Վիքիպեդիա

Յոհաննես Բոբրովսկի

(Վերահղված է Յ. Բոբրովսկիից)

Յոհաննես Բաբրովսկին (գերմ.՝ Johannes Bobrowski, ապրիլի 9, 1917(1917-04-09)[1][2][3][…], Սովետսկ, Գումբինեն, Արևելյան Պրուսիա, Պրուսիայի թագավորություն, Գերմանական կայսրություն[4] - սեպտեմբերի 2, 1965(1965-09-02)[5][1][2][…], Արևելյան Բեռլին[5])՝ 20-րդ դարի երկրորդ կեսի գերմանացի նշանավոր բանաստեղծ, արձակագիր և թարգմանիչ է, ով ժամանակակից բանաստեղծությունը հարստացրել է լեզվական եզակի չափաբերումներով, ձևական և բովանդակային ուրույն համադրություններով, նյութի և թեմատիկայի բացառիկ զուսպ և տարողունակ արծարծումներով։ Իբրև գերմանական բնապաշտական ավանդույթի շարունակող (նրա սիրած փիլիսոփաներից էր Համանը)՝ նա 20-րդ դարի բանաստեղծության նորարարության սկզբունքները պատկերացնում էր նրա բնական բնույթով և կառուցվածքով. բոբրովսկիական բանաստեղծության խիզախ նորարարությունը հիմնված է թե‘ պոետիկայի և թե‘ մարդկային ապրումների և ընկալումների սահմանների ընդլայնման վրա։ Բանաստեղծության սահմանները ընդլայնվում են, երբ ընդլայնվում են մարդու ապրումների սահմանները. այս սկզբունքը գերմանացի բանաստեղծի ժառանգությունը դարձնում է եզակի։ Այն եվրոպական բանաստեղծության բնանկարի ամենահարուստ դրսևորումներից է։ Պատկերի, մետաֆորի, տոնայնության, լեզվի, շարահյուսության և շարադասության նուրբ, անբռնելի, գրաֆիկական նրբագծերը այդ բանաստեղծությունը դարձնում են հետպատերազմյան համաշխարհային բանաստեղծության մի եզակի էջը։

Յոհաննես Բոբրովսկի
գերմ.՝ Johannes Bobrowski
Ծնվել էապրիլի 9, 1917(1917-04-09)[1][2][3][…]
ԾննդավայրՍովետսկ, Գումբինեն, Արևելյան Պրուսիա, Պրուսիայի թագավորություն, Գերմանական կայսրություն[4]
Վախճանվել էսեպտեմբերի 2, 1965(1965-09-02)[5][1][2][…] (48 տարեկան)
Վախճանի վայրԱրևելյան Բեռլին[5]
ԳերեզմանEvangelischer Friedhof Berlin-Friedrichshagen
Մասնագիտությունռազմական գործիչ, բանաստեղծ, թարգմանիչ, գրական խմբագիր, գրող, արձակագիր և խմբագիր
Լեզուգերմաներեն
Քաղաքացիություն Արևելյան Գերմանիա
Ժանրերպոեզիա և արձակ
ԿուսակցությունChristian Democratic Union (East Germany)?
Պարգևներ
ԱմուսինJohanna Bobrowski?
ԶավակներJuliane Bobrowski?, Adam Bobrowski? և Justus Bobrowski?
 Johannes Bobrowski Վիքիպահեստում

Կենսագրություն խմբագրել

1925 թ.-ին տեղափոխվում է Ռաստենբուրգ, 1928 թ.-ին՝ Քյոնիգսբերգ, ուր հաճախում է տեղի հումանիստական գիմնազիան։ Այստեղ նրա ուսուցիչներից էր Էռնստ Վիխերտը։ 1935 թ.-ին Բեռլինում ուսանում է արվեստի պատմություն։ Հրաժարվում է նացիոնալ-սոցիալիստական կուսակցության հետ համագործակցելուց, ընդհակառակը, կապի մեջ է մտնում այն մերժող կրոնա-քրիստոնեական մի կազմակերպության հետ։ Զորակոչվում և մասնակցում է Երկրորդ համաշխարհայինին, որի ժամանակ հայտնվում է Լեհաստանում, Ֆրանսիայում և Սովետական Միությունում, որտեղ էլ գերի է ընկնում։ Առաջին բանաստեղծությունները մամուլում լույս են տեսնում 1944 թ.-ին։ 1945-49 թթ. գերության մեջ աշխատում է Դոնի մարզի ածխահանքերում։ Գերությունից հետո Արևելյան Բեռլինում իբրև խմբագիր աշխատում է տարբեր հրատարակչություններում։ Պետեր Հուխելի հիմնադրած «Sinn und Form» ամսագրում 1955 թ.-ին հրատարակված 5 բանաստեղծությունները ուշադրություն են գրավում։ Շարունակվում է տպագրվել արևմտյան և արևելյան գերմանական գրական հանդեսներում, բայց գիրք տպագրելու ջանքերը մնում են ապարդյուն։ Միայն 1961 թ.-ին Շտուտգարտում լույս է տեսնում բանաստեղծությունների առաջին ժողովածուն՝ «Սարմատների ժամանակ» / «Sarmatische Zeit» խորագրով, որը քիչ անց վերահրատարակվում է նաև ԳԴՀ-ում։ Հետևում է երկրորդ ժողովածուն՝ «Հոսքերի ստվերային երկիր» / «Schattenland Stroeme» (1962 թ.)։ Հաջորդ երկու ժողովածուները՝ «Եղանակի նշաններ» / «Wetterzeichen» (1967 թ.) և «Քամու մացառներում» / «Im Windgestraeuch» (1970 թ.), հրատարակվում են հետմահու։

