մեծացնելու համար[35][36][37]։ Հնարավոր է, որ ահաբեկչության հիմնական խնդիրներից մեկը հանդիսատեսի ուշադրությունը գրավելու անհրաժեշտությունն է։

Մարտավարություն խմբագրել

Հիմնական հոդված՝ Ահաբեկչության մարտավարություններ
 
Ուոլ Սթրիթի ռմբակոծումը 1920 թվականի դեկտեմբերի 16-ի կեսօրին, մահացավ 38 մարդ և կային հարյուրավոր վիրավորներ: Հանցագործները չեն բռնվել[38]։

Ահաբեկչական հարձակումները հաճախ նպատակաուղղված են առավելագույնի հասցնել վախն ու հրապարակայնությունը, սովորաբար օգտագործելով պայթուցիկ նյութեր կամ թույն[39]։ Ահաբեկչական խմբերը սովորաբար ավելի շուտ մեթդոապես պլանավորում են հարձակումը և կարող են պատրաստել մասնակիցներին, գաղտնի գործակալներին ծածկ տալ և գումարներ հավաքել կողմնակիցների կամ կազմակերպված հանցավորության միջոցով։ Կապվելը կատարվում է ժամանակակից հեռահաղորդակցության միջոցով, կամ հին մեթոդներով, ինչպիսիք են, օրինակ, սուրհանդակները։ Կա նաև անհանգստություն՝ զանգվածային ոչնչացման զենք կիրառող ահաբեկչական հարձակումների մասին։

Ահաբեկչությունը ասիմետրիկ պատերազմի տեսակ է և ավելի տարածված է այն դեպքում, երբ ուղղակի պայմանական պատերազմը չի կարող արդյունավետ լինել, քանի որ հակամարտող ուժերը տարբեր են[40]։

Համատեքստը, որտեղ օգտագործվում է ահաբերկչական մարտավարություն, հաճախ իրենից ներկայացնում է լայնամասշտաբ, չլուծված քաղաքական կոնֆլիկտ։ Կոնֆլիկտի տեսակները լայնորեն տարբերվում են։ Պատմական օրինակներն են․

  • Տարածաշրջանից դուրս գալը նոր ինքնիշխան պետություն ձևավորելու կամ այլ պետության մաս դառնալու համար
  • Տարբեր էթնիկ խմբերի տարածքների կամ ռեսուրսների դոմինանտությունը
  • Բնակչության տնտեսական կորուստը
  • Կրոնական ֆանատիզմ
  • և այլն

Ֆինանսավորում խմբագրել

Պետական հովանավորները ֆինանսավորման հիմնական ձևերն են եղել․ Պաղեստինի ազատագրման կազմակերպությունը, Պաղեստինի ազատագրման դեմոկրատական ճակատը և ահաբեկչական կազմակերպությունները համարվող մյուս խմբերը, ֆինանսավորվել են Խորհրդային Միության կողմից[41][42]։ "Stern Gang"-ը ստացել է ֆինանսավորում`Բեյրութում գտնվող իտալական ֆաշիստական սպաներից` Բրիտանիայի պաղեստինյան մանդատը խաթարելու համար[43]։ Պակիստանը ստեղծել և կազմավորել է ահաբեկչական խմբերը` որպես հարևանների և հատկապես Հնդկաստանի մարտավարական նպատակներին հասնելու քաղաքականություն[44]։

Ֆինանսավորման այլ հիմնական աղբյուրներ ներառում են փախստականների առևանգումը, մաքսանենգությունը (այդ թվում, վայրի բնության անօրինական մաքսանենգությունը)[45], խարդախությունն ու կողոպուտը[41]։

Ֆինանսական գործողությունների գծով հանձնաժողովը միջկառավարական մարմին է, որի մանդատը 2001 թվականի հոկտեմբերից ներառում է ահաբեկչության ֆինանսավորման դեմ պայքարը[46]։

Երկրներ խմբագրել

Ստորև ներկայացված է 2015 թվականին տասը ամենաշատ ահաբեկչության ենթարկված երկրները[47]․


