Նիժարաձեներ
Նիժարաձեներ (վրաց.՝ ნიჟარაძე), վրաց իշխանական տոհմ։
Ազգանունը ծագում է «նիժարա» բառից, որ վրացերենից թարգմանաբար նշանակում է «խեցի»։ Ըստ ավանդության՝ ազգանունը ծագում է պարսիկ Նիժադի անունից, ով բնակություն է հաստատել Իմերեթում. նրա հետնորդները կոչվել են Նիժարաձե, այսինքն՝ Նիժարի որդի[1]։ Ազգանվան կրողներն առաջին անգամ հիշատակվել են XIII դարի տարեգրություններում։ Մասնավորապես հիշատակվում են «Սվանեթի տարեգրությունների ժողովածու» գրքում և պատմական այլ աղբյուրներում։
Ըստ ավանդության՝ Նիժարաձեներն ապրում էին Սվանեթում, սակայն ինչ-ինչ պատճառներով երեք եղբայրներ հեռանում են այդտեղից։ Նրանցից մեկը բնակություն է հաստատում Քութայիսում, երկրորդը՝ Աջարիայում, իսկ երրորդը՝ Աբխազիայում։ Քութայիսում ապրող Նիժաարաձեն թագավոր Բագրատ III-ի հետ մերձավոր անձանցից էր։ Հաջողությամբ իրականացնելով իրեն հանձնարարված դիվանագիտական առաքելությունը՝ թագավորից պարգև է ստացել մեծ կալվածքներ։ Հետագայում Նիժարաձեները ընդարձակել են իրենց տիրապետության սահմանները, իսկ XVI դարի առաջին կեսին հիմնել են իրենց իշխանությունը, որի կազմի մեջ էին մտնում նաև տարածքներ Իմերեթում, եկեղեցիներ, բերդեր, նստավայրեր և ընտանեկան գերեզմանատուն։
XVIII դարում Նիժարաձեները թագավորի արքունիքում բարձր պաշտոններ էին զբաղեցում։ Նույն դարում Ապոլոն Նիժարաձեն Սողոմոն I թագավորի գանձապետն էր։ Կացիա Նիժարաձեի ղեկավարության ներքո էր հացագործությունը, իսկ Ռոստոմ Նիժարաձեն եղել է Սողոմոն II թագավորի փեսան, ով ղեկավարել է տպագրության գործը, որ իշխանությունում տարածվել էր 1800 թվականից սկսած։ Իշխանության կարևորագույն հարցերը լուծվում էին նրա անմիջական մասնակցությամբ։ Իշխանության վերացումից հետո թագավորի հետ գաղթել է Թուրքիա։ Ռոստոմ Նիժարաձեն Նապոլեոն I-ին խնդրել է օգնել Սոլոմոն II-ին, սակայն նրա միջնորդությունն արդյունք չի տվել[2]։
.JPG)
Նիժարաձե իշխանական տոհմը նշված է Իմերեթի իշխանական տոհմերի՝ 1850 թվականի դեկտեմբերի 6-ի ցուցակում, որ կազմված էր ըստ ընտանիքների։ 1862 թվականի մայիսի 9-ի բարձրագույն հրամանով հաստատվել է Նիժարաձե տոհմի հետևյալ ներկայացուցիչների՝ Ռուսական կայսրության իշխանի տիտղոսը.
- Դիմիտրի Նիժարաձե, Իոսիֆ Նիժարաձե, Սիմոն Նիժարաձե և Մանուչար Նիժարաձե,
- Սոլոմոն Նիժարաձե,
- Բեժան Նիժարաձե,
- Դավիթ Նիժարաձե,
- Նիկոլայ Նիժարաձե։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ Bagrationi, Ioane (1768-1830). Nizharadze (Princes of Imereti). The Brief Description of the Georgian Noble Houses. Retrieved on January 17, 2010
- ↑ Gvosdev, Nikolas K. (2000), Imperial policies and perspectives towards Georgia, 1760-1819, pp. 124, 126, 131. Palgrave Macmillan, ISBN 0-312-22990-9
Գրականություն խմբագրել
- Нижарадзе // Новый энциклопедический словарь: В 48 томах (вышло 29 томов). — СПб., Пг.: 1911—1916.
- Непорожнев Н. Списки титулованным родам и лицам Российской Империи. Издание Департамента Герольдии Правительствующаго Сената. — СПб., 1892. — С. 64.
