Միջազգային պատժամիջոցներ Ռուսաստանի նկատմամբ (2014)

Ղրիմի Ռուսաստանին միանալու և Ուկրաինայի արևելքում հակամարտության հետ կապված պատժամիջոցներ, սահմանափակող քաղաքական և տնտեսական միջոցառումներ, որոնք սահմանվել են Ռուսաստանի և մի շարք ռուսական և ուկրաինական անձանց և կազմակերպությունների նկատմամբ, որոնք, միջազգային կազմակերպությունների և առանձին պետությունների կարծիքով, մեղսակից են Ուկրաինայի իրադրության ապակայունացմանը, ինչպես նաև Ռուսաստանի պատասխան գործողություններին։

Ռուսաստանի միջազգային մեկուսացման նպատակով պատժամիջոցների սահմանման նախաձեռնողը ԱՄՆ-ի ղեկավարությունն է[1][2], որի ճնշման տակ, վտանգելով տնտեսական վնասները, պատժամիջոցներին միացել են Եվրամիության երկրները[3]։ Պատժամիջոցները նաև պաշտպանել են Մեծ յոթնյակի պետությունները և մի շարք այլ երկրներ, որոնք ԱՄՆ-ի և ԵՄ-ի գործընկերներն են[4][5][6][7][8][9]։ Պատժամիջոցների սահմանման հարցում ԱՄՆ-ի ղեկավարությունը ճնշում է գործադրել ոչ միայն Եվրամիության վրա[10][11]։

Մի շարք փորձագետների կարծիքով՝ պատժամիջոցները դարձել են Ռուսաստանի ֆինանսական ճգնաժամի պատճառներից մեկը[12]։ Մյուս փորձագետների կարծիքով՝ ճգնաժամը պայմանավորված էր ոչ թե պատժամիջոցներով, այլ նավթի գների նվազմամբ[13]։

Եվրամիության երկրները բացասական ազդեցություն են ունեցել ինչպես սեփական պատժամիջոցների, այնպես էլ Ռուսաստանի պատասխան գործողությունների վրա։

2015 թվականին ՌԴ կենտրոնական բանկի կողմից մշակված «2016-2018 թվականների դրամավարկային քաղաքականության հիմնական ուղղությունների» նախագծում Ռուսաստանի դեմ սահմանված պատժամիջոցները նշվում էին գլխավոր գործոնների թվում, որոնք, փաստաթղթի հեղինակների կարծիքով, պետք է խոչընդոտեին 2016-2018 թվականների ընթացքում ռուսական տնտեսության աճին[14]։ ՄԱԿ-ի «World Economic Situation and Prospects 2015. Update as of mid-2015» պատժամիջոցները հիշատակվել են այն երեք հիմնական գործոնների թվում, որոնք բացասական ազդեցություն են թողնում 2015-2016 թվականներին ԱՊՀ-ի գումարային ՀՆԱ-ի աճի ներուժի վրա (Ուկրաինայի արևելքում զինված հակամարտության և նավթի գների անկման հետ մեկտեղ)[15]։

Նախապատմություն

խմբագրել

Դեռևս Եվրոմայդանի ժամանակ ԱՄՆ-ի և Եվրամիության ղեկավարությունը, որը հանդես էր գալիս ընդդիմությանն աջակցելու օգտին, հայտարարում էր Ուկրաինայի պետական ղեկավարության նկատմամբ պատժամիջոցներ սահմանելու հնարավորության մասին[16][17][18][19][20][21]։ 2014 թվականի հունվարի 22-ին Ուկրաինայում ԱՄՆ-ի դեսպանատունը հայտարարել էր Ուկրաինայի քաղաքացիների վիզաների չեղարկման մասին, որոնք «կապված են ուժի կիրառման հետ»՝ «Ի պատասխան 2013 թվականի նոյեմբերին և դեկտեմբերին Մայդանում ցուցարարների դեմ գործողությունների»[22]։ Փետրվարի 20-ին Եվրամիության խորհուրդը որոշում է ընդունել «կետային պատժամիջոցներ» սահմանելու մասին, այդ թվում՝ ԵՄ մուտքի հաշիվների սառեցման և արգելքի, այն անձանց նկատմամբ, որոնք պատասխանատու են «Մարդու իրավունքների խախտման, բռնության և ուժի չափազանց կիրառման» համար, ինչպես նաև դադարեցրել է ռազմական և ոստիկանական հատուկ սարքավորումների արտահանումը, որը կարող է օգտագործվել «երկրի ներսում բռնաճնշումների» համար[23][24]։

Ռուսաստանի Դաշնությանը Ղրիմի միացման սկզբից ի վեր Արևմտյան հանրակցության («Մեծ յոթնյակը», ՆԱՏՕ-ի, Եվրամիության, Եվրոպայի խորհրդի անդամ պետությունները) դիրքորոշումը եղել է Ուկրաինայի ներքին գործերին Ռուսաստանի միջամտության («ռուսական ագրեսիայի») և Ուկրաինայի տարածքային ամբողջականությանը և ինքնիշխանությանը աջակցելու մեջ։ Ռուսաստանին պահանջներ են ներկայացվել՝ պահպանել միջազգային իրավունքի նորմերը և գոյություն ունեցող միջազգային պարտավորությունները, այդ թվում՝ Բուդապեշտի հուշագրի շրջանակներում, դադարեցնել միջամտությունն Ուկրաինայի ներքին գործերին և քաղաքական երկխոսության միջոցով անցնել Ուկրաինայի հետ բոլոր վիճելի հարցերի լուծմանը, մասնավորապես, Ուկրաինայի, այսպես կոչված, կոնտակտային խմբի շրջանակներում[25][26]։ Ռուսաստանի ղեկավարությունը, իր կողմից, հրաժարվում էր ճանաչել Ուկրաինայի փաստացի նոր իշխանությունների լեգիտիմությունը, որոնք, նրա կարծիքով, եկել էին երկիրը կառավարելու հակասահմանադրական զինված հեղաշրջման ճանապարհով և չունեն համազգային մանդատ, ուստի Ռուսաստանը հրաժարվում էր դրանք դիտարկել որպես արտաքին քաղաքական երկխոսության իրավահավասար մասնակից[27]։ Ռուսաստանը կոչ է արել Արևմուտքի երկրներին, որոնք հանդես են եկել որպես 2014 թվականի փետրվարի 21-ին նախագահ Յանուկովիչի և ընդդիմության միջև ստորագրված քաղաքական ճգնաժամի կարգավորման համաձայնագրի երաշխավորներ, խստագույնս կատարել այդ համաձայնագրի դրույթները, որոնք նախևառաջ վերաբերում են սահմանադրական բարեփոխումներին, ազգային միասնության կառավարության ստեղծմանը և ընտրությունների անցկացմանը արդեն սահմանադրական բարեփոխումից հետո[28]։ Արևմտյան հանրության պահանջներն ընդունելու Ռուսաստանի մերժումը հանգեցրեց ՆԱՏՕ-ի, Եվրամիության, Եվրոպայի խորհրդի և այդ կազմակերպությունների անդամ պետությունների հետ հարաբերությունների կտրուկ սառեցմանը, իսկ հետագայում՝ Ռուսաստանի դեմ քաղաքական և տնտեսական պատժամիջոցների կիրառմանը։