Բոբրովսկին իրեն համարում է համագերմանացի գրող և մերժում է արևմտյան և արևելյան Գերմանիա սահմանումները։ «Ես, իմ համոզմամբ, գերմանացի գրող եմ։ Այնպես, ինչպես իմ մի քանի ընկերներն են գերմանացի գրողներ Արևմտյան Գերմանիայում, Արևմտյան Բեռլինում կամ Ֆրանսիայում»։ 1962 թ.-ին Բաբրովսկին արժանանում է «47-ի խումբ»-ի մրցանակին։ Նրա բանաստեղծությունները սկսում են թարգմանվել՝ միջազգային մեծ ճանաչում բերելով հեղինակին։ 1963 թ.-ին դառնում է ԳԴՀ-ի Գրողների միության անդամ, ինչից երկար ժամանակ խուսափում էր։

Ծնված լինելով Արևելյան Պրուսիայում, ուր «իսկական գերմանացիները լեհական ազգանուն ունեին, իսկ իսկական լեհերը՝ գերմանական», Բոբրովսկին այդ «բազմազգ կաթսայի» ժողովուրդների մեջ տեսնում էր մի ընդհանուր մշակույթ, հող և հայրենիք, որի հիշողությամբ էլ ձևավորվում և իմաստ է ստանում նրա ստեղծագործությունների հիմնական մետաֆորներից մեկը՝ «մարդը». նրա գոյաբանական հարցերից մեկը հենց տեղի և տեղում «տեղակայվելու» հարցն է, որը իր սկիզբը առնում է թերևս նրա մեծ ուսուցիչներից Ֆր. Հյոլդեռլինից, ում ազդեցությունը ակնհայտ է։ «Ես ինչպե՞ս տանեմ / հայրենի հողը իմ / կրունկներին»։

Մեծ է Յոհաննես Բոբրովսկու ավանդը նաև գերմանական արձակում։ Բազմաթիվ պատմվածքները (դրանք ամփոփված են երկու ժողովածունեում՝ «Բյոհլենդորֆ և մկան տոն» / «Boelendorff und Mausefest» (1965 թ.), «Նախազգուշացնողը» / «Der Mahner» (1968 թ.), ինչպես նաև «Լևինի ջրաղացը» / «Levins Muehle» (1964 թ.) և «Լիտվական կլավիրներ» / «Litauische Claviere» (1966 թ.) վիպակները նրան այդտեղ կայուն տեղ են ապահովել։

Յո. Բոբրովսկին երաժշտության կրքոտ սիրահար էր, երգեհոն և կլավեսին էր նվագում և երգում էր երգչախմբում։ Երաժշտությունը և երաժշտական մոտիվները նրա ստեղծագործության կենտրոնում են։ Առանձնահատուկ էր նրա վերաբերմունը Յո. Ս. Բախի և Դ. Բուքստեհուդեի հանդեպ։

1965 թ.-ի սեպտեմբերի 2-ին Յոհաննես Բոբրովսկին մեռնում է կույր աղիքի վիրահատությունից։

Բոբրովսկու ստեղծագործություններում շոշափելիորեն առկա է արևելյան-եվրոպական բնանկարը, գերմանական, բալթյան և սլավոնական մշակույթը՝ իր լեզուներով և բանահյուսություններով։

