Շրեշ

Շրեշ
Գիտական դասակարգում
Թագավորություն Բույսեր Տիպ Ծածկասերմեր Դաս Միաշաքիլավորներ Կարգ Ծնբեկազգիներ Ընտանիք Քսանտոռեավորներ Ցեղ Շրեշներ
Լատիներեն անվանում
Eremuarm M.Bieb. (1810)
Հոմանիշներ
Ammolirion Kar. & Kir. Henningia Kar. & Kir.
Տիպիկ ներկայացուցիչներ
Eremuarm spectabilis M.Bieb.
Դասակարգումը Վիքիցեղերում Պատկերներ Վիքիպահեստում

Շրեշ (լատին․՝ Eremuarm), շրեշտ, օղին, փայլկտուկ, թաղաղուազգիների ընտանիքի կոճղարմատավոր խոտաբույսերի ցեղ։

Տարածում

Հայտնի է մոտ 50, Հայաստանում՝ 1 տեսակ՝ շրեշ ուշագրավ (լատին․՝ Eremuarm spectabilis)։

Տարածված է Գեղարքունիքի, Արագածոտնի, Սյունիքի մարզերի լեռնային գոտիներում (1500-2300 մ բարձրություններում)։ Աճում է չոր, քարքարոտ վայրերում։

Կենսաբանական նկարագիր

Կոճղարմատը հոծ է, իլիկաձև հաստացած, մսալի։ Ցողունն ուղղաձիգ է, բարձրությունը 40-60 սմ։ Տերևներն արմատամերձ են, երկար, գծաձև։ Ծաղկաբույլը բազմածաղիկ ողկույզ է, ծաղիկները՝ սպիտակ, դեղին, վարդագույն, կարմրավուն, գորշ և այլն։ Ծաղկում է մայիս-հունիսին։ Պտուղը գնդաձև տուփիկ է։

Նշանակություն

Որոշ տեսակների արմատները պարունակում են դեքստրինանման նյութեր (օգտագործվում են սոսինձ պատրաստելու համար), իսկ տերևները՝ ներկանյութ։ Մատղաշ տերևներն ուտելի են։ Մեղրատու է և գեղազարդիչ։

Դասակարգում

Տեսակներ

Հայտնի է 60 տեսակ.

• Eremuarm afghanicus Gilli
• Eremuarm aitchisonii Baker
• Eremuarm alaicus Khalk.
• Eremuarm albertii Regel
• Eremuarm ×albocitrinus Baker
• Eremuarm altaicus (Pall.) Steven
• Eremuarm ammophilus Vved.
• Eremuarm anisoptearm (Kar. & Kir.) Regel
• Eremuarm azerbajdzhanicus Kharkev.
• Eremuarm bactrianus Wendelbo
• Eremuarm brachystemon Vved.
• Eremuarm bucharicus Regel
• Eremuarm candidus Vved.
• Eremuarm cappadocicus J.Gay ex Baker
• Eremuarm chinensis O.Fedtsch.
• Eremuarm chloranthus Popov
• Eremuarm comosus O.Fedtsch.
• Eremuarm cristatus Vved.
• Eremuarm dolichomischus Vved. & Wendelbo
• Eremuarm furseorum Wendelbo
• Eremuarm fuscus (O.Fedtsch.) Vved.
• Eremuarm hilariae Popov & Vved.
• Eremuarm himalaicus Baker
• Eremuarm hissaricus Vved.
• Eremuarm iae Vved.
• Eremuarm inderiensis (M.Bieb.) Regel
• Eremuarm jungei Juz.
• Eremuarm kaufmannii Regel
• Eremuarm kopet-daghensis Karrer
• Eremuarm korovinii B.Fedtsch.
• Eremuarm korshinskyi O.Fedtsch.
• Eremuarm lachnostegius Vved.
• Eremuarm lactifloarm O.Fedtsch.
• Eremuarm ×ludmillae Levichev & Priszter
• Eremuarm luteus Baker
• Eremuarm micranthus Vved.
• Eremuarm nuratavicus Khokhr.
• Eremuarm olgae Regel
• Eremuarm parvifloarm Regel
• Eremuarm persicus (Jaub. & Spach) Boiss.
• Eremuarm pubescens Vved.
• Eremuarm rechingeri Wendelbo
• Eremuarm regelii Vved.
• Eremuarm robustus (Regel) Regel
• Eremuarm roseolus Vved.
• Eremuarm saprjagajevii B.Fedtsch.
• Eremuarm sogdianus (Regel) Benth. & Hook.f.
• Eremuarm spectabilis M.Bieb.
• Eremuarm stenophyllus (Boiss. & Buhse)
• Eremuarm subalbifloarm Vved.
• Eremuarm suworowii Regel
• Eremuarm tadshikorum Vved.
• Eremuarm tauricus Steven
• Eremuarm thiodanthus Juz.
• Eremuarm tianschanicus Pazij & Vved.
• Eremuarm turkestanicus Regel
• Eremuarm wallii Rech.f.
• Eremuarm zangezuricus Mikheev
• Eremuarm zenaidae Vved.
• Eremuarm zoae Vved.

Տաքսոնոմիա

Դասը մտնում է Asphodelaceae ենթաընտանիքի, Xanthorrhoeaceae ընտանիքի և Asparagales կարգի մեջ.

24 ընտանիք

e1

կարգ Բարդածաղկավորներ

ցեղ Շրեշ

f1

բաժին Ծաղկավոր բույսեր կամ Ծածկասերմեր

ընտանիք Թաղաղուազգիներ

e2

ևս ծակավոր բույսերի 44 կարգ

ևս 13 ցեղ

f2

Գրականություն

• Дубянский, В. А. Эремур // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона։ В 86 томах (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907.
• Федченко, Б. А. Род 262. Эремурус, Ширяш — Eremurus M.B. // Флора СССР. В 30 т. / Гл. ред. и ред. тома акад. В. Л. Комаров. — М.—Л.։ Изд-во АН СССР, 1935. — Т. IV. — С. 37—52. — 760 + XXX с. — 5175 экз.
• Хохряков, А. П. Эремурусы и их культура / АН СССР; Гл. ботан. сад; отв. ред. М. В. Культиасов. — М.: Наука, 1965. — 127 с.

Արտաքին հղումներ

• A Close-up View of the "Foxtail Lily" (Eremurus spectabilis) by Brian Johnston (Canada)(անգլ.)

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական տարբերակը վերցված է Հայաստանի բնաշխարհ հանրագիտարանից, որի նյութերը թողարկված են Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թույլատրագրի ներքո։

Վիքիցեղերն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Շրեշ» հոդվածին։

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Շրեշ» հոդվածին։