Փետրվարի 28-ին ԱՄՆ-ի նախագահ Բարաք Օբաման հայտարարություն է արել Ուկրաինայի իրադրության և Ռուսաստանի գործողությունների վերաբերյալ՝ նշելով, որ «Ուկրաինայի ինքնիշխանության ցանկացած խախտում խորապես ապակայունացնող կլինի, ինչը չի համապատասխանում ոչ Ուկրաինայի, ոչ Ռուսաստանի, ոչ Եվրոպայի շահերին»։ ԱՄՆ-ն, նրա խոսքով, պաշտպանում Է Ուկրաինայի ինքնիշխանությունը, տարածքային ամբողջականությունը և ժողովրդավարական ապագան[1][2]։ Մարտի 1-ին ԱՄՆ-ի Պետդեպարտամենտը հանդես է եկել հայտարարությամբ, որը դատապարտում է «Ռուսաստանի Դաշնության ներխուժումը և Ուկրաինայի տարածքի օկուպացիան»[29]։ Մարտի 2-ին Ռուսաստանի նախագահ Վլադիմիր Պուտինի հետ հեռախոսազրույցի ընթացքում նախագահ Օբաման, նրա մամուլի ծառայության հաղորդագրության համաձայն, հայտարարել է, որ «Ռուսաստանի կողմից Ուկրաինայի ինքնիշխանության և տարածքային ամբողջականության հետագա խախտումը բացասաբար կանդրադառնա միջազգային հանրությունում Ռուսաստանի իրադրության վրա և կհանգեցնի ավելի մեծ քաղաքական և տնտեսական մեկուսացման»[30]։ Մարտի 3-ին Օբաման իր մերձավոր խորհրդականների հետ քննարկել է «Ռուսաստանի հետագա մեկուսացման» հնարավոր քայլերը՝ ի պատասխան Ղրիմում նրա գործողությունների։ Խորհրդակցության մասնակիցները դիտարկել են Ռուսաստանի նկատմամբ տարբեր տարբերակներ, որոնք կոչված են նրան համոզել «անհապաղ քայլեր ձեռնարկել իրավիճակի ապաԷսկալացման ուղղությամբ»։ Հակառակ դեպքում, նախազգուշացրել են Սպիտակ տանը, դա Մոսկվայի համար «քաղաքական և տնտեսական հետևանքներ» կունենա[31]։

Մարտի 6-ին տեղի է ունեցել Ուկրաինայի հարցով Եվրախորհրդի արտահերթ նիստը, որտեղ որոշում է կայացվել Ղրիմի՝ Ռուսաստանին միանալու հանրաքվեն անօրինական համարել, քանի որ այն չի համապատասխանում Ուկրաինայի Սահմանադրությանը։ Նիստի մասնակիցները կոչ են արել Ռուսաստանին անհապաղ վերադարձնել իրենց զորքերը իրենց մշտական տեղակայման վայրեր և ապահովել միջազգային դիտորդների մուտքը Ղրիմ, ինչպես նաև բանակցություններ սկսել Ուկրաինայի հետ։ Քանի դեռ դա չի արվել, նիստի մասնակիցները որոշում են կայացրել սառեցնել Ռուսաստանի հետ բանակցությունները վիզաների և գործընկերության մասին նոր համաձայնագրի շուրջ և դադարեցնել «Մեծ ութնյակի» գագաթնաժողովի նախապատրաստումը։ Հայտարարվեց, որ ճգնաժամի լուծումը պետք է գտնվի Ուկրաինայի և Ռուսաստանի միջև բանակցությունների միջոցով՝ օգտագործելով միջազգային բանակցային մեխանիզմը։ Հակառակ դեպքում Եվրամիությունը հայտարարել է լրացուցիչ միջոցներ ձեռնարկելու մտադրության մասին, ներառյալ Եվրոպա ուղևորությունների արգելքը, ռուս պաշտոնյաների ակտիվների սառեցումը և Ռուսաստան-Եվրամիություն հաջորդ գագաթնաժողովի չեղյալ հայտարարումը։ Իսկ եթե Ռուսաստանը շարունակի «Ուկրաինայի իրադրության ապակայունացմանն ուղղված իր գործողությունները», դա կհանգեցնի «երկարաժամկետ հետևանքների», ներառյալ տնտեսական միջոցառումների լայն սպեկտր[32][33]։ Նույն օրը՝ մարտի 6-ին, ԱՄՆ-ի նախագահը Գործադիր հրամանագիր է ստորագրել, որը թույլ է տալիս պատժամիջոցներ կիրառել այն անձանց դեմ, որոնք Վաշինգտոնի տեսանկյունից պատասխանատվություն են կրում Ուկրաինայի ինքնիշխանության և տարածքային ամբողջականության խախտման համար[9][34][35]։

Պատժամիջոցներ և Ռուսաստանի հետ համագործակցության սահմանափակում

խմբագրել

2014 թվականի մարտի կեսերին, այն բանից հետո, երբ Ռուսաստանը, հակառակ հնչած նախազգուշացումներին, ավարտեց Ղրիմի, ԱՄՆ-ի և Եվրամիության միացումը, Ավստրալիան, Նոր Զելանդիան և Կանադան գործողության մեջ դրեցին պատժամիջոցների առաջին «փաթեթը»[36]։ Այդ միջոցները նախատեսում էին ակտիվների սառեցում և մուտքի արտոնագրերի սահմանափակումներ սահմանել հատուկ ցուցակներում ընդգրկված անձանց համար, ինչպես նաև պատժամիջոցներ կիրառած երկրների ընկերություններին արգելել գործարար հարաբերություններ պահպանել ցուցակներում ընդգրկված անձանց և կազմակերպությունների հետ[37]։ Բացի նշված սահմանափակումներից, ձեռնարկվել է նաև տարբեր ոլորտներում Ռուսաստանի և ռուսական կազմակերպությունների հետ շփումների և համագործակցության դադարեցում։

Պատժամիջոցների հետագա ընդլայնումը (ապրիլ-մայիս) կապված էր Ուկրաինայի արևելքում իրավիճակի սրման հետ։ Պատժամիջոցների կազմակերպիչները Ռուսաստանին մեղադրել են Ուկրաինայի տարածքային ամբողջականության խախտմանն ուղղված գործողությունների մեջ, մասնավորապես, ռուսամետ ապստամբներին զենք մատակարարելու մեջ[38][39][40]։

Պատժամիջոցների հաջորդ փուլը կապված էր 2014 թվականի հուլիսի 17-ին Դոնեցկի մարզում Boeing 777-ի աղետի հետ, որի պատճառը, մի շարք պետությունների ղեկավարության կարծիքով, Ռուսաստանի կողմից աջակցվող ապստամբների գործողություններն էին։

Միջազգային կազմակերպություններ

խմբագրել

  ՆԱՏՕ Հյուսիսատլանտյան պայմանագրի կազմակերպություն։

  • 2014 թվականի մարտի 6-ին դադարեցրել է Ռուսաստանի հետ ռազմական և քաղաքացիական հանդիպումների անցկացումը, ինչպես նաև հրաժարվել է համատեղ ռազմական առաքելությունների պլանավորումից[41]։
  • Մարտի 17-ին դադարեցրել է Ռուսաստանի հետ գործնական համագործակցությունը և բացառել այն սիրիական քիմիական զենքի ոչնչացման գործընթացից[42]։
  • Ապրիլի 1-ին դադարեցրել է Ռուսաստանի հետ համագործակցության բոլոր ձևերը, բացի դեսպանների մակարդակով բանակցություններից[43]։
  • Ապրիլի 5-ին ՆԱՏՕ-ի Խորհրդարանական վեհաժողովը դադարեցրել է համագործակցությունը Ռուսաստանի Դաշնության Դաշնային ժողովի հետ[44]։
  • Ապրիլի 7-ին փակել Է Հյուսիսատլանտյան պայմանագրի կազմակերպությանն առընթեր Ռուսաստանի առաքելության բոլոր աշխատակիցների ազատ մուտքը կենտրոնակայան, բացառությամբ դեսպանի, նրա տեղակալի և երկու օգնականների[45]։
  • Մայիսի 30-ին չեղարկվել է ՆԱՏՕ-ի Խորհրդարանական Վեհաժողովին Ռուսաստանի խորհրդարանի ասոցացված անդամակցությունը[46]։
  • Օգոստոսի 7-ին ՆԱՏՕ-ի գլխավոր քարտուղար Անդերս Ֆոգ Ռասմուսենը Կիև կատարած այցի ժամանակ հայտարարել էր, որ կազմակերպությունը դադարեցնում է համագործակցությունը Ռուսաստանի Դաշնության հետ[47]։

  2014 թվականի մարտի 12-ին տնտեսական համագործակցության և զարգացման կազմակերպությունը կառավարող խորհրդի որոշմամբ դադարեցրել է իր կազմում Ռուսաստանի ընդունման գործընթացը և հայտարարել Ուկրաինայի հետ համագործակցության ամրապնդման մասին[48]։

