Մարիա Դենիսովա-Շչադենկո
Մարիա Ալեքսանդրովնա Դենիսովա-Շչադենկո (ռուս.՝ Мария Александровна Денисова-Щаденко, նոյեմբերի 2, 1894, Խարկով, Ռուսական կայսրություն - դեկտեմբերի 10, 1944, Մոսկվա, ԽՍՀՄ), խորհրդային քանդակագործ, Վլադիմիր Մայակովսկու քնարերգության հասցեատերերից մեկը։
| Մարիա Դենիսովա-Շչադենկո | |
|---|---|
| Ծնվել է | նոյեմբերի 2, 1894 |
| Ծննդավայր | Խարկով, Ռուսական կայսրություն |
| Մահացել է | դեկտեմբերի 10, 1944 (50 տարեկան) |
| Մահվան վայր | Մոսկվա, ԽՍՀՄ |
| Գերեզման | Նովոդեվիչյան գերեզմանոց |
| Քաղաքացիություն |  Ռուսական կայսրություն և .svg){kind=small} ԽՍՀՄ |
| Մասնագիտություն | քանդակագործ և նկարչուհի |
 Maria Denisova-Shchadenko Վիքիպահեստում | |
Կենսագրություն խմբագրել
Մարիա Դենիսովան ծնվել է 1894 թվականին Խարկովում, Սմոլենսկի նահանգից եկած գյուղացու ընտանիքում[1]։
Սովորել է գեղանկարչության մասնավոր ստուդիայում, ապա գեղանկարչական ուսումնարանում։ Ավելի ուշ սովորել է Մոսկվայում՝ Վխուտեմասում, որն ավարտել է 1925 թվականին[1]։
Առաջին ամուսնու հետ Շվեյցարիայում գտնվելու ընթացքում շարունակել է զբաղվել գեղանկարչությամբ ու քանդակագործությամբ Լոզանում և Ժնևում (1914 թվականից մինչև 1918 թվականը)։
Հոկտեմբերյան հեղափոխության ժամանակ միացել է Առաջին հեծյալ բանակին։ Եղել է բանակի գեղարվեստական-ագիտացիոն բաժնի վարիչ։ Նկարել է ագիտպլակատներ, ստեղծել ծաղարանկարներ, խաղացել բեմում։ Դենիսովան երեք անգամ հիվանդացել է տիֆով և վիրավորվել։ Բանակում ամուսնացել է Առաջին հեծյալ բանակի Հեղափոխական ռազմական խորհրդի անդամ Եֆիմ Շչադենկոյի հետ։
Մարիա Դենիսովա-Շչադենկոն եղել է մոնումենտալիստ, նրա քանդակները ցուցադրվել են միջազգային բիենալեներում Ժնևում, Վենետիկում, Վարշավայում, Ցյուրիխում, Բեռնում, Կոպենհագենում։ Մի քանի անգամ ցուցահանդեսներ է ունեցել Մոսկվայում։ Մտերիմ է եղել Վլադիմիր Մայակովսկու հետ, որի հետ ծանոթացել է Օդեսայում բանաստեղծի սևծովյան շրջագայության ժամանակ[1]։ Նրանց հարաբերությունների պատմությունը հիմք է ծառայել Մայակովսկու «Վարտիքավոր ամպը» (ռուս.՝ «Облако в штанах») պոեմի համար[2]։
Մարիա Դենիսովա-Շչադենկոն ինքնասպանություն է գործել 1944 թվականին։ Իր կյանքի վերջին տարիներին նա հիվանդ է եղել։ Ըստ Ա. Գուլյաևի և Սերգեյ Լազարևի՝ հիվանդությունը ֆիզիկապես այնքան է թուլացրել նրան, որ նա այլևս չի կարողացել զբաղվել քանդակագործությամբ։ Քանի որ քանդակագործությունը եղել է Դենիսովայի կյանքի իմաստը, դրանից զրկվելն էլ պատճառ է դարձել ինքնասպանություն գործելու համար[3]։ Թաղվել է Նովոդևիչյան գերեզմանատանը (տեղամաս 4, շարք 9, գերեզման 4)։ Նրա գերեզմանի վրա տեղադրվել է «Մայրություն» քանդակների խումբը[4]։
Անձնական կյանք խմբագրել
Մարիա Դենիսովան առաջին անգամ ամուսնացել է Վասիլի Լվովիչ Ստրոևի հետ։ Նրա հետ ապրել է Շվեյցարիայում, որտեղ ծնվել է նրանց դուստրը՝ Ալիսան։ Հետագայում նրանք բաժանվել են. Ստրոևը մեկնել է Անգլիա, իսկ Մարիա Ալեքսանդրովնան դտսեր հետ՝ հեղափոխական Ռուսաստան։
Քաղաքացիական պատերազմի տարիներին ամուսնացել է Եֆիմ Աֆանասևիչ Շչադենկոյի հետ, որ եղել է Առաջին հեծյալ բանակի Հեղափոխական ռազմական խորհրդի անդամ։
Դուստրը՝ Ալիսա Վասիլևնան, ամուսնացել է Յուրի Լվովիչ Կարպովի հետ։ Հետագայում իր դստեր՝ Օլգա Կարպովայի հետ մեկնել է Անգլիա։ Ալիսայի երկրորդ դուստրը՝ Տատյանա Կարպովան, մնացել է Մոսկվայում։
Կինոմարմնավորում խմբագրել
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 1,2 Маяковский В. В. Собрание сочинений. В 6 т. Т. 1 / В. В. Маяковский; ред. Л. В. Маяковской, В. В. Воронцова, В. В. Макарова. — М. : Правда, 1973. — 512 с., с. 469
- ↑ «Джиоконда, которую украли». Московский комсомолец. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ օգոստոսի 11-ին. Վերցված է 2011 թ․ մարտի 14-ին.
- ↑ Гуляев, Лазарев, 2015, էջ 134
- ↑ Прогулки: Новодевичий некрополь(չաշխատող հղում)
Գրականություն խմբագրել
- Лазарев С. Е., Гуляев А. А. Любовь и ненависть Ефима Щаденко // Родина. —М., 2015. — № 1. — С. 132—134.
Արտաքին հղումներ խմբագրել
- Դենիսովա-Շչադենկո Մարիա Ալեքսանդրովնա, քանդակագործ
- «Дом на набережной», муниципальный краеведческий музей Արխիվացված 2018-02-10 Wayback Machine
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Մարիա Դենիսովա-Շչադենկո» հոդվածին։ |