Ոսպ

Ոսպ
Գիտական դասակարգում
Թագավորություն Բույսեր Բաժին Ծածկասերմեր Դաս Երկշաքիլավորներ Կարգ Թիթեռնածաղկավորներ Ընտանիք Բակլազգիներ Ցեղ Ոսպ
Լատիներեն անվանում
Lens Mill., 1754, nom. cons.
Հոմանիշներ
Lentilla W.Wight ex D.Fairchild
Տիպիկ ներկայացուցիչներ
Lens culinaris Medik., 1787, nom. nov. — Ոսպ սովորական
Դասակարգումը Վիքիցեղերում Պատկերներ Վիքիպահեստում

Ոսպ (լատին․՝ Lens), միամյա բույս է, պատկանում է բակլազգիների (թիթեռնածաղկավորների) ընտանիքին միամյա բույսերի ցեղ։ Հայտնի է մոտ 6 տեսակ։

Կենսաբանական նկարագիր

Բուսաբանական նկարազարդում

Արմատը իլիկաձև է, թույլ ճյուղավորված։ Ոսպի ցողունը չորսկողմանի է, բարակ, կանգուն, կամ քիչ թեքված, ճյուղավորվող, թավոտ։ Տերևները ձվաձև են կամ գծային։ Ծաղկակոթունը կրում է 1-4 մար ծաղիկներ, որոնք ունեն հինգ պսակաթերթ։ Պսակաթերիկները սպիտակ են, կապույտ, վարդագույն կամ մանուշակագույն։ Պտուղը ռոմբաձև է, տափակ, քիչ ուռուցիկ, մերկ, հասունացումից առաջ՝ մանուշակագույն։ Սերմերը տափակ են, ուռուցիկ, խոշոր կամ մանր, 2-9 մմ տրամագծով և լինում են կանաչ, մոխրագույն, գորշ, շագանակագույն ու սև։ Ոսպի սերմի միջուկը հիմնականում նարնջագույն է, հազվադեպ է լինում կանաչ գույնի։

Հայաստանում

Հայաստանում՝ 3 տեսակ՝

• Ոսպ ոսպնյականման (L.ervoides),
• Ոսպ արևելյան (L. orientalis),
• Ոսպ ուտվող (L. culinaris)։

Առաջին երկուսը վայրի վիճակում հանդիպում են Սյունիքի, Վայոց ձորի, Արարատի մարզերում (մինչև ստորին լեռնային գոտիներ)։ Աճում են անտառներում, ժայռաճեղքերում, չոր, քարքարոտ լանջերին։ Գրանցված են Հայաստանի Կարմիր գրքում։ Ուտվող Ոսպ կարելի է մշակել գրեթե բոլոր մարզերում՝ մինչև վերին լեռն, գոտիները։

Քիմիական կազմ

Ոսպը պարունակում է մեծ քանակությամբ սպիտակուցային նյութեր, օսլա, ճարպ։ Սերմերը պարունակում են վիտամիններ, ճարպայուղեր և միկրոտարրեր։

Ոսպը բուսաբուժության մեջ

Բժշկության մեջ օգտագործվում են ոսպի սերմերը։

Հայկական բժշկության մեջ ոսպն օգտագործել են զարկերակային արյան ճնշման բարձրացման, մաշկային ցաների, նշիկների բորբոքումների, կերակրափողի խոցերի, հազի, խոցերի, աչքի, ականջի բորբոքումների, աչքի սպիտակափառության, բարորակ և չարորակ ուռուցքների, ոսկրացավի, լյարդի հիվանդությունների, մարսողական ուղու բորբոքումների, լուծի, ջրգողության բուժման համար։

Տեսակներ և ենթատեսակներ

Դասը ընդգրկում է 7 տեսակ։

• Lens culinaris Medik.
  • Lens culinaris subsp. culinaris
  • Lens culinaris subsp. odemensis (Ladiz.) M.E.Ferguson et al.
  • Lens culinaris subsp. orientalis (Boiss.) Ponert
  • Lens culinaris subsp. tomentosus (Ladiz.) M.E.Ferguson et al.
• Lens ervoides (Brign.) Grande
• Lens himalayensis Alef.
• Lens kotschyana (Boiss.) Nab.
• Lens lamottei Czefr.
• Lens montbretii (Fisch. & C.A.Mey.) P.H.Davis & Plitm.
• Lens nigricans (M.Bieb.) Godr.

Գրականություն

• Всё о лекарственных растениях на ваших грядках / Под ред. Раделова С. Ю.. — СПб: ООО «СЗКЭО», 2010. — С. 191. — 224 с. — ISBN 978-5-9603-0124-4

Արտաքին հղումներ

• http://www.eol.org/search?q=Lens&search_image=
• http://www.ipni.org/index.html

Վիքիցեղերն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ոսպ» հոդվածին։

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ոսպ» հոդվածին։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 8, էջ 637)։