  Եվրամիություն

  • Եվրամիության Խորհրդի 2014 թվականի մարտի 17-ի[49] որոշմամբ պատժամիջոցներ է սահմանել Ռուսաստանի և Ղրիմի 21 քաղաքական գործիչների և պաշտոնյաների (ֆիզիկական անձանց) դեմ, մասնավորապես՝ նրանց մուտքը Եվրամիության տարածք կամ տարանցումը արգելելը, ինչպես նաև «բոլոր միջոցների և տնտեսական ռեսուրսների սառեցումը, որոնք պատկանում են, գտնվում են սեփականության տակ կամ վերահսկվում են տվյալ անձանց կողմից»[49][50]։
  • Մարտի 20-ին չեղյալ է հայտարարել նույն տարվա հունիսին նախատեսված ԵՄ-Ռուսաստան գագաթնաժողովի անցկացումը[51]։
  • Մարտի 21-ին «հաշվի առնելով իրավիճակի ծանրությունը»[52] ցուցակում ընդգրկել է այն անձանց, որոնց դեմ պատժամիջոցներ են սահմանվում, ՌԴ-ի և Ղրիմի 12 պետական և ռազմական գործիչներ, ինչպես նաև «Ռոսիա սեգոդնյա» գործակալության ղեկավար Դ. Կիսելյովին[53]։
  • Մարտի 25-ին Ռուսաստանում իր դեսպանություններին արգելել Է Ղրիմի բնակիչներին տրամադրել բոլոր տեսակի վիզաներ[54]։
  • Ապրիլի 17-ին Եվրախորհրդարանը խորհրդատվական բնույթի բանաձև է ընդունել, որում կոչ է արել հրաժարվել «Հարավային հոսք» գազատարի կառուցումից[55]։
  • Ապրիլի 28-ին որոշում է կայացրել ընդլայնել այն անձանց ցանկը, որոնց դեմ պատժամիջոցներ են սահմանվում, 15 մարդու նկատմամբ[56], որոնց անունները հրապարակվել են նույն թվականի ապրիլի 29-ին[57][58]։
  • Մայիսի 12-ին ընդլայնել է այն անձանց ցանկը, որոնց դեմ պատժամիջոցներ են սահմանվում, ինչպես նաև պատժամիջոցներ է սահմանել «Չերնոմորնեֆտեգազ» և «Թեոդոսիա» ընկերությունների դեմ»[59]։ Նա նաև հայտարարել է ղրիմյան ընկերությունների դեմ պատժամիջոցներ սահմանելու մասին, որոնք առգրավվել են Ուկրաինայից[60] և ՄԱԿ-ի բոլոր անդամ երկրներին կոչ է արել տնտեսական, առևտրային և ֆինանսական միջոցներ ձեռնարկել Ռուսաստանի դեմ Ղրիմի և Սևաստոպոլի՝ Ռուսաստանին միանալու պատճառով[61]։
  • Մայիսի 14-ին հրաժարվել է մասնակցել Բրյուսելում ընթացող «Ռուսաստան-ԵՄ էներգետիկ երկխոսություն. գազային ասպեկտը» խորհրդաժողովին[62]։
  • Հուլիսի 12-ին պատժամիջոցների ցուցակը ընդլայնվել է 11 հոգով[63]։
  • Հուլիսի 18-ին Եվրոպական ներդրումային բանկը, Եվրոպական խորհրդի երաշխավորությամբ, դադարեցրել է Ռուսաստանում նախագծերի նոր ֆինանսավորումը[64][65][66]։
  • Հուլիսի 26-ին ընդլայնել է պատժամիջոցների ցուցակը 15 մարդու և 18 կազմակերպությունների համար, որոնցից 9-ը՝ սուբյեկտներ, որոնք մեղադրվում են Ուկրաինայի տարածքային ամբողջականությունը, ինքնիշխանությունն ու անկախությունը խաթարելու մեջ[67][68][69]։
  • Հուլիսի 30-ին պատժամիջոցներ է սահմանել 8 մարդու, ինչպես նաև Ռուսաստանի ազգային առևտրային բանկի, «Ալմազ-Անտեյ» հակաօդային պաշտպանության կոնցեռնի և «Դոբրոլետ» ավիաընկերության դեմ[70]։ Նաև պատժամիջոցներ է սահմանել առևտրի և ներդրումների ոլորտներում Ղրիմի և Սևաստոպոլի դեմ[71][72]
    • Արգելվել է ներդրումները ենթակառուցվածքային, տրանսպորտային, հեռահաղորդակցության և էներգետիկ ոլորտներում, ինչպես նաև նավթի, գազի և հանքանյութերի արդյունահանումը։ Արգելվել է այդ ոլորտների համար սարքավորումների մատակարարումը, ինչպես նաև դրանց համար ֆինանսական և ապահովագրական ծառայությունների մատուցումը։
    • Սահմանվել է ավելի քան 250 ապրանքների գնման արգելք, որոնց թվում են օգտակար հանածոները և ածխաջրածինները։
    • Եվրոպական ֆինանսական կառույցներին արգելվում է վարկեր տրամադրել կամ մասնաբաժին ձեռք բերել այն նախագծերում, որոնք շոշափվում են ոլորտային պատժամիջոցներով։

G8 «Մեծ ութնյակ»։

  • 2014 թվականի մարտի 18-ին չեղյալ է հայտարարել «Ութնյակի» գագաթնաժողովը, որը պետք է տեղի ունենար հունիսին Սոչիում[73]։
  • Մարտի 25-ին դադարեցվել Է Ռուսաստանի մասնակցությունը[74]։

  2014 թվականի մարտի 19-ին ազատ առևտրի եվրոպական ասոցիացիան կասեցրել է Ռուսաստանի, Ղազախստանի և Բելառուսի Մաքսային միության հետ ազատ առևտրի գոտու մասին պայմանագրի կնքման շուրջ բանակցությունները[75]։

  Աերոնավիգացիայի անվտանգության եվրոպական կազմակերպություն

  • 2014 թվականի ապրիլի 2-ին օդային տարածքի օգտատերերին տեղեկացրել էր Ուկրաինայի Պետավիածառայության կողմից դեպի Ղրիմ չվերթներ իրականացնելու արգելքի մասին[76]։
  • Ապրիլի 4-ին բոլոր ավիաընկերություններին Ղրիմի օդային տարածքը շրջանցելու պարտադիր հանձնարարական է տրվել[77]։

  Բալթիկ ծովի պետությունների խորհուրդ

  • 2014 թվականի ապրիլի 16-ին չեղարկել է Թուրքայի գագաթնաժողովը[78] և ԱԳ նախարարների հանդիպումը[79]՝ Ռուսաստանի հետ բարձր մակարդակով հանդիպումների ԵՄ արգելքի պատճառով։
  • 2015 թվականի հունիսի 9-ին գագաթնաժողովի անցկացումը հետաձգել է մինչև Ուկրաինայի իրադրության կայունացումը[79]։

  Փողերի լվացման դեպ պայքարի խումբ

  • 2014 թվականի մայիսի 6-ին հրաժարվել էր ծրագրված լիագումար նիստ անցկացնել Մոսկվայում, չնայած այն բանին, որ Ռուսաստանը 2014 թվականի առաջին կիսամյակում կազմակերպությունում նախագահող երկիր էր[80]։
  • Մայիսի 8-ին որոշում է ընդունել հանցավոր եկամուտների օրինականացման և ահաբեկչության ֆինանսավորման հակազդման Եվրասիական խմբի հետ համատեղ լիագումար նիստ չանցկացնել[81]։

