«Մորելի ծրագիր» («Դոնեցկի և Լուգանսկի մարզերի առանձին շրջաններում տեղական ընտրությունների մասին ժամանակավոր օրենքի տարրեր»), փաստաթուղթ, որը Դոնբասում զինված հակամարտության կարգավորման նպատակով նախատեսում էր տեղական ընտրությունների անցկացում Ուկրաինայի վերահսկողության տակ գտնվող Դոնեցկի և Լուգանսկի մարզերի առանձին շրջաններում։

Ծրագիրը նախատեսում էր Ուկրաինայի Գերագույն ռադայի կողմից Դոնեցկի և Լուգանսկի մարզերի առանձին շրջաններում տեղական ընտրությունների մասին հատուկ օրենքի ընդունում։ Փաստաթուղթը առաջարկվել է եռակողմ կոնտակտային խմբի քաղաքականության հարցերով աշխատանքային խմբին ֆրանսիացի դիվանագետ Պիեռ Մորելի կողմից։ Ըստ Deutsche Welle ռադիոկայանի տեղեկատվության՝ ծրագիրը մշակել են ԱՄՆ պետքարտուղարի տեղակալ Վիկտորիա Նուլանդը և ՌԴ ԱԳՆ պետքարտուղար Գրիգորի Կարասինը[1][2]։

«Շաբաթվա հայելի»-ի լրագրող Սերգեյ Ռախմանինի տեղեկատվությամբ, որը ծրագիրը հանրության սեփականությունը դարձրեց, «Մորելի ծրագիրը» ընդհանուր առմամբ ընդունվել է Նորմանդական քառյակի անդամների կողմից 2015 թվականի սեպտեմբերի 12-ին Բեռլինի գագաթնաժողովում։ Սպասվում էր, որ այն հավանության կարժանանա քառյակի փարիզյան գագաթնաժողովում, սակայն դա տեղի չունեցավ[3]։

«Մորելի ծրագրի» իրականացման հետ կապել են 2014 թվականի ուկրաինական իրադարձությունների կապակցությամբ Ռուսաստանի դեմ սահմանված միջազգային պատժամիջոցների հնարավոր չեղարկումը[1]։

Պիեռ Մորելը 2014 թվականին:

«Մորելի ծրագիրը» ուկրաինական կողմի դիրքորոշման հետ կապված այդպես էլ չիրականացվեց։ ԴԺՀ-ի և ԼԺՀ-ի տեղական ընտրությունները մի քանի անգամ նշանակվել և չեղյալ են հայտարարվել։ Ի վերջո, ընտրություններն անցկացվել են 2018 թվականի նոյեմբերին։ Նրանց արդյունքները ուկրաինական իշխանությունների կողմից չեն ճանաչվում։

Նախապատմություն

խմբագրել

Մինսկի համաձայնագրերը, որոնք ստորագրել են ԵԱՀԿ-ի, Ուկրաինայի և Ռուսաստանի ներկայացուցիչները Դոնբասում ճգնաժամի կարգավորման նպատակով, մասնավորապես, նախատեսում էին իշխանության ապակենտրոնացում և տեղական ընտրությունների անցկացում։ Այսպես, 2014 թվականի սեպտեմբերի 5-ի Մինսկի արձանագրության համաձայն՝ Ուկրաինան պարտավորվել է․

…3. իրականացնել իշխանության ապակենտրոնացում, մասնավորապես, Ուկրաինայի «Դոնեցկի և Լուգանսկի մարզերի առանձին շրջաններում տեղական ինքնակառավարման ժամանակավոր կարգի մասին» օրենքի ընդունման միջոցով (հատուկ կարգավիճակի մասին օրենք)։
…7. շարունակել ներառական համազգային երկխոսությունը։
…9. ապահովել արտահերթ տեղական ընտրությունների անցկացումը Ուկրաինայի հատուկ կարգավիճակի մասին օրենքի համաձայն[4]։

Ուկրաինայի «Դոնեցկի և Լուգանսկի մարզերի առանձին շրջաններում տեղական ինքնակառավարման հատուկ կարգի մասին» օրենքը, որն ընդունվել է 2014 թվականի սեպտեմբերի 16-ին, երեք տարով տեղական ինքնակառավարման հատուկ կարգ է սահմանել Դոնեցկի և Լուգանսկի մարզերի առանձին շրջաններում։ Օրենքի համաձայն՝ Դոնեցկի և Լուգանսկի մարզերի առանձին շրջաններում արտահերթ տեղական ընտրությունները պահանջվում էր անցկացնել 2014 թվականի դեկտեմբերի 7-ին[5][6]։ Այս ընտրությունները, սակայն, չեն կայացել[7][8]։

