Նորածինների շնչառական դիսթրես համախտանիշ

Նորածինների շնչառական դիսթրես համախտանիշ (ՆՇԴՀ), շնչառական խանգարումների համախտանիշ կամ հիալինային թաղանթների հիվանդություն, վաղաժամկետ ծնված նորածինների շնչառական ծանր խանգարում, որը պայմանավորված է թոքերի թերհասունությամբ և սուրֆակտանտի (մակերեսային ակտիվ նյութ) առաջնային անբավարարությամբ։ Սովորաբար ձևավորվում է երեխայի զարգացման նախածննդյան և նորածնային (մինչև 1 ամսական) շրջաններում։ Որպես կանոն հիվանդությունը գրանցվում է թերհաս երեխաների մոտ (60 % -28 շաբաթական հղիության շրջանում, 15-20 % ՝ 32-36 շաբաթական)։ Ռացիոնալ և ժամանակակից բուժման դեպքում մահացությունը կազմում է մոտավորապես 1 %։

Նորածինների շնչառական դիսթրես համախտանիշ
Տեսակ	առողջական խնդիր, համախտանիշ, հիվանդության կարգ և ախտանիշ կամ նշան
Հետևանք	Պերինատալ ասֆիքսիա
Բժշկական մասնագիտություն	մանկաբուժություն և մանկաբարձություն
ՀՄԴ-9	769
Infant respiratory distress syndrome Վիքիպահեստում

Հիվանդությունը հիմնականում դիտվում է այն նորածինների մոտ, որոնց մայրերն ունեն շաքարային դիաբետ, սիրտ-անոթային հիվանդություններ, արգանդային արյունահոսություններ։ Նորածինների շնչառական դիսթրես համախտանիշի առաջացմանը նպաստում են նաև հիպօքսիան, ասֆիքսիան և հիպերկապնիան։ Հիպօքսիայի և հիպերկապնիայի պատճառով հնարավոր են արյան թոքային շրջանառության խանգարումներ, տեղի է ունենում միջալվեոլային միջնապատերի ներծծում շճային հեղուկով։ ՆՇԴՀ-ի առաջացման ժամանակ որոշիչ նշանակություն ունի պլազմինոգենի, α2-միրոգլոբուլինի անբավարարությունը և տեղային կամ տարածուն արյան մակարդման զարգացումը։ Բոլոր հղիները, հղիության 22-ից 34 շաբաթների միջև ընկած ժամանակահատվածում, սպառնացող և սկսվող վաղաժամ ծննդի առկայության դեպքում՝ դիտվում են որպես հիվանդներ, որոնց ցուցված է ՆՇԴՀ-ի առաջծննդյան կանխարգելում գլյուկոկորտիկոիդներով, որը նպաստում է պտղի թոքերում սուրֆակտանտի զարգացմանը։

Կլինիկական պատկեր

ՆՇԴՀ-ի վաղ նշաններն են՝

• հևոց՝ 1 րոպեում 60 և ավելի շնչառական շարժումներ հաճախականությամբ
• արտաշնչառական տնքոց ( " խրխռացող արտաշնչում " ), որն առաջանում է արտաշնչման ժամանակ ձայնաճեղքի կոմպենսատոր կծկման արդյունքում ( այդ կծկումը խոչընդոտում է ալվեոլի սմքումը)
• ներշնչման ժամանակ կրծքավանդակի ներհրում ( կրծոսկրի թրաձև ելունի, վերստամոքսային տարածության,միջկողային տարածության,վերանրակային փոսերի ներհրում)՝ քթի թևերի ու թշերի փքվելու հետ միաժամանակ
• ցիանոզ
• մաշկի գունատություն
• աուսկուլտացիայի ընթացքում խրթխրթացող խզզոց։

Հիվանդության առաջխաղացման դեպքում աճում են նաև ախտանիշները․ ուժեղանում է ցիանոզը, կարող է առաջանալ ցրված կրեպիտացիա, դիտվում է ապնոե շնչառական շարժումների կանգ, փրփրացող ու արյունային արտազատում բերանից։

Ախտորոշում

Նախածննդյան ախտորոշման համար կատարվում է հարպտղային հեղուկի լիպիդային սպեկտրի ուսումնասիրություն։ Առավել տեղեկատվական են հետևյալ տվյալները․

1. Լեցիտինի և սֆինգոմիելինի հարաբերակցության գործակիցը (նորմայում >2)։ Եթե գործակիցը փոքր է 1-ից, ապա ՆՇԴՀ-ի զարգացման հավանականությունը մոտավորապես 75% է։ Եթե գործակիցը 1-ից մինչև 2 է, հավանականությունը 50% է։ Մոր՝ շաքարային դիաբետով հիվանդ լինելու դեպքում, նորածինների մոտ ՆՇԴՀ կարող է զարգանալ, եթե լեցիտինի և սֆինգոմիելինի հարաբերակցության 2,0-ից մեծ է։
2. Հագեցած ֆոսֆատիդիլխոլինի ( նորմայում ավելի քան 5մկմոլ/լ) կամ ֆոսֆատիդիլգլիցերինի մակարդակը (նորմայում ավելի քան 3մկմոլ/լ )․ ամնիոտիկ հեղուկում հագեցած ֆոսֆատիդիլխոլինի և ֆոսֆատիդիլգլիցերինի կոնցենտրացիայի կտրուկ նվազումը կամ բացակայությունը վկայում է ՆՇԴՀ-ի զարգացման բարձր հավանականության մասին։

Ախտորոշումը հիմնավորվում է անամնեզի (ռիսկի գործակիցը), կլինիկական պատկերի, ռենտգեն հետազոտության տվյալների հիման վրա։

Բուժում և կանխատեսում

Նորածինների շնչառական դիսթրես համախտանիշի բուժումը պետք է սկսել ինչքան հնարավոր է շուտ։ ՆՇԴՀ-ի ժամանակակից բուժումը կայանում է կյանքի առաջին րոպեների ընթացքում սուրֆակտանտի ներմուծմամբ երեխայի շնչափող և շնչառական օգնության կիրառում՝ CPAP թերապիա՝ քթային փողակների միջոցով։ Կյանքի «ոսկե» առաջին ժամը թույլ է տալիս նվազեցնել հիվանդության ընթացքի ծանրությունը։ Այս մեթոդը թույլ է տալիս նվազագույնի հասցնել երեխայի հաշմանդամության հավանականությունը և բարելավում է կյանքի որակը։

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Նորածինների շնչառական դիսթրես համախտանիշ» հոդվածին։