  Եվրոպա

  • 2014 թվականի մայիսի 25-ին չեղյալ է հայտարարվել Ռուսաստանում նախատեսված բոլոր միջոցառումները[82]։
  • Ապրիլի 10-ին ռուսական պատվիրակությանը զրկել է ձայնի իրավունքից և արգելել նրա ներկայացուցիչներին ղեկավար պաշտոններ զբաղեցնել Եվրոպայի Խորհրդի Խորհրդարանական վեհաժողովու[83] մ, ինչպես նաև արգելել ռուս ներկայացուցիչներին մասնակցել Եվրոպայի Խորհրդի Խորհրդարանական վեհաժողովի դիտորդների առաքելություններին մինչև 2014 թվականի վերջը[84]։
  • 2015 թվականի հունվարի 28-ին Եվրոպայի Խորհրդի Խորհրդարանական վեհաժողովում ռուսական պատվիրակության համար սահմանափակումները երկարացրել էր մինչև 2015 թվականի ապրիլը[85]։
  • Ապրիլի 20-ին Եվրոպայի Խորհրդի Խորհրդարանական վեհաժողովում ռուսական պատվիրակության համար սահմանափակումները երկարաձգել է մինչև 2015 թվականի հունիսը[86]։
  • Հունիսի 24-ին Եվրոպայի Խորհրդի Խորհրդարանական վեհաժողովում ռուսական պատվիրակության համար սահմանափակումները երկարաձգել էր մինչև 2016 թվականի հունվար[87]։
  • 2016 թվականի հունվարի 26-ին օրինական է ճանաչել պատգամավորների դեմ պատժամիջոցներ սահմանելու պրակտիկան, որոնք այցելում են անվերահսկելի տարածքներ, այդ թվում՝ Ղրիմ[88]։

  Վերակառուցման և զարգացման եվրոպական բանկ

  • 2014 թվականի հուլիսի 23-ին սառեցրել Է Ռուսաստանում նոր նախագծերի վերաբերյալ որոշումների ընդունումը[89]։
  • 2017 թվականի մայիսի 9-ին ՎԶԵԲ-ի բաժնետերերի մեծ մասը կողմ է արտահայտվել, որպեսզի դեռ չվերսկսեն Ռուսաստանում նոր նախագծերում ներդրումների ֆինանսավորումը[90][91]։
  • Հոկտեմբերի 3-ին հայտարարել է Եկատերինբուրգում, Կրասնոյարսկում, Դոնի Ռոստովում, Վլադիվոստոկում և Սամարայում տարածաշրջանային ներկայացուցչությունների փակման մասին[91]։

  2014 թվականի սեպտեմբերի 12-ին Հյուսիսային Ամերիկայի օդատիեզերական պաշտպանության հրամանատարությունը չեղարկել Է Ռուսաստանի հետ համատեղ «Vigilant Eagle» զորավարժությունները, որոնք պետք է անցնեին Ալյասկայի ափերի մոտ[92]։

  ՄԱԿ:

  • 2014 թվականին Վերակառուցման և զարգացման միջազգային բանկը սառեցրել Է Ռուսաստանում նոր նախագծերի վերաբերյալ որոշումների ընդունումը[93]։

  2014 թվականին, Ուկրաինայի իրադրության պատճառով, Հյուսիսային խորհուրդը հետաձգել է գարնանային կլոր սեղանի անցկացումը ռուս խորհրդարանականների հետ, որը պետք է կայանար Ստոկհոլմում[94]։

  • 2014 թվականին նախազգուշացրել Է Կանադայում անցկացված ֆորումին ռուսական կողմի մասնակցության դժկամության մասին և որոշում է ընդունել ծովային կադետների միջազգային ասոցիացիայի խորհրդաժողովը Մեծ Նովգորոդից Հնդկաստան տեղափոխելու մասին[95]։
  • 2015 թվականի հունիսի 25-ին չեղարկվել է Նիդեռլանդներում ծովային կադետների միջազգային ասոցիացիայի խորհրդաժողովին ռուսական պատվիրակության հրավերը[95]։

Պետություններ

խմբագրել

  Ավստրալիա:

  • 2014 թվականի մարտի 4-ին չեղարկվել են մի շարք կառավարական այցեր Ռուսաստան[96]։
  • Մարտի 19-ին սառեցրել է հաշիվները, ինչպես նաև արգելել Ռուսաստանի ութ քաղաքացիների և Ուկրաինայի չորս քաղաքացիների մուտքը, որոնք կարևոր դեր են խաղում Ուկրաինայի ինքնիշխանությանն ու տարածքային ամբողջականությանը «սպառնացող ռուսական սպառնալիքի» մեջ[97][98]։
  • Մայիսի 21-ին ընդլայնել է իր պատժամիջոցների ցուցակը 38 ռուսաստանցիների և ուկրաինացիների, ինչպես նաև 11 ընկերությունների վրա[99][100]։
  • Սեպտեմբերի 1-ին արգելք է սահմանել՝ Ռուսաստանին զենքի և նավթագազային ոլորտի սարքավորումների մատակարարումները, ռուսական պետական բանկերի մուտքը Ավստրալիայի կապիտալի շուկա, ներդրումները Ղրիմում կամ դրա հետ առևտուրը[101]։
  • Սեպտեմբերի 2-ին պատժամիջոցների ցանկը ընդլայնել է 63 ֆիզիկական անձանց և 21 ընկերությունների և կազմակերպությունների համար[102]։
  • 2017 թվականի սեպտեմբերի 22-ին երկարաձգել է ավելի վաղ սահմանված պատժամիջոցները 3 տարով, պատժամիջոցների ցուցակում ներառել նոր ֆունկցիոներների և բացառել 2014-ից մինչև 2017 թվականն ընկած ժամանակաշրջանում երեք զոհվածների։ Ավստրալիական պատժամիջոցների ցուցակում կատարված փոփոխությունների արդյունքում հայտնվել են 48 ձեռնարկություններ և 153 ֆիզիկական անձինք[103]։

  Ալբանիա:

