Շաբլի (գինի)
Շաբլի (ֆր.՝ Chablis), գինեգործության տարածաշրջան կենտրոնական Ֆրանսիայում (հյուսիսային Բուրգունդիա), տեղակայված է համանուն քաղաքի տարածքում, ինչպես նաև չոր սպիտակ գինու անվանում, որը մշակվում է այդ տարածաշրջանում։ Շաբլի տարածաշրջանի կարևոր բնութագրիչ է հանդիսանում խաղողի շարդոնե առաջատար տեսակը (շաբլի գինի պատրաստելու համար օգտագործվում է բացառապես շարդոնե խաղողը)։
Տարածաշրջանի զով կլիման (գտնվում է արդյունաբերական խաղողագործության գոտու հյուսիսային սահմանին) և կրաքարային հողերն ապահովում են շաբլիում թթվայնության և մրգային նոտաների համեմատաբար ցածր քանակը (համեմատած ավելի տաք շրջաններում աճեցված շարդոնեի գինիների հետ)[1]։ Սովորաբար շաբլին գունատ դեղին է՝ թեթև կանաչավուն երանգով։ Ըստ գինու համտեսողների՝ շաբլին առանձնանում է թարմությամբ, թեթևությամբ, ամբողջական համով և հարստությամբ, այս տեսակի գինին շատ հարմար է հնեցման համար[2]։ Սոմելյեները խորհուրդ են տալիս շաբլին օգտագործել ծովամթերքի (հատկապես ոստրեներ), սերուցքային սոուսով ձկների, ֆուա-գրայի, շոգեխաշած նապաստակի և թռչնամսի հետ[3][4]։
Պատմություն խմբագրել
Տարածաշրջանի առաջին խաղողի այգիները հիմնել են հին հռոմեացիները։ Միջնադարում խաղողագործությունը մեծ ծաղկում է ապրել Բուրգունդիայում, մեծամասամբ վանական հաստատությունների ուժերով։ Համարվում է, որ Շաբլիի շրջանում առաջին շարդոնե խաղողի որթատունկերը տնկվել են 12-րդ դարում՝ Պոնտինիայի աբբայության ցիստերցյան վանականների կողմից։ Հետագայում տարածաշրջանում սպիտակ գինու արտադրությունն արագ աճել է, և 19-րդ դարի սկզբին Շաբլիում խաղողի զբաղեցրած տարածքը կազմել է շուրջ 40 հազար հա[5]։
19-րդ դարի վերջին տարածաշրջանին մեծ հարված է հասցրել ֆիլոքսերա միջատների հարձակումը։ Խաղողի այգիների տարածքները կրճատվել են տասնյակ անգամներ (օրինակ, 1950-ականներին դրանք կազմում էին ընդամենը 500 հա)[5]։
1938 թվականին տարածաշրջանը ստացել է «ըստ ծագման վերահսկվող անվանում» (AOC) կարգավիճակ, ընդ որում, AOC գոտին սահմանափակվում էր միայն մեկ երկրաբանական շերտով։ 1978 թվականին հստակեցվել են անվանակոչման մի շարք գոտիների սահմանները[2]։ Աշխարհում շաբլիի նկատմամբ հետաքրքրության աճը և գյուղատնտեսական տեխնոլոգիաների կատարելագործումը թույլ են տվել 2004 թվականին տարածաշրջանում խաղողի այգիների տարածքը հասցնել 4000 հեկտարի[5]։
Դասակարգում խմբագրել
Մարզի արտադրանքը դասակարգվում է ըստ Բուրգունդիայում ընդունված դասակարգման չորս կատեգորիաների («Շաբլի» ընդհանուր անվամբ, որը կիրառվում է բոլոր կատեգորիաների գինիների համար)՝ «Պետիտ շաբլի» (ֆր.), «Շաբլի» (ֆր.), «Շաբլի Պրեմիեր Կրյու» (ֆր.) և «Շաբլի Գրան Կրյու» (ֆր., բարձրագույն կատեգորիա)։ Պատմականորեն այդ ամենը պարզապես Շաբլի էր, բայց 1919 թվականին առանձնացվել է Chablis-grand-cru բարձրագույն կատեգորիան,1938 թվականին որոշվել է «ապելասիոն» (Premiers cru) տեղանունը, որին հետագայում՝ 1944 թվականին, միացրել են հարակից հողերը, և իրավունք ստացել կոչվելու Petit-chablis («կրտսեր Շաբլի»)։
Շաբլի Գրան Կրյուն արտադրվում է միայն յոթ վայրում՝ Բրանշո, Բուգրո, Լե-Կլո, Պրյոս, Գրենույ, Վալմյուր և Վոդեզիր։ Երբեմն նշվում է «Մուտոն» հատվածը, բայց դա առանձին մաս չէ, այլ մասամբ գտնվում է Պրյոսում և Վոդեզիրում[1]։
Գրականության մեջ խմբագրել
Շաբլի գինին հայտնի էր նախահեղափախական Ռուսաստանում[1]։ Ալեքսանդր Պուշկինը կատակով խորհուրդ է տվել իր ընկերոջը՝ Սոբոլևսկուն. «Նրանք ձեզ կարմրախայտ կբերեն»։ Անմիջապես նրանց ասա, որ պատրաստեն։ Հենց տեսնես, որ գունատվում են, մի բաժակ շաբլի լցրու ականջի մեջ»։ Սթիվ Օբլոնսկին «Աննա Կարենինա» վեպում իրեն անվանում էր «դասական շաբլիի» սիրահար։ Միխայիլ Կուզմինը ևս իր բանաստեղծություններից մեկում անդրադարձել է շաբլի գինուն։
Ամերիկյան շուկայում գերակշռում է Կալիֆոռնիայի շաբլին։ Պյոտր Վայլը Թենեսի Ուիլյամսի մասին էսսեում նկարագրել է «ոստրե դրախտը» Նոր Օռլեանում, որտեղ ոստրեներից հետո օգտագործում էին «կալիֆոռնիական շաբլի»։ Այդ խմիչքի մասին գրել է նաև Ջոն Ափդայկը։ Կալիֆոռնիական շաբլիի մասին բացասաբար է արտահայտվել Էդուարդ Լիմոնովի «Это я, Эдичка» ինքնակենսագրական վեպի հերոսը։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 1,2 Игорь Сердюк для журнала «Как потратить». Шабли для зимних вечеров // vins-france.ru
- ↑ 2,0 2,1 Шабли // alcohole.ru
- ↑ Идеальная пара: устрицы и шабли // style.rbc.ru
- ↑ Сезон устриц // rosbalt.ru
- ↑ 5,0 5,1 5,2 J. Robinson (ed) «The Oxford Companion to Wine» Third Edition pg 148—149 Oxford University Press 2006 ISBN 0-19-860990-6
Արտաքին հղումներ խմբագրել
Մեդիաֆայլեր Шабли թեմայով Վիքիպահեստում:- «Шабли». Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարան: 86 հատոր (82 հատոր և 4 լրացուցիչ հատորներ). Սանկտ Պետերբուրգ. 1890–1907.
{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link)
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Շաբլի (գինի)» հոդվածին։ |