Մասնակից:Իննա Պետրոսյան/Ավազարկղ5

Գրունյա Եֆիմովնա Սուխարևա ( Նոյեմ բերի 11, 1891, Կիև, Ռուսական կայսրություն՝ ապրիլի 26 1981թ․, Մոսկվա, ՌԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ)՝ Սովետական հոգեբույժ, ԽՍՀՄ-ի մանկական հոգեբուժության հիմադիր։ Հայտնի է գիտական գրականության մեջ մանկական աուտիզմի (1925) ախտանիշների առաջին նկարագրությամբ^[1]։ Սուլա Վոլֆը այն թարգմանել է 1996 թվականին անգլալեզու աշխարհի համար^[2]^[3]։ ՌՍՖՍՀ գիտության վաստակավոր գործիչ։

Կենսագրություն խմբագրել

Ծնվել է 1891 թվականի նոյեմբերի 11-ին Կիևում, Հայիմ Ֆայտելավիչ Սուխարևի (?-1941) և Րախիլա Իոսիֆնա Սուխարևայի (?-1951) ընտանիքում ^[4]։ 1951 թվականին ավարտել է Կիևի կանանց բժշկական ինստիտուտը, ինչից հետո երկու տարվա ընթացքում աշխատել է համաճարակաբանական ջոկատի բժիշկ^[5]։ 1917-ից մինչև 1921թթ․ Կիևի հոգեբուժարանում աշխատել է հոգեբույժ։ Աշխատել է երեխաների և դեռահասների առողջության պահպանման ինստիտուտի հոգեվերլուծական կլինիկայում։ 1921 թվականին տեղափոխվել է Մոսկվա, որտեղ կազմակերպել է երեխաների և դեռահասների համար առողջարարական և հոգեվերլուծական բժշկական հաստատություններ:

1933-ից մինչև 1935թթ․ ղեկավարում է Խարկովի հոգեբուժության ամբիոնը: 1935 թվականին պաշտպանել է իր բժշկական դիսերտացիան։ 1935 թվականին հիմնադրել է բժիշկների կատարելագործման կենտրոնական ինստիտուտի մանկական հոգեբուժության ամբիոնը և գլխավորել այն մինչև 1965 թվականը։ 1938-ից մինչև 1969թթ․՝ լինելով ՌՍՖՍՀ հոգեբուժության ինստիտուտի մանկական տարիքի պսիխոզների կլինիկայի վարիչ (կլինիկայում աշխատել է մինչեւ 1979 թվական), Գ․ Ե․ Սուխարևան մի քանի տարի եղել է Պ․ Պ․ Կաշենկոյի անվան հոգեբուժարանի գիտական ղեկավար: Եղել է նյարդաբանների և հոգեբույժների համամիութենական, համառուսաստանյան և Մոսկովյան միության վարչության անդամ։ Եղել է Մոսկվայի նյարդաբանների և հոգեբույժների ընկերության մանկական բաժնի նախագահը:

Մահացել է 1981 թվականի ապրիլի 26-ին, Մոսկվայում: Թաղված է Վոստրյակովյան գերեզմանոցում^[6]: Մոսկվայի առողջապահության դեպարտամենտի հրամանով 26.03.2015-ից № 243-ը, 18.05.2015-ից, Գ. Ե. Սուխարևայի անունը շնորհվել է Մոսկվայի երեխաների և դեռահասների հոգեկան առողջության գիտագործնական կենտրոնին (նախկին մանկական տարիքի հոգեբուժական կլինիկա): Կենտրոնը գտնվում է Մոսկվա, 5-րդ Դոնի պող., 21, հանդիսանում է մինչև 18 տարեկան երեխաների և դեռահասների շրջանում ինքնասպանության պայմանների բուժման առաջատար մասնագիտացված բժշկական հաստատություն^[7]:

Քույրը՝ Մարիա Եֆիմովնա Սուխարևա (1897-1991), մանկաբույժ-ինֆեկցիոնիստ, բժշկական գիտությունների դոկտոր (1946), պրոֆեսոր (1947)^[8]^[9]:

Ներքին հոգեբուժության զարգացման ներդրումը խմբագրել

Պատկեր:Мемориальная доска психиатру Груне Сухаревой.jpeg

Մոսկվայում Գ. Ե. Սուխարևայի անվան երեխաների և դեռահասների հոգեկան առողջության գիտագործական կենտրոնի վարչակազմի շենքի վրայի հուշատախտակ, որտեղ Գրունյա Եֆիմովնան աշխատել է 40 տարի:

XX դարի սկզբում մանկական հոգեբուժություն հասկացություն գոյություն չուներ, իսկ մանկական տարիքի փսիխոզներին նվիրված փոքրաթիվ գիտական աշխատանքները հիմնականում հիմնված էին կազուիստական դիտարկումների վրա։ Սակայն այդ գիտական աշխատությունների արժեքը (դե Սանկտիս, Վեյգանդտ, Գելլեր) կայանում էր նրանում, որ նրանք հաստատել են նույնիսկ վաղ տարիքի երեխաների մոտ պսիխոզների առաջացման և զարգացման հնարավորությունը, խթան են տվել մանկական տարիքի փսիխոզների կլինիկայի համակարգված ուսումնասիրությանը: Այդ 1920-ական թվականների հետազոտությունները ստեղծագործաբար զարգացել և հարստացել են երիտասարդ խորհրդային հոգեբույժ Գրունյա Սուխարևայի կողմից^[10]:

Գ. Ե. Սուխարևան մշակել է հոգեկան հիվանդությունների էվոլյուցիոն-կենսաբանական հայեցակարգը: Նա ուսումնասիրել է երեխաների և դեռահասների տարբեր հոգեկան հիվանդությունների կլինիկական դրսևորումների վրա տարիքային ռեակտիվության գործոնի ազդեցությունը: Գ. Ե. Սուխարևան առաջին անգամ նկարագրել է մանուկների և դեռահասների շրջանում հոգեկան հիվանդությունների առանձին նոզոլոգիական ձևեր: Երեխաների աուտիզմի դասական նկարագրություններից 20 տարի առաջ Լ. Կանները և Գ. Ասպերգերը նկարագրել են նման իրավիճակները^[11]^[12]^[13]:

Գ. Ե. Սուխարեւան պարզել է շիզոֆրենիայի դինամիկայի օրինաչափությունը, դրա վրա ազդեցությունը գործընթացի սկզբի սրությանը և զարգացման տեմպըՆա առաջինն էր, որ առանձնացրեց շիզոֆրենիայի ընթացքի երեք տեսակ՝ շարունակական դանդաղաշարժ, նոպաների տեսքով և խառը: Հոսանքի առաջին տեսակը նա ավելի բնորոշ է համարում շիզոֆրենիայի մանկական տեսակին, իսկ նոպաների ձևի ընթացքը ավելի բնորոշ է պատանեկության տարիքի շիզոֆրենիային: Գ. Ե. Սուխարևան գտնում է, որ շիզոֆրենիայի ընթացքի տեսակն ավելի շատ արտացոլում է նրա պաթոգենեզի առանձնահատկությունները, քան հիվանդության սինդրոմային ձևը: Գ. Ե. Սուխարեւան հաստատել է հոսքի տեսակի և առաջատար հոգոպատոլոգիական սինդրոմի միջև փոխհարաբերությունների օրինաչափությունները, ուսումնասիրել է հիվանդության դրսևորումների տարիքային էվոլյուցիան: Հաստատվել է երեխաների և մեծահասակների շիզոֆրենիայի հիմնական օրինաչափությունների միասնությունը տարիքային նշանակալի առանձնահատկությունների առկայության դեպքում: Գ. Ե. Սուխարևան ուսումնասիրել է օլիգոֆրենների հոգեբուժության կլինիկական պատկերը: Այն առաջարկում է օլիգրոֆրենիայի յուրօրինակ կլինիկական-պաթոգենետիկ դասակարգում: Գ. Ե. Սուխարևայի սահմանային վիճակների, օլիգոֆրենիայի, երեխաների և դեռահասների մոտ հոգեպատության ուսումնասիրությունները մեծ նշանակություն ունեն դեֆեկտոլոգիայի համար: Գ. Ե. Սուխարևան ստեղծել է մանկական հոգեբույժների գիտական դպրոց (Մ. Շ. Վրոնո, Վ. Ն. Մամցևա, Կ. Ս. Լեբեդինսկայա ^[14]):