  • 2014 թվականի ապրիլի 11-ին միացել Է Եվրամիության անհատական պատժամիջոցներին, որոնք մարտի 17-ին և 21-ին սահմանվել են Ռուսաստանի 33 քաղաքացիների և ռուսամետ ղրիմցի քաղաքական գործիչների դեմ[104]։
  • Մայիսի 26-ին միացել Է Եվրամիության պատժամիջոցներին, որոնք ապրիլի 28-ին և մայիսի 12-ին սահմանվել են արևելյան Ուկրաինայից 28 ռուս քաղաքացիների, ռուսամետ ղրիմցի քաղաքական գործիչների և ռուսամետ ապստամբների, ինչպես նաև «Չերնոմորնեֆտեգազ», «Թեոդոսիա» ընկերությունների և ղրիմյան այլ ձեռնարկությունների դեմ, որոնք առգրավվել են Ուկրաինայից։
  • Հոկտեմբերի 15-ին միացել է Եվրամիության պատժամիջոցներին, որոնք սահմանվել են հուլիսի 12-ին, 26-ին, 30-ին և սեպտեմբերի 12-ին Ռուսաստանի 58 քաղաքացիների, ռուսամետ Ղրիմի քաղաքական գործիչների և ռուսամետ ապստամբների դեմ Արևելյան Ուկրաինայից, ինչպես նաև հուլիսի 26-ին, 30-ին, 31-ին և սեպտեմբերի 12-ին ընդդեմ 9 սուբյեկտների, որոնք մեղադրվում են Ուկրաինայի տարածքային ամբողջականության խախտման մեջ, 9 Ղրիմի ընկերությունների, որոնք Ղրիմի և Սևաստոպոլի դեմ պատժամիջոցների, զենքի և նման նյութի ներմուծման և արտահանման էմբարգոյի, երկակի նշանակության ապրանքների և տեխնոլոգիաների արտահանման արգելքի՝ Ռուսաստան կամ ռուս վերջնական ռազմական օգտագործողներին ռազմական օգտագործման համար, Արկտիկայում նավթի արդյունահանման համար Բարձր տեխնոլոգիական սարքավորումների մատակարարումների արգելքի, խորջրյա օֆշորային նավթի և թերթաքարային նավթի ներմուծման արգելքի մասին[105]։
  • 2015 թվականի հուլիսի 29-ին միացել Է Եվրամիության պատժամիջոցներին, որոնք սահմանվել են 2014 թվականի նոյեմբերի 29-ին և 2015 թվականի փետրվարի 16-ին 32 մարդու և 14 կազմակերպությունների դեմ, ինչպես նաև 151 մարդու և 37 իրավաբանական անձանց նկատմամբ մարտի 13-ի պատժամիջոցների երկարաձգմանը։ Բացի այդ, միացել է՝ 2014 թվականի դեկտեմբերի 4-ի նավթարդյունահանման վերաբերյալ պատժամիջոցների ձևակերպումների ճշտմանը, 2014 թվականի դեկտեմբերի 20-ին Ղրիմում և Սևաստոպոլում[106]։
  • 2016 թվականի հուլիսի 20-ին միացել Է Ղրիմի դեմ Եվրամիության պատժամիջոցների երկարաձգմանը 2016 թվականի հունիսի 17-ից[107]։
  • Հոկտեմբերի 24-ին միացել է 146 մարդու և 37 կազմակերպությունների դեմ Եվրամիության պատժամիջոցների երկարաձգմանը 2016 թվականի սեպտեմբերի 16-ից[108]։
  • 2017 թվականի մայիսի 5-ին միացել է 150 ֆիզիկական և 37 իրավաբանական անձանց նկատմամբ Եվրամիության պատժամիջոցների երկարաձգմանը կես տարով և 2017 թվականի մարտի 15-ից մահացած անձանց ցանկից հանելուն[109]։
  • Հուլիսի 28-ին միացել Է Ղրիմի դեմ Եվրամիության պատժամիջոցների երկարաձգմանը[110]։
  • Օգոստոսի 2-ին միացել է Ռուսաստանի դեմ Եվրամիության պատժամիջոցների երկարաձգմանը[111]։
  • Հոկտեմբերի 12-ին միացել է 149 մարդու և 38 կազմակերպությունների դեմ Եվրամիության պատժամիջոցների երկարաձգմանը մինչև 2018 թվականի մարտի 15-ը՝ 2017 թվականի սեպտեմբերի 14-ից[112]։
  • Դեկտեմբերի 11-ին միացել է «Սևաստոպոլի նահանգապետ» Դմիտրի Օվսյաննիկովի դեմ Եվրամիության պատժամիջոցներին[113]։
  • 2018 թվականի հունվարի 31-ին միացել է Ռուսաստանի դեմ Եվրամիության պատժամիջոցների երկարաձգմանը 2017 թվականի դեկտեմբերի 22-ից[114]։
  • Հուլիսի 18-ին միացել Է Ղրիմի դեմ Եվրամիության պատժամիջոցների երկարաձգմանը[115]։
  • Օգոստոսի 31-ին միացել է Ռուսաստանի դեմ Եվրամիության պատժամիջոցների երկարաձգմանը 2018 թվականի հուլիսի 9-ից[116]։
  • Հոկտեմբերի 22-ին միացել է 155 ֆիզիկական անձանց և 44 կազմակերպությունների դեմ Եվրամիության պատժամիջոցների երկարաձգմանը մինչև 2019 թվականի մարտի 15-ը՝ 2018 թվականի սեպտեմբերի 13-ից[117]։

  Միացյալ Թագավորություն:

  • 2014 թվականի մարտի 13-ին դադարեցրել է ռազմական համագործակցությունը Ռուսաստանի հետ, այդ թվում՝ դադարեցրել է ռազմական նշանակության առարկաների մատակարարումները Ռուսաստան և չեղյալ հայտարարել պլանավորված համատեղ զորավարժությունները[118][119]։
  • Մայիսի 15-ին հրաժարվել է մասնակցել Մոսկվայում Միջազգային էներգետիկ համաժողովի 14-րդ նախարարական հանդիպմանը՝ կապված Ուկրաինայի հարցում Ռուսաստանի դիրքորոշման հետ[120]։
  • Հուլիսի 13-ին Ռուսաստանը հանել էր այն երկրների ցանկից, որոնց թույլատրված է ձեռք բերել բրիտանական ավիապրանքը, և մերժել էր վիզաներ տրամադրել ռուսական պատվիրակության անդամներին, որը պետք է Ռուսաստանը ներկայացներ «Ֆառնբորո» ավիասալոնում[121][122]։
  • Հուլիսի 21-ին դադարեցրել է զենքի, սպառազինության և երկակի նշանակության արտադրանքի մատակարարման բոլոր լիցենզիաների գործողությունը Ռուսաստան, ինչպես նաև չեղյալ է հայտարարել բարձր մակարդակի բոլոր այցերը, ռազմական մասնագետների և հրամանատարության այցերը, ներդրումային և տնտեսական պատվիրակությունների ուղևորությունները և ամբողջությամբ սառեցրել Է Ռուսաստանի հետ ռազմական համագործակցությունը[123]։
  • Հուլիսի 28-ին հրաժարվել է աջակցել «Ռուսաստանի մշակույթի տարի» մշակութային նախագծին, միջոցառումների անցկացումից հետ են կանչվել բրիտանացի բոլոր նախարարներն ու պաշտոնյաները[124]։
  • 2015 թվականի փետրվարի 16-ին Ռուսաստանը մերժել էր մասնակցել պաշտպանական տեխնոլոգիաների DSEI-2015 ցուցահանդեսին[125]։
  •   Շոտլանդիա:
    • Հուլիսի 28-ին նաև հրաժարվել է աջակցել «Ռուսաստանի մշակույթի տարի» մշակութային նախագծին, Շոտլանդիայի մշակույթի նախարարը չի մասնակցի ռուսական միջոցառումներին[124]։
    • Օգոստոսի 1-ին Շոտլանդիայի Թագավորական բանկը կրճատել է ընդհանուր սահմանաչափը և վարկային սահմանափակումներ մտցրել ռուսական ընկերությունների համար նոր գործարքների համար[126]։

  Գերմանիա:

  • 2014 թվականի մարտի 19-ին դադարեցրել Է Ռուսաստանի հետ 120 միլիոն եվրո արժողությամբ ռազմական պայմանագրի կատարումը[127]։
  • Մարտի 21-ին դադարեցրել է պաշտպանական արտադրանքի արտահանումը Ռուսաստան[128]։
  • Ապրիլի 19-ին հրաժարվել է մասնակցել «Պետերբուրգյան երկխոսության» շրջանակներում ռուս-գերմանական միջկառավարական խորհրդակցություններին[129]։
  • Ապրիլի 24-ին դադարեցրել է ռազմական արտադրանքի արտահանումը Ռուսաստան[130]։
  • Մայիսի 28-ին Ռուսաստանի Դաշնության Բալթիկ նավատորմի «Բոյկի» կորվետը մերժել է մասնակցել «Կիլսկայա շաբաթ» ավանդական ծովային փառատոնին[131]։
  • Օգոստոսի 4-ին Rheinmetall ընկերությունից հետ է կանչել Մուլինո Ավանում ռուս զինվորների համար մարտական պատրաստության կենտրոն կառուցելու թույլտվությունը[132]։
  • 2016 թվականի հունվարի 15-ին Գերմանիայի արտաքին գործերի նախարարությունը մերժել է Ռուսաստանի գյուղատնտեսության նախարար Ալեքսանդր Տկաչովին վիզա տրամադրել «Կանաչ շաբաթ 2016» ցուցահանդեսին մասնակցելու համար, որն ամեն տարի անցկացվում է Բեռլինում։ Այդ կապակցությամբ ռուսական պատվիրակությունը հայտարարել է ցուցահանդեսին իր մասնակցության անհնարինության մասին[133]։

