Մոստարի կամուրջ
Մոստարի կամուրջ կամ Հին կամուրջ (բոս․՝ Stari most), կամարաձև հետիոտնային կամուրջ, որը գտնվում է Բոսնիա և Հերցեգովինայի Մոստար քաղաքում: Գտնվում է Ներետվա գետի վրա:
 | |
|---|---|
 | |
| Երկիր |  Բոսնիա և Հերցեգովինա[1] |
| Տեղանք | Հերցեգովինա-Ներետվա կանտոն և Մոստար[1] |
| Տեսակ | երթևեկելի կամարավոր կամուրջ և քարե կամուրջ |
| Նյութ | քար |
| Հատում է | Ներետվա |
| Ճանապարհ | Old Bridge Area of the Old City of Mostar? |
| Երկարություն | 29 մետր |
| Բացման տարեթիվ | 1567 |
| Ժառանգության կարգավիճակ | ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի համաշխարհային ժառանգության մաս |
 | |
 | |
Հանդիսանում է հին կամրջի ժամանակակից կրկնօրինակը, որը ամբողջովին կործանվել էր խորվաթ զինյալների կողմից 1993 թվականին: Համարվում է Մոստարի խորհրդանիշը: Հանդիսանում է ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի Համաշխարհային ժառանգության օբյեկտ:
ՊատմությունԽմբագրել
.jpg)
Կամուրջը կառուցվել է 1557—1566 թվականներին Օսմանյան կայսրության ժամանակաշրջանում՝ Սուլեյման I-ի հրամանով: Ճարտարապետը եղել է Միմար Հայրեդդինը, ով Միմար Սինանի աշակերտն է եղել: Սինանին է վերագրվում Վիշեգրադի կամուրջը: Կառույցը բաղկացած է եղել 456 կրաքարե աղյուսներից: Կամրջի կամարաձև թռիչքի երկարությունը կազմում է 30 մետր, իսկ լայնությունը՝ 4 մետր:
17-րդ դարում կամրջի երկու կողմերում եղել են պաշտպանական աշտարակներ: Ձախ հատվածում եղել է Տարա աշտարակը, իսկ աջում՝ Հալեբիան:
Բանաստեղծ Դերվիշ փաշա Բայեզիդովիչը 16-րդ դարում կամուրջը համեմատել է ծիածանի հետ, իսկ թուրք աշխարհագրագետ Հաջի Քալֆան համարում էր, որ կամրջի կամարը «կզարմացնի աշխարհի բոլոր վարպետներին»: Օսմանյան ճանապարհորդ Էվլիյա Չելեբին 17-րդ դարում նկատել է, որ «անցել եմ 16 կայսրություններով և այսպիսի բարձր կամուրջ չեմ տեսել»[2]:
ԿործանումԽմբագրել
Հին կամուրջը կանգուն է եղել 427 տարի, մինչև 1993 թվականի նոյեմբերի 9-ը, երբ Բոսնիական պատերազմի ժամանակ կամուրջը կործանվեց: Կամուրջը երկար ժամանակ խորհրդանշել է Մոստարի և ամբողջ Բոսնիա և Հերցեգովինայի բազմազգ բնակչության խաղաղ կեցությունը: Խորվաթական ուժերը սկսեց կամրջի ռմբակոծումը 100 մմ տրամաչափով Տ-55 տանկերից, որոնք տեղակայված էին Հում բլրի վրա՝ կամրջից հարավ- արևմուտք: Տանկային կրակը տևեց երկու օր: Մինչ վերջնական կործանումը, կամրջին հասցվել է 60 արկահարված: Կամրջի հետ մեկտեղ ավերվել էին քարե աշտարակները և ժայռի մի հատվածը, որի վրա կառուցված էր կամուրջը[3]:
ՎերակառուցումԽմբագրել
1994 թվականի հունիսին նախկին կամրջի վայրը այցելեց ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի փորձագետների խումբը: ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի, Համաշխարհային բանկի և Մոստարի քաղաքապետարանի առաջարկությանը արձագանքեց Եվրոպական Խորհրդի զարգացման բանկը, Խորվաթիայի, Թուրքիայի, Իտալիայի, Նիդեռլանդների և Ֆրանսիայի կառավարությունները: Վերակառուցումը արժեցավ 15 միլիոն եվրո:
Գիտական (հնագիտական) հետազոտությունները տևեցին երկու տարի: 2001 թվականի հունիսին սկսվեցին շինարարական աշխատանքները, սակայն կամարի առաջին քարը դրվել է 2003 թվականի ապրիլին: 2004 թվականին ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի և Բոսնիա և Հերցեգովինայի ղեկավարությունների մասնակցությամբ կամուրջը հանդիսավոր կերպով բացվեց[3]:
ԾանոթագրություններԽմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 archINFORM — 1994.
- ↑ Տես էջ 21: «World Heritage Scanned Nomination: The Old Bridge area of the Old City of Mostar»։ // whc.unesco.org։ Վերցված է 2015-3-14
- ↑ 3,0 3,1 «Торжественное открытие нового Старого моста в Мостае»։ // unesco.org։ Վերցված է 2015-3-14
|
ՅՈւՆԵՍԿՕ-ի Համաշխարհային ժառանգություն , օբյեկտ № 946 ռուս.. • անգլ.. • ֆր. |