Շետաբ բանկային համակարգ
Շետաբ (պարս.՝ شتاب), պաշտոնապես Միջբանկային տեղեկատվության փոխանցման ցանց ( պարս.՝ شبکه تبادل اطلاعات بین بانکی), Իրանում օգտագործվող էլեկտրոնային բանկային մաքսազերծման և ավտոմատացված վճարումների համակարգ է։ Համակարգը ներդրվել է 2002 թվականին՝ նպատակ ունենալով ստեղծել միասնական ողնաշար Իրանի բանկային համակարգի համար՝ բանկոմատով, EFTPOS-ով և այլ քարտերով գործարքներ իրականացնելու համար։
Բնագավառ | ֆինանսական ծառայություններ | |
---|---|---|
Ստեղծում | 2002 | |
Երկիր | Իրան | |
Կազմակերպչաիրավական ձև | հանրային ընկերություն | |
Գլխամասի վայր | Իրան | |
Product or material produced or service provided | վճարային համակարգ | |
Պաշտոնական կայք | www.cbi.ir/page/15728.aspx |
Մինչև դրա ներդրումը, իրանական որոշ բանկեր թողարկում էին քարտեր, որոնք աշխատում էին միայն թողարկող բանկերի բանկոմատների և POS մեքենաների վրա։ Շետաբի ներդրումից ի վեր բոլոր բանկերը պետք է հավատարիմ մնան դրա չափանիշներին և կարողանան միանալ դրան։ Ավելին, թողարկված բոլոր կրեդիտային կամ դեբետային քարտերը պետք է համատեղելի լինեն Շետաբի հետ։ 2017 թվականի վերջի դրությամբ Շետաբ համակարգին միացված է եղել 54300 բանկոմատ[1]։
Պատմություն
խմբագրելՇետաբը ներդրվել է 2002 թվականին, և այժմ Իրանի բոլոր քարտեր թողարկող բանկերը պարտավոր են միանալ համակարգին[2]։
2005 թվականին կառավարությունը Իրանի Կենտրոնական բանկին և իրանական բանկերին, հիմնականում պետական սեփականություն հանդիսացող, պարտավորեցրել է մինչև 2005 թվականի մարտը ստեղծել բոլոր անհրաժեշտ ենթակառուցվածքները (կարգավորիչ, ապարատային, ծրագրային ապահովում) Իրանում էլեկտրոնային փողերը ամբողջությամբ գործարկելու համար։ Թեև այս պլանը դեռ ամբողջությամբ չի իրականացվել, տեղական դեբետային/վարկային քարտերն այժմ սովորական են և վերացրել են էլեկտրոնային առևտրի (ազգային մասշտաբով) աճի հիմնական խոչընդոտը, ինչպես նաև էլեկտրոնային կառավարման նախաձեռնությունների ամբողջական կիրառումը[3]։ Մինչև 2010 թվականը ակնկալվում է, որ կթողարկվի 12 միլիոն քարտ, որոնք բոլորն աշխատում են Շետաբ համակարգով[4]։
Գյուղատնտեսական բանկը (Քեշավարզի բանկ) առաջին իրանական բանկն էր, որը միացել է Շետաբ համակարգին[5]։
2007 թվականին, նախքան Իրանի դեմ նոր պատժամիջոցների սահմանումը, Tetra-Tech ՏՏ ընկերությունը հայտարարել է, որ Visa-ի և Mastercard-ի օգտագործումն այժմ հնարավոր է առցանց վաճառքի և Իրանի էլեկտրոնային քարտերի տերմինալներում, առևտրի կենտրոններում, հյուրանոցներում, ռեստորաններում և տուրիստական գործակալություններում իրանցիների և օտարերկրյա զբոսաշրջիկների համար[6]։ Իրանի էլեկտրոնային առևտուրը մինչև 2009 թվականի մարտը հասնել է 10,000 միլիարդ ռիալի (1 միլիարդ ԱՄՆ դոլար)[7]։
Կապակցում
խմբագրել- 2005թ. մարտին պայմանավորվածություններ են ձեռք բերվել Իրանի Կենտրոնական բանկի և Բահրեյնի բանկոմատների ցանցի՝ Benefit-ի, ինչպես նաև Արաբական Միացյալ Էմիրությունների UAES-ի միջև՝ իրենց համակարգերը Շետաբի ցանցին միացնելու վերաբերյալ։
- 2005 թվականի հոկտեմբերին Իրանը և Չինաստանը կապել են իրենց բանկային համակարգերը[8]։
- 2006թ. հուլիսին Շետաբ համակարգը միացվել է Քաթարի բանկոմատների ցանցին (NAPS)[9]:
- 2008թ. մայիսին Իրանի ավտոմատացված բանկոմատների ցանցը միացվել է Բահրեյնի, Քաթարի և Քուվեյթի ցանցերին, ինչը հնարավորություն է տալիս հաճախորդներին անմիջականորեն մուտք ունենալ դեպի իրենց հաշիվները Իրանից և արաբական երկրներից[10]։
- 2016 թվականի դեկտեմբերին նախատեսվում էր կարճաժամկետ կապ հաստատել ճապոնական JCB-ի և Չինաստանի UnionPayի, և երկարաժամկետ կտրվածքով Visa-ին և Mastercard-ի հետ[11]։
Անդամներ
խմբագրել2020 թվականի դրությամբ իրանական գրեթե բոլոր բանկերը և Կատարի, Քուվեյթի և Բահրեյնի որոշ միջազգային բանկերը Շետաբ համակարգի անդամ են, հետևյալ հերթականությամբ[1][12].