2015 թվականի փետրվարի 12-ի Մինսկի հաջորդ համաձայնագիրը նախատեսում էր․

…4. Ուկրաինայի օրենսդրության և «Դոնեցկի և Լուգանսկի մարզերի առանձին շրջաններում տեղական ինքնակառավարման ժամանակավոր կարգի մասին» Ուկրաինայի օրենքի համաձայն տեղական ընտրությունների անցկացման մոդալիզմի մասին, ինչպես նաև այդ շրջանների ապագա ռեժիմի մասին՝ նշված օրենքի հիման վրա։
…11. Ուկրաինայում սահմանադրական բարեփոխումների անցկացումը՝ մինչև 2015 թվականի վերջը ուժի մեջ մտնելով նոր Սահմանադրության մեջ, որը որպես հանգուցային տարր է նախատեսում ապակենտրոնացում (հաշվի առնելով Դոնեցկի և Լուգանսկի մարզերի առանձին շրջանների առանձնահատկությունները, որոնք համաձայնեցվել են այդ շրջանների ներկայացուցիչների հետ), ինչպես նաև մշտական օրենսդրության ընդունում Դոնեցկի և Լուգանսկի մարզերի առանձին շրջանների հատուկ կարգավիճակի մասին։
…12. Ուկրաինայի «Դոնեցկի և Լուգանսկի մարզերի առանձին շրջաններում տեղական ինքնակառավարման ժամանակավոր կարգի մասին» օրենքի հիման վրա տեղական ընտրություններին վերաբերող հարցերը կքննարկվեն և կհամաձայնեցվեն Դոնեցկի և Լուգանսկի մարզերի առանձին շրջանների ներկայացուցիչների հետ եռակողմ կոնտակտային խմբի շրջանակներում։ Ընտրությունները կանցկացվեն ԵԱՀԿ/ԺՀՄԻԳ-ի կողմից դիտարկման համապատասխան չափանիշների պահպանմամբ[9]։

Ուկրաինայում հերթական տեղական ընտրություններն անցկացվել են Ուկրաինայի իշխանությունների վերահսկողության տակ գտնվող տարածքում 2015 թվականի հոկտեմբերի 25-ին[10][11]։

ԴԺՀ-ում և ԼԺՀ-ում տեղական ընտրությունների անցկացման ամսաթիվը բազմիցս հետաձգվել է[12][13][14][15]։ Ի վերջո, ընտրություններն անցկացվել են 2018 թվականի նոյեմբերին։

«Մորելի ծրագրի» նկատմամբ վերաբերմունք

խմբագրել

Ուկրաինայում

խմբագրել

Ուկրաինայի նախագահ Պետրո Պորոշենկոն «Պ. Մորելի անձնական կարծիք» է անվանել Դոնբասի ընտրությունների վերաբերյալ նրա առաջարկները, իսկ ավելի ուշ ընդհանրապես հերքել է պլանի գոյության փաստը՝ որպես ամբողջական փաստաթղթի[16]։

Ժողովրդական պատգամավոր, «Պետրո Պորոշենկոյի դաշինք» կուսակցության խմբակցության նախագահ, խորհրդարանական կոալիցիայի համակարգող Յուրի Լուցենկոն բացառել է Ռադայի կողմից ԴԺՀ-ի և ԼԺՀ-ի ընտրությունների մասին օրենքի ընդունումը[17]։

Ֆրանսիայում և Գերմանիայում

խմբագրել

Գերմանիայի ԱԳՆ խոսնակը հայտնել է, որ Բեռլինում «Մորելի պլանը» դիտարկում են որպես Դոնբասի ճգնաժամի «հետագա կարգավորման հիմք»[1]։ Այս առաջարկն արձանագրվել է սեպտեմբերի 12-ին Բեռլինում «նորմանդական քառյակի» ԱԳ նախարարների բանակցությունների արդյունքներով Ֆրանսիայի արտաքին գործերի նախարար Ֆրանկ-Վալտեր Շտայնմայերի հայտարարության մեջ[18]։