  Վրաստան

Վրաստանի վարչապետի՝ Ռուսաստանի հետ հարաբերությունների հարցերով հատուկ ներկայացուցիչ Զուրաբ Աբաշիձեի հայտարարության համաձայն՝ Վրաստանի և Ռուսաստանի միջև առևտրական հարաբերությունների ծավալն այնքան աննշան է, որ պատժամիջոցներն իմաստ չունեն (Վրաստանը 2008 թվականին խզել է դիվանագիտական հարաբերությունները Ռուսաստանի հետ)[134]
  • Հունիսի 23-ին միացել է Եվրամիության պատժամիջոցներին, որոնք վերաբերում են Սևաստոպոլում և Ղրիմում պատրաստվող արտադրանքի արտահանմանը[135]։
  • 2015 թվականի հուլիսի 19-ին պատժամիջոցները երկարացրել են մինչև 2016 թվականի հունվարի 31-ը[135]։
  • 2016 թվականի հուլիսի 20-ին միացել Է Ղրիմի դեմ Եվրամիության պատժամիջոցների երկարաձգմանը 2016 թվականի հունիսի 17-ից[107]։
  • 2016 թվականի հուլիսի 20-ին միացել Է Ղրիմի դեմ Եվրամիության պատժամիջոցների երկարաձգմանը 2016 թվականի հունիսի 17-ից[110]։
  • 2018 թվականի հուլիսի 18-ին միացել Է Ղրիմի դեմ Եվրամիության պատժամիջոցների երկարաձգմանը 2018 թվականի հունիսի 18-ից[115]։

  Իսլանդիա:

  • 2014 թվականի ապրիլի 11-ին միացել Է Եվրամիության անհատական պատժամիջոցներին, որոնք մարտի 17-ին և 21-ին սահմանվել են Ռուսաստանի 33 քաղաքացիների և ռուսամետ ղրիմցի քաղաքական գործիչների դեմ[104]։
  • Մայիսի 26-ին միացել Է Եվրամիության պատժամիջոցներին, որոնք ապրիլի 28-ին և մայիսի 12-ին սահմանվել են արևելյան Ուկրաինայից 28 ռուս քաղաքացիների, ռուսամետ ղրիմցի քաղաքական գործիչների և ռուսամետ ապստամբների, ինչպես նաև «Չերնոմորնեֆտեգազ», «Թեոդոսիա» ընկերությունների և ղրիմյան այլ ձեռնարկությունների դեմ, որոնք առգրավվել են Ուկրաինայից։
  • Հոկտեմբերի 15-ին միացել է Եվրամիության պատժամիջոցներին, որոնք սահմանվել են հուլիսի 12-ին, 26-ին, 30-ին և սեպտեմբերի 12-ին Ռուսաստանի 58 քաղաքացիների, ռուսամետ Ղրիմի քաղաքական գործիչների և ռուսամետ ապստամբների դեմ Արևելյան Ուկրաինայից, ինչպես նաև հուլիսի 26-ին, 30-ին, 31-ին և սեպտեմբերի 12-ին ընդդեմ 9 սուբյեկտների, որոնք մեղադրվում են Ուկրաինայի տարածքային ամբողջականության խախտման մեջ, 9 Ղրիմի ընկերությունների, որոնք Ղրիմի և Սևաստոպոլի դեմ պատժամիջոցների, զենքի և նման նյութի ներմուծման և արտահանման էմբարգոյի, երկակի նշանակության ապրանքների և տեխնոլոգիաների արտահանման արգելքի՝ Ռուսաստան կամ ռուս վերջնական ռազմական օգտագործողներին ռազմական օգտագործման համար, Արկտիկայում նավթի արդյունահանման համար Բարձր տեխնոլոգիական սարքավորումների մատակարարումների արգելքի, խորջրյա օֆշորային նավթի և թերթաքարային նավթի արտահանման արգելքի մասին[105]։
  • 2015 թվականի հուլիսի 29-ին միացել Է Եվրամիության պատժամիջոցներին, որոնք սահմանվել են 2014 թվականի նոյեմբերի 29-ին և 2015 թվականի փետրվարի 16-ին 32 մարդու և 14 կազմակերպությունների դեմ, ինչպես նաև 151 մարդու և 37 իրավաբանական անձանց նկատմամբ մարտի 13-ի պատժամիջոցների երկարաձգմանը։ Բացի այդ, միացել է՝ 2014 թվականի դեկտեմբերի 4-ի նավթարդյունահանման վերաբերյալ պատժամիջոցների ձևակերպումների ճշտմանը, 2014 թվականի դեկտեմբերի 20-ին Ղրիմում և Սևաստոպոլում[106]։

  Կանադա

  • 2014 թվականի մարտի 5-ին դադարեցրել է ռազմական համագործակցությունը Ռուսաստանի հետ[136]։
  • Մարտի 7-ին իր տարածքից արտաքսել է բոլոր ռուս զինծառայողներին[137]։
  • Մարտի 17-ին արգելվել է մուտք գործել երկրի տարածք և սառեցրել յոթ ռուս և երեք ղրիմցի պաշտոնյաների ակտիվները[50][138]։
  • Մարտի 22-ին պատժամիջոցներ է սահմանել «Ռոսիա բաժնետիրական բանկ»[139] բաց բաժնետիրական ընկերության դեմ և իր պատժամիջոցների ցուցակում ներառել ևս 14 ռուս պաշտոնատար անձանց[140]։
  • Ապրիլի 8-ին իր տարածքից արտաքսել է Ռուսաստանի դեսպանության ռազմական կցորդի տեղակալին[141]։
  • Ապրիլի 13-ին պատժամիջոցներ է սահմանել Սևաստոպոլի ընտրական հանձնաժողովի նախագահ Վալերի Մեդվեդևի, Ղրիմի ընտրական հանձնաժողովի նախագահ Միխայիլ Մալիշևի և «Չեռնոմորնեֆտեգազ» ընկերության դեմ[142]։
  • Ապրիլի 16-ին, հանդիսանալով Արկտիկական խորհրդի նախագահ պետություն, հրաժարվել է մասնակցել Մոսկվայում անցկացվող նրա աշխատանքային նիստերին[143]։
  • Ապրիլի 26-ին Բայկոնուր տիեզերակայանից ռուսական հրթիռի օգնությամբ հրաժարվել է M3MSat միկրո արբանյակի արձակումից[144]։
  • Ապրիլի 28-ին լրացուցիչ տնտեսական պատժամիջոցներ է սահմանել ինը ռուս պաշտոնյաների, ինչպես նաև «Էքսպոբանկի» և «Ռոսէներգոբանկի» դեմ[145]։
  • Մայիսի 4-ին պատժամիջոցները տարածեցին ռուսական 16 բանկերի և ընկերությունների վրա[146]։
  • Մայիսի 13-ին պատժամիջոցներ է սահմանել Ուկրաինայի արևելքում վեց ռուս պաշտոնյաների և ապստամբների վեց ղեկավարների դեմ[147]։