Վարկանիշ		 Երկիր Ինդեքս
1 Իրաք 10[48]
2 Աֆղանստան 9.233[48]
3 Նիգերիա 9.213[48]
4 Պակիստան 9.065[48]
5 Սիրիա 8.108[48]
6 Հնդկաստան 7.747[48]
7 Եմեն 7.642[48]
8 Սոմալի 7.6[48]
9 Լիբիա 7.29[48]
10 Թաիլանդ 7.279[48]

Հայաստան խմբագրել

Ահաբեկչության տեսակ էր 1999 թվականի հոկտեմբերի 27-ին Հայաստանի Ազգային ժողովի վրա կատարված հարձակումը, որի հետևանքով զոհվեցին Հայաստանի ԱԺ նախագահ Կարեն Դեմիրճյանը, վարչապետ Վազգեն Սարգսյանը և 6 այլ պետական գործիչներ ու ԱԺ պատգամավորներ։ Ահաբեկչական գործողությունների պատճառած վնասները կանխելու և միջազգային ահաբեկչության դեմ պայքարելու նպատակով ընդունվել են բազմակողմանի համաձայնագրեր և օրենսդրական փաստաթղթեր, մշակվում են անվտանգության զանազան միջոցառումներ։ Ահաբեկչությունների թիրախ օդանավակայաններում պայթեցնող մեխանիզմներ և զենք հայտնաբերելու նպատակով խստացվել է ուղեբեռների ստուգումը. օգտագործվում են ռենտգենյան սարքեր, մետաղափնտրիչներ և պայթուցիկ նյութեր հայտնաբերող վարժեցված շներ։

