Մատնունի ծիրանավոր
| Մատնունի ծիրանավոր | |
| Դասակարգում | |
| Թագավորություն | Բույսեր (Plantae) |
| Կարգ | Վարդածաղկավորներ (Rosales) |
| Ընտանիք | Վարդազգիներ (Rosaceae) |
| Ենթաընտանիք | Վարդայիններ (Rosoideae) |
| Տրիբա | Potentilleae |
| Ենթատրիբա | Potentillinae |
| Ցեղ | Մատնունի (Potentilla) |
| Տեսակ | Մատնունի ծիրանավոր (P. porphyrantha) |
| Միջազգային անվանում | |
| Potentilla porphyrantha | |
Մատնունի ծիրանավոր(լատին․՝ Potentilla porphyrantha), վարդազգիների ընտանիքին պատկանող ծածկասերմ բույս։ Գրանցված է Հայաստանի Հանրապետության Կարմիր գրքում։
Նկարագրություն խմբագրել
Բազմամյա գեղազարդային մետաքսանման առսեղմ թավոտությամբ սպիտակավուն բույս է, որն ունի 6-15 սմ բարձրություն և գլխավոր հաստ առանցքային արմատ։ Արմատամերձ տերևները մատնաձև են, հաստավուն և հակաձվաձև։ Ցողունայինները եռամասնյա են։ Ծաղկաբույլը նոսր է, սակավածաղիկ։ Ծաղիկները 5-15 են, պսակաթերթերն ու բաժակաթերթերը 5-ական են, վառ ծիրանագույն, լավ արտահայտված մուգ գորշ ջղերով։ Պտուղը բազմաընկույզիկ է[1]։
Տարածվածություն խմբագրել
Հայաստանում հանդիպում է Գեղամի (լեռնագագաթներ՝ Սևսար, Ագուսարկա) և Զանգեզուրի (Լեռնագագաթ՝ Մեծ Իշխանասար) ֆլորիստիկական շրջաններում։ Աճում է նաև Նախիջևանում[1]։
Էկոլոգիա խմբագրել
Աճում է ալպյան գոտում՝ ծովի մակարդակից 3300-3500 մ բարձրությունների վրա, քարքարոտ խճաքարոտ զառիթափ լանջերին, քարաթափվածքների վրա։ Ծաղկում է հուլիս-օգոստոս ամսներին, պտղաբերում՝ օգոստոս-սեպտեմբերին[1]։
Պահպանություն խմբագրել
Կրիտիկական վիճակում գտնվող տեսակ է։ Հարավային Անդրկովկասի էնդեմիկ է։ Տարածման և բնակության շրջաների մակերեսը 10 կմ²-ից պակաս է։ Հայաստանի Կարմիր գրքի առաջին հրատարակության մեջ ընդգրկված է որպես ոչնչացման սպառնալիքով ենթակա տեսակ։ CITES-ի և Բեռնի կոնվենցիաների հավելվածներում ընդգրկված չէ[1]։
Չի պահպանվում[1]։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Հայաստանի Կարմիր գիրք. Երևան: Հայաստանի բնապահպանության նախարարություն. 2010. ISBN 978-99941-2-420-6.
 | Վիքիցեղերն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Մատնունի ծիրանավոր» հոդվածին։ |
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Մատնունի ծիրանավոր» հոդվածին։ |