- Բանկ Սեպահ
- Մելլի Իրան Բանկ
- Քեշավարզի Իրան Բանկ
- Մասկան Բանկ
- Սադերաթ Իրան Բանկ
- Ռեֆահ Բանկ
- Tejarat Bank
- Բանկ Մելլաթ
- Արդյունաբերության և հանքի բանկ
- Իրանի արտահանման զարգացման բանկ
- Կարաֆարին բանկ
- EN Bank
- Պարսեան Բանկ
- Սաման բանկ
- Բանկ Պասարգադ
- Սարմայե բանկ
- Իրանի փոստային բանկ
- Սինա բանկ
- Qarz Al-Hasaneh Mehr Iran Bank
- Tose'e-Ta'avon բանկ
- Բանկ Շահր
- Բանկի օր
- Զբոսաշրջության բանկ
- Իրան Զամին Բանկ
- Այնդեհ բանկ
- Qarz Al-Hasaneh Resalat Bank
- Մերձավոր Արևելքի բանկ
Ազդեցություն
խմբագրել2006 թվականի դրությամբ Իրանը դեռևս շատ փողի վրա հիմնված հասարակություն էր։ Ակնկալվում է, որ միասնական մաքսազերծման համակարգը, ինչպիսին է Շետաբը, կապահովի զգալիորեն ավելի մեծ արդյունավետություն, կնվազեցնի հանցավորությունը, կնվազեցնի փողի տպագրության ծախսերը և կբարելավի հարկերի հավաքագրումը, ի թիվս այլ առավելությունների[4]։ Ակնկալվում է նաև, որ այն կբարելավի այն քաղաքացիների կյանքի որակը, որոնցից, երբ համակարգը լիովին գործարկվի, այլևս չի պահանջվի զգալի ժամանակ ծախսել անձամբ կազմակերպելու համար և, հետևաբար, կկարողանան գործողություններ իրականացնել անմիջապես հեռախոսով կամ համացանցի միջոցով[4]։ Համակարգի ազդեցությունն արդեն զգացվում է, քանի որ կորպորացիաները հիմնում են էլեկտրոնային առևտուր, մատակարարման ցանցեր, առցանց բանկային և մանրածախ առևտրի համակարգեր[13][14]։
Տես նաև
խմբագրելԾանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ 1,0 1,1 «Number of active ATMs in Iran». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ հոկտեմբերի 21-ին. Վերցված է 2018 թ․ մայիսի 29-ին.
- ↑ «Payment Systems in the I.R.Iran». Արխիվացված է օրիգինալից 2007 թ․ մարտի 13-ին. Վերցված է 2006 թ․ հուլիսի 30-ին.
- ↑ «Information and communications technology (ICT) to Iran - for Australian exporters - Austrade». Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ հուլիսի 27-ին. Վերցված է 2009 թ․ մայիսի 9-ին.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 Iran Daily - Economic Focus - 10/27/05 Արխիվացված 2006-04-27 Wayback Machine
- ↑ Agri bank - About Us Արխիվացված 2006-10-06 Wayback Machine
- ↑ «VISA and MasterCard usage possible in Iran». payvand.com. 2007 թ․ փետրվարի 13. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ մարտի 14-ին. Վերցված է 2018 թ․ մարտի 14-ին.
- ↑ IRNA: Iran's e-commerce to reach rls10,000b Արխիվացված 2009-08-15 Wayback Machine Retrieved December 3, 2008
- ↑ Iran’s SHETAB system to be connected to Chinese banks Արխիվացված 2011-05-24 Wayback Machine
- ↑ «Archived copy» (PDF). www.qcb.gov.qa. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2007 թ․ հոկտեմբերի 6-ին. Վերցված է 2022 թ․ հունիսի 30-ին.
{{cite web}}
: CS1 սպաս․ արխիվը պատճենվել է որպես վերնագիր (link) - ↑ Iran Daily - Domestic Economy - 05/31/08
- ↑ «Iranian Bank Cards' Int'l Linkup by March». Financial Tribune (ամերիկյան անգլերեն). 2016 թ․ դեկտեմբերի 18. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ մարտի 14-ին. Վերցված է 2018 թ․ մարտի 14-ին.
- ↑ «Agri bank - MehrCard». Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ հունվարի 5-ին. Վերցված է 2010 թ․ մարտի 8-ին.
- ↑ «Find Local Contractors | Home Remodeling Contractors on Ecnext». goliath.ecnext.com (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2018 թ․ մարտի 14-ին.
- ↑ Iran Daily Արխիվացված 2006-05-17 Wayback Machine
Արտաքին հղումներ
խմբագրել- Annual Reviews - Reports by the Central Bank of Iran, including Shetab and electronic banking statistics.
- Iran-Daily: Banking Reforms (Press article)