Երկեր խմբագրել

  • Sarmatische Zeit, Gedichte, 1961
  • Das Klavier, Gedicht, 1961
  • Schattenland Ströme, Gedichte, 1962
  • Wer mich und Ilse sieht im Grase. Deutsche Poeten des 18. Jahrhunderts über die Liebe und das Frauenzimmer, hrsg. und mit einem Nachwort von Johannes Bobrowski, Berlin 1964
  • Levins Mühle. 34 Sätze über meinen Großvater, Roman, 1964 (TB ISBN 3-596-20956-0)
  • Boehlendorff und andere, Erzählungen, 1965
  • Mäusefest und andere Erzählungen, Berlin 1965 (NA ISBN 3-8031-3116-2)
  • Boehlendorff und Mäusefest, Erzählungen, Berlin 1966
  • Litauische Claviere, Roman, 1966 (TB ISBN 3-379-01470-2)
  • Wetterzeichen, Gedichte, Berlin 1967. ISBN 3-803100-19-4
  • Der Mahner, Erzählungen und andere Prosa aus dem Nachlaß, Berlin 1968
  • Im Windgesträuch - Gedichte aus dem Nachlaß, Ausgewählt und hrsg. von Eberhard Haufe, Berlin 1970
  • Poesiealbum 52 (Hg.: Bernd Jentzsch), Gedichte, Verlag Neues Leben, Berlin 1972
  • Literarisches Klima - Ganz neue Xenien, doppelte Ausführung, mit einem Nachwort von Bernd Leistner und Illustrationen von Klaus Ensikat, Stuttgart 1978. ISBN 3-421-01849-9
  • Hans Clauerts wunderseltsame, abenteuerliche und unerhörte Geschichten, kurzweilig und sehr lustig zu lesen, Ausgewählt und nacherzählt von Johannes Bobrowski nach dem Buch von Bartholomäus Krüger, Stadtschreiber zu Trebbin, mit Illustrationen von Peter-Michael Glöckner, Berlin 1983
  • Gesammelte Werke in sechs Bänden, hrsg. von Eberhard Haufe, Berlin/Ost 1987 (nur die ersten vier Bände erschienen)
  • Gesammelte Werke in sechs Bänden (Neuauflage der Gesammelten Werke bei der DVA Stuttgart mit zwei Kommentarbänden)։
  • Bd. 1 Die Gedichte, hrsg. von Eberhard Haufe, Stuttgart 1998 ISBN 3-421-06354-0
  • Bd. 2 Gedichte aus dem Nachlaß, hrsg. von Eberhard Haufe, Stuttgart 1998. ISBN 3-421-06355-9
  • Bd. 3 Die Romane, hrsg. von Eberhard Haufe, Stuttgart 1999 ISBN 3-421-06356-7
  • Bd. 4 Die Erzählungen, Vermischte Prosa und Selbstzeugnisse, hrsg. von Eberhard Haufe, Stuttgart 1999. ISBN 3-421-06357-5
  • Bd. 5 Erläuterungen der Gedichte und der Gedichte aus dem Nachlaß, Hg. von Eberhard Haufe, Stuttgart 1998. ISBN 3-421-05166-6
  • Bd. 6 Erläuterungen der Romane und Erzählungen, der Vermischten Prosa und der Selbstzeugnisse, von Holger Gehle, Stuttgart 1999. ISBN 3-421-05173-9

Գրականություն խմբագրել

  • Peter Albert։ Die Deutschen und der europäische Osten - «Vergangenheitsbewältigung» als Historismuskritik im Erzählwerk Johannes Bobrowskis. Erlangen 1990. ISBN 3-7896-0184-5
  • Unverschmerzt. Johannes Bobrowski - Leben und Werk. Hg. von Dietmar Albrecht, Andreas Degen et. al. München 2004.
  • Andreas Degen։ Bildgedächtnis. Zur poetischen Funktion der Sinneswahrnehmung im Prosawerk Johannes Bobrowskis. Berlin 2004.
  • Sabine Egger։ Dialog mit dem Fremden. Erinnerung an den "europäischen Osten" in der Lyrik Johannes Bobrowskis. Würzburg 2009. ISBN 978-3-8260-3952-2
  • Eberhard Haufe։ Bobrowski-Chronik. Daten zu Leben und Werk. Königshausen & Neumann Verlag, Würzburg 1994.
  • Christoph Meckel։ Erinnerung an Johannes Bobrowski. München, Wien 1989.
  • Bernd Leistner։ Johannes Bobrowski - Studien und Interpretationen. Berlin 1981
  • Gerhard Rostin (Hrsg.)։ Ahornallee 26 oder Epitaph für Johannes Bobrowski. Stuttgart 1978. ISBN 3-421-01831-6
  • Gerhard Rostin (Hrsg.) Johannes Bobrowski - Selbstzeugnisse und neue Beiträge über sein Werk. Berlin 1975
  • Gerhard Wolf։ Beschreibung eines Zimmers - 15 Kapitel über Johannes Bobrowski. Berlin 1975, Stuttgart 1972
  • Gerhard Wolf։ Johannes Bobrowski - Leben und Werk. Berlin 1967

Յոհաննես Բոբրովսկի հայերեն խմբագրել

  • Յոհաննես Բոբրովսկի, «Ժամանակը ցանկապատի վրա», Երևան, «Սովետական գրող», 1980 թ.։ (Թրգմ.՝ Հակոբ Մովսեսի)։

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Internet Speculative Fiction Database — 1995.
  3. ↑ 3,0 3,1 Discogs — 2000.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 Deutsche Nationalbibliothek Record #118512161 // Gemeinsame Normdatei (գերմ.) — 2012—2016.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 5,5 Бобровский Иоганнес // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
  6. ↑ http://www.adk.de/de/akademie/preise-stiftungen/H_Mann_Preis.htm

Արտաքին հղումներ խմբագրել

 Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Յոհաննես Բոբրովսկի» հոդվածին։
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Յոհաննես_Բոբրովսկի&oldid=8664170» էջից