Ֆրանսիայի ԱԳՆ-ում ողջունել են փոխզիջումային առաջարկների մշակման Մորելի ջանքերը։

Փարիզյան հանդիպում

խմբագրել

2015 թվականի հոկտեմբերի 2-ին Փարիզում կայացել է «նորմանդական ձևաչափով» գագաթնաժողովը։ Ինչպես հայտնել է Դոնեցկի և Լուգանսկի մարզերում խաղաղ կարգավորման հարցերով Ուկրաինայի նախագահի լիազոր ներկայացուցիչ, եռակողմ կոնտակտային խմբի հումանիտար ենթախմբում Ուկրաինայի ներկայացուցիչ Իրինա Գերաշչենկոն, ուկրաինական պատվիրակությունը հրաժարվել է ընդունել Մորելի նախաձեռնությունների մի մասը։ Միաժամանակ, կողմերը հաստատել են Դոնբասում արտահերթ տեղական ընտրությունների անցկացման անհրաժեշտությունը բացառապես Ուկրաինայի օրենսդրության և ԵԱՀԿ/ԺՀՄԻԳ-ի մոնիթորինգի ներքո ԵԱՀԿ-ի ստանդարտների հիման վրա[19]։

Ծանոթագրություններ

խմբագրել
  1. 1,0 1,1 1,2 Дмитро Каневський (2015 թ․ սեպտեմբերի 25). «"План Мореля": чи проковтне Київ гірку пігулку?». Україна (ուկրաիներեն). Deutsche Welle. Վերցված է 2015 թ․ հոկտեմբերի 3-ին.
  2. «"План Мореля": проглотит ли Киев горькую пилюлю?». Deutsche Welle. 2015 թ․ սեպտեմբերի 26.
  3. Сергей Рахманин (2015 թ․ սեպտեմբերի 18). «Морельские тезисы». Внутренняя политика. Зеркало недели. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ մարտի 12-ին.
  4. «Протокол по итогам консультаций Трехсторонней контактной группы относительно совместных шагов, направленных на имплементацию Мирного плана Президента Украины П. Порошенко и инициатив Президента России В. Путина» (ռուսերեն). ОБСЕ. 2014 թ․ սեպտեմբերի 1. Վերցված է 2015 թ․ հոկտեմբերի 3-ին.
  5. Закон України «Про особливий порядок місцевого самоврядування в окремих районах Донецької та Луганської областей».
  6. «Рада назначила местные выборы в отдельных районах Донбасса на 7 декабря». РБК - Украина. 2014 թ․ սեպտեմբերի 16.
  7. «Мінський протокол vs "вибори" на Донбасі: які домовленості порушили бойовики» (ուկրաիներեն). Тиждень.ua. 2014 թ․ նոյեմբերի 4. Վերցված է 2015 թ․ հոկտեմբերի 3-ին.
  8. «В ДНР отказались от предложения провести выборы в декабре». Украина. Корреспондент.net. 2014 թ․ հոկտեմբերի 29.
  9. Комплекс мер по выполнению Минских соглашений.
  10. Постанова Верховної Ради «Про призначення черговиз виборів депутатів місцевих рад та сільских, селищних, міських голів у 2015 році».
  11. Юлія Поліковська (2015 թ․ հուլիսի 17). «Місцеві вибори в Україні призначені на 25 жовтня». Суспільство (ուկրաիներեն). ZAXID.NET. Վերցված է 2015 թ․ հոկտեմբերի 3-ին.
  12. ПАСЕ хочет направить наблюдателей для мониторинга выборов на Украине
  13. ТАСС: Международная панорама — ДНР и ЛНР согласились перенести выборы на следующий год
  14. ТАСС: Международная панорама — Глава ДНР Александр Захарченко подписал указ о переносе местных выборов на 2016 год
  15. Глава ЛНР перенес местные выборы на 21 февраля 2016 года
  16. «Порошенко: Никакого "плана Мореля" не было и нет». Новости. Украинская правда. 2015 թ․ հոկտեմբերի 4.
  17. «Луценко исключил принятие Радой закона о выборах в "ДНР" и "ЛНР"». Политика. LB.ua. 2015 թ․ սեպտեմբերի 27.
  18. «Außenminister Steinmeier zu den Ergebnissen des Außenministertreffens im Normandieformat». Infoservice (գերմաներեն). Auswärtiges Amt. 2015 թ․ սեպտեմբերի 12. Վերցված է 2015 թ․ հոկտեմբերի 5-ին.
  19. Ірина Геращенко (2015 թ․ հոկտեմբերի 5). «Сім "ні" та сім "так" паризької зустрічі». Статті (ուկրաիներեն). Українська правда. Վերցված է 2015 թ․ հոկտեմբերի 7-ին.

Արտաքին հղումներ

խմբագրել