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. ↑ «NIST NCSTAR 1–5: Reconstruction of the Fires in the World Trade Center Towers» (PDF)։ National Institute of Standards and Technology։ October 2005։ Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ օգոստոսի 26-ին։ Վերցված է 2017 թ․ դեկտեմբերի 2 
  2. ↑ Oxford English Dictionary Second Edition 1989. Second general definition of terrorism: «A policy intended to strike with terror those against whom it is adopted; the employment of methods of intimidation; the fact of terrorizing or condition of being terrorized.»
  3. ↑ Согласно словарю Даля: «устращивание, устрашение смертными казнями, убийствами и всеми ужасами неистовства». Следует отметить, что во времена Даля под терроризмом прежде всего понималась политика государственного террора, по опыту Французской революции.
  4. ↑ «Online Etymology Dictionary»։ Etymonline.com։ 1979-10-20։ Վերցված է 2009 թ․ օգոստոսի 10 
  5. ↑ Fortna Virginia Page (մայիսի 20, 2015)։ «Do Terrorists Win? Rebels' Use of Terrorism and Civil War Outcomes»։ International Organization 69 (3): 519–556։ doi:10.1017/S0020818315000089։ Վերցված է 2016 թ․ սեպտեմբերի 28 
  6. ↑ Пайпс, Даниэль Трудности определения терроризма, газета The Washington Times, 24 октября 2014 года
  7. ↑ Halibozek Edward P., Jones Andy, Kovacich Gerald L. (2008)։ The corporate security professional's handbook on terrorism (illustrated ed.)։ Elsevier (Butterworth-Heinemann)։ էջեր 4–5։ ISBN 0-7506-8257-4։ Վերցված է 2016 թ․ դեկտեմբերի 17 
  8. ↑ Robert Mackey (նոյեմբերի 20, 2009)։ «Can Soldiers Be Victims of Terrorism?»։ The New York Times։ Վերցված է 2010 թ․ հունվարի 11։ «Terrorism is the deliberate killing of innocent people, at random, in order to spread fear through a whole population and force the hand of its political leaders.» 
  9. ↑ Marsavelski, A. (2013) The Crime of Terrorism and the Right of Revolution in International Law Connecticut Journal of International law, Vol. 28, С. 246
  10. ↑ Террор — статья в словаре русских синонимов
  11. ↑ Schwenkenbecher Anne (օգոստոսի 13, 2012)։ Terrorism: A Philosophical Enquiry։ Palgrave Macmillan։ էջ 10։ ISBN 978-0-230-36398-4 
  12. ↑ 12,0 12,1 «The Illusion of War: Is Terrorism a Criminal Act or an Act of War? – Mackenzie Institute»։ Mackenzie Institute։ հուլիսի 31, 2014։ Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ մայիսի 14-ին։ Վերցված է 2017 թ․ ապրիլի 29 
  13. ↑ Eviatar Daphne (հունիսի 13, 2013)։ «Is 'Terrorism' a War Crime Triable by Military Commission? Who Knows?»։ Huffington Post։ Վերցված է 2017 թ․ ապրիլի 29 
  14. ↑ История международного терроризма. О книге Беньямина Нетаньяху(չաշխատող հղում) (չաշխատող հղում)
  15. ↑ «Global Terrorism Index 2015»։ Institute for Economics and Peace։ էջ 33։ Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ փետրվարի 7-ին։ Վերցված է 2017 թ․ դեկտեմբերի 1 
  16. ↑ Kim Campbell (սեպտեմբերի 27, 2001)։ «When is 'terrorist' a subjective term?»։ Christian Science Monitor։ Վերցված է 2010 թ․ հունվարի 11։ «New York Times columnist William Safire wrote that the word "terrorist" has its roots in the Latin terrere, which means "to frighten".» 
  17. ↑ 17,0 17,1 Shariatmadari David (հունվարի 27, 2015)։ «Is it time to stop using the word 'terrorist'?»։ the Guardian։ Վերցված է 2017 թ․ մարտի 23 
  18. ↑ 18,0 18,1 «PM Modi's vow to avenge Uri won't remain just words: Manohar Parrikar – Times of India»։ indiatimes.com 
  19. ↑ 19,0 19,1 Crenshaw, Martha, Terrorism in Context, p. 38.
  20. ↑ «Terrorism: From the Fenians to Al Qaeda»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ դեկտեմբերի 3-ին։ Վերցված է 2012 թ․ դեկտեմբերի 17 
  21. ↑ Irish Freedom, by Richard English Publisher: Pan Books (2 November 2007), 0-330-42759-8 p179
  22. ↑ Irish Freedom, by Richard English Publisher: Pan Books (2 November 2007), 0-330-42759-8 p. 180
  23. ↑ Whelehan Niall (2012)։ The Dynamiters: Irish Nationalism and Political Violence in the Wider World 1867–1900։ Cambridge 
  24. ↑ «The Fenian Dynamite campaign 1881–85»։ Վերցված է 2012 թ․ դեկտեմբերի 17 
  25. ↑ History of Terrorism article by Mark Burgess Archived 11 May 2012 at the Wayback Machine.
