Շրեշ
Գիտական դասակարգում
Թագավորություն Բույսեր
Տիպ Ծածկասերմեր
Դաս Միաշաքիլավորներ
Կարգ Ծնբեկազգիներ
Ընտանիք Քսանտոռեավորներ
Ցեղ Շրեշներ
Լատիներեն անվանում
Eremuarm
M.Bieb. (1810)
Հոմանիշներ
Տիպիկ ներկայացուցիչներ


Դասակարգումը
Վիքիցեղերում


Պատկերներ
Վիքիպահեստում




Շրեշ (լատին․՝ Eremuarm), շրեշտ, օղին, փայլկտուկ, թաղաղուազգիների ընտանիքի կոճղարմատավոր խոտաբույսերի ցեղ։

Տարածում

խմբագրել
 

Հայտնի է մոտ 50, Հայաստանում՝ 2 տեսակ՝ շրեշ ուշագրավ (լատին․՝ Eremuarm spectabilis) և շրեշ զանգեզուրյան (Eremurus zangezuricus)[1]։

Տարածված է Գեղարքունիքի, Արագածոտնի, Սյունիքի մարզերի լեռնային գոտիներում (1500-2300 մ բարձրություններում)։ Աճում է չոր, քարքարոտ վայրերում։

Կենսաբանական նկարագիր

խմբագրել

Կոճղարմատը հոծ է, իլիկաձև հաստացած, մսալի։ Ցողունն ուղղաձիգ է, բարձրությունը 40-60 սմ։ Տերևներն արմատամերձ են, երկար, գծաձև։ Ծաղկաբույլը բազմածաղիկ ողկույզ է, ծաղիկները՝ սպիտակ, դեղին, վարդագույն, կարմրավուն, գորշ և այլն։ Ծաղկում է մայիս-հունիսին։ Պտուղը գնդաձև տուփիկ է։

Նշանակություն

խմբագրել

Որոշ տեսակների արմատները պարունակում են դեքստրինանման նյութեր (օգտագործվում են սոսինձ պատրաստելու համար), իսկ տերևները՝ ներկանյութ։ Մատղաշ տերևներն ուտելի են։ Մեղրատու է և գեղազարդիչ։

Դասակարգում

խմբագրել
 
 

Տեսակներ

խմբագրել

Հայտնի է 60 տեսակ[2].

Տաքսոնոմիա

խմբագրել

Դասը մտնում է Asphodelaceae ենթաընտանիքի, Xanthorrhoeaceae ընտանիքի և Asparagales կարգի մեջ.

  24 ընտանիք   e1  
         
  կարգ Բարդածաղկավորներ     ցեղ Շրեշ     f1
               
  բաժին Ծաղկավոր բույսեր կամ Ծածկասերմեր     ընտանիք Թաղաղուազգիներ     e2    
             
  ևս ծակավոր բույսերի 44 կարգ   ևս 13 ցեղ   f2
     

Ծանոթագրություններ

խմբագրել
  1. «Eremurus zangezuricus | International Plant Names Index». www.ipni.org. Վերցված է 2024 թ․ ապրիլի 30-ին.
  2. Список видов рода Эремурус на сайте The Plant List(չաշխատող հղում)(անգլ.)

Գրականություն

խմբագրել
  • Дубянский, В. А. Эремур // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона։ В 86 томах (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907.
  • Федченко, Б. А. Род 262. Эремурус, Ширяш — Eremurus M.B. // Флора СССР. В 30 т. / Гл. ред. и ред. тома акад. В. Л. Комаров. — М.—Л.։ Изд-во АН СССР, 1935. — Т. IV. — С. 37—52. — 760 + XXX с. — 5175 экз.
  • Хохряков, А. П. Эремурусы и их культура / АН СССР; Гл. ботан. сад; отв. ред. М. В. Культиасов. — М.: Наука, 1965. — 127 с.

Արտաքին հղումներ

խմբագրել
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական տարբերակը վերցված է Հայաստանի բնաշխարհ հանրագիտարանից, որի նյութերը թողարկված են Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թույլատրագրի ներքո։  
 Վիքիցեղերն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Շրեշ» հոդվածին։
 Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Շրեշ» հոդվածին։