Ծանոթագրություններ

խմբագրել
  1. 1,0 1,1 Обама призвал уважать суверенитет Украины
  2. 2,0 2,1 ‘There will be costs’ — Text of Obama’s statement on Ukraine — The Washington Post
  3. Die Wirtschaftsverbände haben versagt // Handelsblatt, 24.09.2014. — «… давлению со стороны США (а санкции против России и есть результат этого давления) можно было бы противостоять…» (перевод)
  4. Guardian: Австралия отменила ряд визитов в Россию из-за ситуации на Украине. «Газета. Ru», 04.03.2014
  5. «Ещё пять стран, включая Украину и Норвегию, ввели санкции против РФ. РИА Новости, 11.04.2014». Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ դեկտեմբերի 8-ին. Վերցված է 2020 թ․ փետրվարի 29-ին.
  6. Заявление на сайте МИД Германии
  7. Еврокомиссия начала подготовку возможных санкций против России. ИТАР-ТАСС, 10.03.14
  8. G-7 Leaders Statement
  9. 9,0 9,1 Керри: США пока не вводят санкций против России ради возможности вести диалог. ИТАР-ТАСС, 07.03.14
  10. Французы ожидают, что санкции увеличат безработицу в Европе на 1 млн человек // Regnum, 29.08.2014
  11. Владимир Оленченко: Европейское предназначение антироссийских санкций // Regnum, 13.05.2014
  12. В Россию вернулся финансовый кризис Արխիվացված 2014-12-17 Wayback Machine // Голос Америки
  13. Sächsische Zeitung: Берлин «отметил» годовщину санкций, считая убытки
  14. Ольга Кувшинова. Экономика потеряет шесть лет «Ведомости», № 3916 14 сентября 2015.
  15. «World Economic Situation and Prospects 2015. Update as of mid-2015» (PDF) (անգլերեն). United Nations. Վերցված է 2015 թ․ սեպտեմբերի 14-ին. «Growth prospects for the Commonwealth of Independent States (CIS) region in 2015-2016 have been downgraded against the backdrop of low oil prices, military conflict in the East of Ukraine and economic sanctions against the Russian Federation.»
  16. Госдепартамент США не исключает «возможности санкций» в отношении Украины. Արխիվացված 2014-07-17 Wayback Machine «Русская служба „Голоса Америки“», США
  17. European Parliament resolution of 6 February 2014 on the situation in Ukraine (2014/2547(RSP))
  18. Европарламент призывает ЕС готовить санкции для Украины
  19. США рассматривают все варианты санкций в ответ на насилие в Украине — посол
  20. Запад предупредил Януковича об угрозе гражданской войны на Украине
  21. Байден предупредил Януковича о новых санкциях.// УНИАН, 21.02.2014
  22. Заява Посольства США про скасування віз Արխիվացված 2016-03-04 Wayback Machine
  23. Council conclusions on Ukraine(անգլ.) // Европейский совет, 20.02.2014
  24. ЕС ввёл санкции против украинского руководства
  25. Обама и Меркель предложили создать контактную группу для налаживания диалога Украины и РФ. ИТАР-ТАСС, 08.03.14
  26. РФ должна согласиться на создание контактной группы по Украине, считают в США и Франции. ИТАР-ТАСС, 08.03.14
  27. Россия прервала политические отношения с Украиной
  28. Лавров: намерения США ввести санкции против России — это уже угроза. ИТАР-ТАСС, 06.03.14
  29. Заявление госсекретаря Керри для прессы относительно ситуации на Украине
  30. Lenta.ru: Мир: Политика: США приостановили подготовку к саммиту G8 в Сочи
  31. Обама обсудил с советниками действия в отношении России в связи с событиями в Крыму
  32. Заседание Европейского Совета — Заявление глав государств и правительств касательно Украины (06/03/2014)
  33. ЕС заморозил переговоры с РФ по визам и новому соглашению о партнёрстве. ИТАР-ТАСС, 06.03.2014
  34. Текст указа на официальном сайте Белого дома
  35. МИД РФ: США санкционировали изъятие имущества иностранных лиц за события на Украине. ИТАР-ТАСС, 08.03.14
  36. «Последствия санкций против России». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ հունիսի 1-ին. Վերցված է 2014 թ․ հունիսի 1-ին.
  37. Би-би-си: «США и ЕС вводят санкции против чиновников РФ и Украины»
  38. НАТО: Россия увеличила поставки оружия ополченцам. Росбалт.ру, 23.07.2014
  39. Сенаторы США требуют новых санкций против РФ и признания ополченцев террористами. МК, 23.07.2014
  40. США и Нидерланды договорились об ужесточении санкций в отношении России. ВЕДОМОСТИ, 23.07.2014
  41. НАТО приостановила проведение военных и гражданских встреч с Россией — Радиостанция «Эхо Москвы», 06 марта 2014
  42. НАТО приостанавливает сотрудничество с Россией — Gazeta.ua, 18 марта 2014
  43. НАТО приостанавливает все сотрудничество с Россией — УНІАН, 01.04.2014
  44. НАТО прекращает сотрудничество с парламентом России — LB.ua, 5 апреля 2014 года
  45. НАТО ограничил доступ России к своей штаб-квартире — Сегодня, 7 апреля 2014
  46. ПА НАТО лишила Россию ассоциированного членства Արխիվացված 2014-07-14 Wayback Machine — Независимое Бюро Новостей, 31 05 2014
  47. НАТО прекращает сотрудничество с Россией, сообщил генсек альянса во время визита на Украину — NEWSru.com, 7 августа 2014 г.
  48. «Клуб богатых стран» отказался принимать Россию — LB.ua, 13 марта 2014
  49. 49,0 49,1 «Decision 2014/145/CFSP». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ մարտի 20-ին. Վերցված է 2020 թ․ փետրվարի 29-ին.
  50. 50,0 50,1 США и ЕС вводят санкции против чиновников РФ и Украины
  51. «Европейский Союз отменил саммит с Россией». Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ փետրվարի 28-ին. Վերցված է 2020 թ․ փետրվարի 29-ին.
  52. «Council Implementing Decision 2014/145/CFSP of 21 March 2014». Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ սեպտեմբերի 1-ին. Վերցված է 2020 թ․ փետրվարի 29-ին.
  53. ЕС добавил в свой санкционный список ещё 12 россиян и ограничил поставки из Крыма
  54. Евросоюз запретил выдавать визы крымчанам на территории РФ Արխիվացված 2014-04-29 Wayback Machine
  55. Европарламент предложил усилить санкции против России — lenta.ru, 17.04.2014
  56. EU strengthens sanctions against actions
  57. Евросоюз обнародовал фамилии россиян, внесённых в новый чёрный список NEWSru, 29 апреля 2014.
  58. Council Implementing Decision 2014/145/CFSP of 28 March 2014
  59. Под санкции ЕС попала прокурор Крыма и самопровозглашенный мэр Славянска — LB.ua, 12 мая 2014
  60. ЕС вводит санкции против крымских компаний, конфискованных у Украины — Украинская правда, 12 мая 2014
  61. ЕС призвал страны ООН ввести санкции против России — УНІАН, 13.05.2014
  62. ЕК отказалась участвовать в конференции РФ по газу в Брюсселе — РИА Новости, 14.05.2014
  63. ЕС объявил о персональных санкции в отношении сепаратистов Донбасса — Украинская правда, 12 июля 2014
  64. Европейский инвестиционный банк прекратил финансирование проектов в РФ — Комментарии:, 18/07/2014
  65. European Council conclusions on external relations (Ukraine and Gaza) Արխիվացված 2014-07-17 Archive-It(անգլ.)
  66. Европейский совет попросил Европейский инвестиционный банк приостановить финансирование операций в России — Интерфакс
  67. ЕС ввёл санкции против ближайших сподвижников Путина — LB.ua, 26 июля 2014
  68. Под санкции ЕС попали 9 крымских компаний — LB.ua, 26 июля 2014
  69. Council Implementing Regulation (EU) No 810/2014 of 25 July 2014 implementing Regulation (EU) No 269/2014 concerning restrictive measures in respect of actions undermining or threatening the territorial integrity, sovereignty and independence of Ukraine(անգլ.) // Official Journal of the European Union. — 2014. — Т. L221. — С. 1—10. Архивировано из первоисточника 13 Հոկտեմբերի 2019.
  70. ЕС ввёл санкции в отношении 8 чиновников и 3 компаний из РФ  — LB.ua, 30 июля 2014
  71. ЕС ввёл торговые и инвестиционные санкции против Крыма — LB.ua, 31 июля 2014
  72. Official Journal of the European Union L226 — Текст акта о принятии санкций на официальном сайте ЕС (англ.), 30 июля 2014
  73. «Меркель: Россия продолжает оставаться членом «восьмёрки». В настоящее время приостановлена лишь подготовка к проведению саммита Группы восьми в Сочи, напомнила она». ИТАР-ТАСС. 18 марта 2014. Վերցված է 2014 թ․ մարտի 18-ին.