  26. ↑ Hoffman 1998, p. 5
  27. ↑ «Terrorism as a Global Wave Phenomenon: Overview»։ Politics.oxfordre.com։ Վերցված է 2017 թ․ դեկտեմբերի 1 
  28. ↑ Sönmez S. F., Apostolopoulos Y., Tarlow P. (1999)։ «Tourism in crisis: Managing the effects of terrorism»։ Journal of Travel Research 38 (1): 13–18։ doi:10.1177/004728759903800104 
  29. ↑ Tarlow, P. E. (2006). "Tourism and Terrorism". In Wilks J, Pendergast D & Leggat P. (Eds) Tourism in turbulent times: Towards safe experiences for visitors (Advances in Tourism Research), Elsevier, Oxford, pp. 80–82.
  30. ↑ Bianchi R (2006)։ «Tourism and the globalisation of fear: Analysing the politics of risk and (in) security in global travel»։ Tourism and Hospitality Research 7 (1): 64–74։ doi:10.1057/palgrave.thr.6050028 
  31. ↑ Clayton A. Mustellier, Korstanje M.E (2014)։ «Understanding Perceptions and attitudes to Risk in the Tourism Industry»։ International Journal of Religious Tourism and Pilgrimage 2 (1): 48–57 
  32. ↑ Floyd, M. et al. (2003). "The Effects of Risk Perception on Intention to Travel in the Aftermath of September 11, 2001". In Safety and Security in Tourism: relationships, Management and Marketing, (Eds) Hall, M. Timothy, D. y Duval, T.. New York: Haworth Hospitality Press
  33. ↑ Brun W., Wolff K., Larsen S. (2011)։ «Tourist worries after terrorist attacks: Report from a field experiment»։ Scandinavian Journal of Hospitality and Tourism 11 (3): 387–94։ doi:10.1080/15022250.2011.593365 
  34. ↑ Korstanje, M. & Skoll G, & Timmerman, F. "Terrorism, Tourism and Worker Unions: the disciplinary boundaries of fear". Special issue "Why tourist are important for terrorism?". Volume 2, Issue II. November 2014. pp. 1–12
  35. ↑ Korstanje M. E. (2013)։ «Preemption and Terrorism. When the Future Governs»։ Cultura 10 (1): 167–84։ doi:10.5840/cultura20131019 
  36. ↑ Korstanje M. E., Clayton A. (2012)։ «Tourism and terrorism: conflicts and commonalities»։ Worldwide Hospitality and Tourism Themes 4 (1): 8–25։ doi:10.1108/17554211211198552 
  37. ↑ Korstanje M. E., Tarlow P. (2012)։ «Being lost: tourism, risk and vulnerability in the post-'9/11'entertainment industry»։ Journal of Tourism and Cultural Change 10 (1): 22–33։ doi:10.1080/14766825.2011.639455 
  38. ↑ Gage Beverly (2009)։ The Day Wall Street Exploded: A Story of America in its First Age of Terror։ New York: Oxford University Press։ էջ 1։ ISBN 978-0-19-975928-6 
  39. ↑ Suicide bombings are the most effective terrorist act in this regard. See the following works: Cited in Richardson Louise (2006)։ What Terrorists Want: Understanding the Terrorist Threat։ London, UK: Hodder Headline։ էջ 33։ ISBN 0-7195-6306-2 
  40. ↑ «Hackers warn high street chains»։ BBC News։ ապրիլի 25, 2008։ Վերցված է 2010-01-11։ «That's the beauty of asymmetric warfare. You don't need a lot of money, or an army of people.» 
  41. ↑ 41,0 41,1 Detection of Terrorist Financing, U.S. National Credit Union Administration (NCUA), 2002.
  42. ↑ Jeremy Lott (հոկտեմբերի 6, 2004)։ «Tripped Up»։ Reason Magazine։ Վերցված է 2010-01-11։ «and before the Soviet Union fell, terrorist organizations were funding themselves through subsidies from Communist governments» 
  43. ↑ «Aims and activities of the Stern Group in Palestine»։ Research and Analysis Branch (Washington: National Archives) 2717 (R & N)։ դեկտեմբերի 1, 1944 
  44. ↑ Nelson Dean (հուլիսի 8, 2009)։ «Pakistani president Asif Zardari admits creating terrorist groups»։ The Daily Telegraph 
  45. ↑ Gerben Jan Gerbrandy claiming that terrorist networks hunt wildlife for funding themselves Archived 22 February 2014 at the Wayback Machine.
  46. ↑ «Terrorist Financing»։ The Financial Action Task Force։ Արխիվացված է օրիգինալից 2017-06-30-ին։ Վերցված է 2011 թ․ հունվարի 7 
  47. ↑ По данным газеты «Коммерсант», № 169/П [3008] от 13.09.2004 г.
  48. ↑ 48,0 48,1 48,2 48,3 48,4 48,5 48,6 48,7 48,8 48,9 ИНСТИТУТ ЭКОНОМИКИ И МИРА: РЕЙТИНГ СТРАН МИРА ПО УРОВНЮ ТЕРРОРИЗМА 2015 ГОДА

Արտաքին հղումներ խմբագրել

Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ահաբեկչություն&oldid=8903907» էջից