  74. N24: Россию исключили из G8, но она не обиделась  — RT, 25 марта 2014
  75. Европейская ассоциация свободной торговли приостанавливает переговоры с Россией по торговому договору//«Швейцария Деловая», 19/03/2014
  76. «Ukraine route closures — message to all Airspace Users». Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ հոկտեմբերի 2-ին. Վերցված է 2018 թ․ մարտի 16-ին.
  77. ICAO: Небо Крыма должна контролировать Украина — Радио Свобода, 15.04.2014
  78. Из-за ситуации на Украине отменён саммит в Турку Արխիվացված 2017-08-20 Wayback Machine// «Фонтанка. FI», 16 апреля 2014
  79. 79,0 79,1 Саммит стран Балтийского моря отложили из-за украинского кризиса//«Взгляд», 9 июня 2015
  80. Межправительственная организация FATF отказалась проводить заседание в Москве — УНІАН, 06.05.2014
  81. Финразведки в знак солидарности с Украиной отказались от заседания в Москве — Украинская правда, 08 мая 2014
  82. Совет Европы отменил все запланированные мероприятия в России — Корреспондент.net, 25 марта 2014
  83. ПАСЕ лишила российскую делегацию права голоса до конца года из-за аннексии Крыма — УНІАН, 10.04.2014
  84. «ПАСЕ: ПАСЕ до конца года исключила РФ из всех руководящих органов ассамблеи». itar-tass.com. 2014 թ․ ապրիլի 10.
  85. Россию лишили права голоса в ПАСЕ до апреля — УНІАН, 28.01.2015
  86. ПАСЕ отложила на июнь дискуссию по полномочиям России в Ассамблее — РИА Новости, 20.04.2015
  87. ПАСЕ продлила на год санкции против российской делегации — Корреспондент, 24 июня 2015
  88. ПАСЕ разрешила Украине накладывать санкции на депутатов, которые ездят в Крым — Европейская правда, 26 января 2016
  89. Санкции от ЕБРР: российские компании вынуждены сворачивать проекты Արխիվացված 2014-08-02 Wayback Machine — РБК
  90. Татьяна Едовина. Европейские кредиты не пускают в Россию//«Коммерсантъ», 10.05.2017
  91. 91,0 91,1 Ирина Чевтаева. ЕБРР закрывает пять представительств в России//«Deutsche Welle», 03.10.2017
  92. Канада и США отменили военные учения с Россией на Аляске — Ведомости, 12.09.2014
  93. Минфин предпринимает усилия по возвращению в Россию ЕБРР и МБРР//«РИА Новости», 06.07.2016
  94. Северный совет отложил проведение круглого стола с российскими парламентариями/ТАСС, 27 марта 2015
  95. 95,0 95,1 Голландия отменила приглашение морских кадетов из России на международный форум Արխիվացված 2021-04-11 Wayback Machine//MIGnews, 25.06.2015
  96. Guardian: Австралия отменила ряд визитов в Россию из-за ситуации на Украине — Газета. Ru, 04.03.2014
  97. Австралия объявила о санкциях против 12 граждан России и Украины — УНИАН, 19.03.2014
  98. Австралия вводит санкции из-за аннексии Крыма
  99. Australia imposes further sanctions against Ukrainians, Russians over conflict — ABC, 21.05.2014
  100. Австралия вслед за ЕС расширяет санкции против России — BBC, 21 мая 2014 г.
  101. Австралия расширила до уровня ЕС санкции против России — LB.ua, 1 сентября 2014 года
  102. Австралия включила в санкционный список Жириновского — LB.ua, 2 сентября 2014
  103. Австралия продлила санкции против РФ//«Укринформ», 22.09.2017
  104. 104,0 104,1 Ещё пять стран, включая Украину и Норвегию, ввели санкции против РФ — РИА Новости, 11.04.2014
  105. 105,0 105,1 ПЯТЬ НОВЫХ СТРАН ПРИСОЕДИНИЛИСЬ К САНКЦИЯМ ЕС ПРОТИВ РОССИИ — Дождь, 15 октября 2014
  106. 106,0 106,1 Санкции ЕС против России поддержали ещё шесть стран — РБК, 29.07.2015
  107. 107,0 107,1 Шість країн, включно з Україною, приєдналися до продовжених санкцій ЄС щодо Криму//УНІАН, 20 липня 2016
  108. Санкции против РФ продлили пять стран//Корреспондент.net, 24 октября 2016
  109. Четыре страны поддержали санкции против России//Корреспондент.net, 06.05.2017
  110. 110,0 110,1 Пять стран присоединились к санкциям против Крыма//ЛІГАБізнесІнформ, 28.07.2017
  111. Могерини: К продлённым санкциям ЕС против РФ присоединились четыре страны//«Новое Время», 2 августа 2017
  112. Три страны и Украина вслед за ЕС продлили санкции против РФ//«ФОКУС», 12.10.17
  113. Губернатор Севастополя попал в санкционные списки четырёх стран//ТАСС, 11 декабря 2017
  114. Ещё четыре страны присоединились к санкциям против РФ//Корреспондент.net, 31.01.2018
  115. 115,0 115,1 Пять стран присоединились к введённым ЕС санкциям против России за аннексию Крыма Արխիվացված 2020-02-29 Wayback Machine//112.ua, 18.07.2018
  116. Четыре страны продлили санкции против России//Корреспондент.net, 31 августа 2018
  117. Украина и ещё три страны присоединились к санкциям ЕС против России//Корреспондент.net, 22 октября 2018
  118. Великобритания заморозила военное сотрудничество с Россией | Forbes.ru
  119. Великобритания приостановила военное сотрудничество с Россией — LB.ua, 18 марта 2014
  120. Британский министр отказался от участия в форуме в РФ из-за Украины — РИА Новости, 15/05/2014
  121. Британия не пустила россиян в Фарнборо из-за украинского кризиса — Лента. Ру, 13 июля 2014
  122. Делегацию РФ не допустили к участию в международном авиасалоне Фарнборо — DW, 12.07.2014
  123. Британия запретила поставки оружия в Россию — УНИАН, 21.07.2014
  124. 124,0 124,1 Великобритания и Шотландия отменили год культуры России — Комсомольская правда в Украине
  125. «Видеть не хотим»: Лондон отказал РФ в участии в выставке военной техники — НТВ, 16.02.2015
  126. Royal Bank of Scotland из-за санкций сворачивает бизнес в России Արխիվացված 2014-09-29 Wayback Machine — РБК, 01 августа 2014 г.
  127. Germany suspends Rheinmetall military contract with Russia | News | DW.DE | 19.03.2014
  128. Германия прекратила оборонный экспорт в Россию — NEWSru.co.il
  129. Лотар де Мезьер предлагает Западу пойти навстречу России — Deutsche Welle, 19.04.2014
  130. НАТО расширяет своё присутствие в Европе и готов отбивать атаку России — ТСН
  131. Германия отказала корвету «Бойкий» в приглашении на морской фестиваль в Киле — ИТАР-ТАСС, 28 мая 2014
  132. Германия запретила Rheinmetall сотрудничать с Минобороны России — Радио Азаттык, 04.08.2014
  133. «Минсельхоз России считает невозможным участие российской делегации в предстоящей Всемирной продовольственной и аграрной выставке «Зелёная неделя-2016», ежегодно проходящей в Берлине». Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ փետրվարի 29-ին. Վերցված է 2020 թ․ փետրվարի 29-ին.
  134. В Грузии объяснили отказ от санкций против России//«Эхо Кавказа», Август 10, 2014
  135. 135,0 135,1 Грузия опровергла присоединение к продлённым санкциям ЕС против России — Коммрсант, 30.07.2015
  136. Канада прекращает военное сотрудничество с Россией — VESTI.RU, 05.03.2014
  137. Канада выслала российских военнослужащих — Лента. Ру, 7 марта 2014
  138. Канада ввела санкции в отношении крымских и российских чиновников
  139. Канада присоединилась к санкциям США против банка «Россия» — УНИАН, 22.03.2014
  140. ««Канада включила ещё 14 российских должностных лиц в свой санкционный список»». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ մարտի 22-ին. Վերցված է 2014 թ․ մարտի 22-ին.
  141. Канада выдворяет заместителя военного атташе посольства России — ZN,UA, 8 апреля 2014
  142. Канада ввела санкции против крымских чиновников-сепаратистов и захваченного «Черноморнефтегаза» — ТСН
  143. Канада отказалась от участия в рабочих встречах Арктического совета — Коммерсантъ, 16.04.2014
  144. Канада отказалась запускать спутник с Байконура из-за ситуации в Украине — УНІАН, 26.04.2014
  145. Канада ввела санкции против девяти российских официальных лиц и двух банков — УНІАН, 29.04.2014
  146. Канада ввела санкции против 16 российских банков и компаний — УНІАН, 04.05.2014
  147. Канада ввела санкции против двенадцати россиян и украинцев — Украинская правда, 13 мая 2014