Հիմնական աշխատությունները խմբագրել

Դեյան Վ. Յ., Սուխարևա Գ. Ե. երեխաների և դեռահասների ռևմատիզմի հոգեկան խանգարումներ: Գրքում՝ ՌՍՖՍՀ առողջապահության նախարարության պետական գիտահետազոտական ինստիտուտի աշխատությունները: Մ. 1962; 188:
Սուխարևա Գ. Ե. Մանկական երևակայության վերլուծությունը որպես երեխայի հուզական կյանքի ուսումնասիրության մեթոդ: Կիև 1921:
Սուխարևա Գ. Ե. Շիզոիդային հոգոպաթիաներ մանկական տարիքում: Գրքում՝ մանկաբանության և մանկական հոգեվերլուծության հարցեր, Թողարկում 2, 1925; 157-187:
Սուխարևա Գ. Ե. Շիզոիդային փսիխոպաթիաները մանկական տարիքում: Հոգեբուժության և նյարդաբանության ամսագիր 60:235-261, 1926:
Սուխարևա Գ. Ե.Մանկական սահմանադրական պսիխոպաթիաների կառուցվածքի և դինամիկայի խնդիր (շիզոիդային ձևեր): Նյարդաբանության և հոգեբուժության ամսագիր 1930; 6:
Սուխարևա Գ. Ե. Շիզոֆրենիայի ընթացքի տարբեր ձևերի թերության կառուցվածքի առանձնահատկությունները (մանկական և պատանեկության նյութերի վրա): Նյարդաբանություն, հոգեբուժություն, հոգեբանություն 1935; IV: II: 57-62
Սուխարևա Գ. Ե. երեխաների և դեռահասների շիզոֆրենիայի կլինիկա: մաս I: Խարկով: ՀՍՍՀ պետմեդիզդատ 1937; 107:
Սուխարևա Գ. Ե. Էպիլեպսիայով հիվանդ երեխաների և դեռահասների կլինիկա: Տեսական և գործնական բժշկության խնդիրները: Մ 1938; 234-261:
Սուխարևա Գ. Ե. Ռազմական ժամանակների հոգոգեն ռեակցիաների տեսակները: Նյարդաբանություն և հոգեբուժություն 1943; 12: 2: 3-10:
Սուխարևա Գ. Ե. Կլինիկական դասախոսություններ մանկական հոգեբուժության վերաբերյալ: Տ. 1. Մ: Մեդգիզ 1955; 459.
Սուխարևա Գ. Ե. Կլինիկական դասախոսություններ մանկական հոգեբուժության վերաբերյալ: Տ. մաս II: Մ. Բժշկություն 1959; 406:
Սուխարևա Գ. Ե. Լապիդես Մ. Ի. Հոգեմետ դիսպանսերում և մանկական պոլիկլինիկայում երեխաների և դեռահասների համար հոգեմետ կաբինետի աշխատանքի մասին: Մ 1959:
Սուխարևա Գ. Ե., Յուսևիչ Լ. Ս. Հոգոգեն պաթոլոգիական ռեակցիաներ (նևրոզներ): Գրքում՝ մանկաբուժության բազմահատոր ուղեցույց, տ. 8. Մ. 1965:
Սուխարևա Գ. Ե. Կլինիկական դասախոսություններ մանկական հոգեբուժության վերաբերյալ: Տ. 3. Մ.. Բժշկություն 1965; 270:
Սուխարևա Գ. Ե. Տարիքային գործոնի դերը մանկական փսիխոզների կլինիկայում: Նյարդաբանության և հոգեբուժության ամսագիր 1970; 70: 10: 1514-1520:
Սուխարևա Գ. Ե. Կլինիկական դասախոսություններ մանկական հոգեբուժության վերաբերյալ (ընտրված գլուխներ): Մ. Բժշկություն 1974; 320:

Աղբյուրներ խմբագրել

Գ. Ե. Սուխարևա (80-ամյակի կապակցությամբ)//Թերություն:- 1972.- № 1.- С.88:
Մանկական տարիքի հոգեբուժություն/խմբ.- Մ., 1995:
Ս. Ս. Կորսակովի անվան նարդաբանության և հոգեբուժության ամսանգիր, 4, 2012, էջ 67-71:

Ծանոթագրություններ խմբագրել

↑ Sukhareva—Prior to Asperger and Kanner
↑ The first account of the syndrome Asperger described?
↑ Tribute to Grunya Efimovna Sukhareva, the woman who first described infantile autism
↑ Надгробный памятник Г. Е. Сухаревой и её родителей на Востряковском еврейском кладбище
↑ «Г. Е. Сухарева. К 120-летию со дня рождения» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2014-02-22-ին. Վերցված է 2014-02-14-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն); no-break space character in |title= at position 3 (օգնություն)
↑ Могила Г. Е. Сухаревой на Востряковском еврейском кладбище
↑ ГБУЗ «НПЦ ПЗДП им. Г. Е. Сухаревой ДЗМ»
↑ Российская еврейская энциклопедия
↑ Надгробный памятник М. Е. Сухаревой на Введенском кладбище
↑ Ушаков Г. К. Детская психиатрия
↑ «А. В. Горюнов Г. Е. Сухарева (к 120-летию со дня рождения)//Журнал неврологии и психиатрии.- 2012.- № 4» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2014-02-22-ին. Վերցված է 2014-02-14-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն); no-break space character in |title= at position 3 (օգնություն)
↑ Did A Soviet Psychiatrist Discover Autism In 1925?
↑ Jewish genius: Grunya Sukhareva, the discoverer of child autism
↑ «Музей Института коррекционной педагогики РАО». Արխիվացված է օրիգինալից 2016-06-23-ին. Վերցված է 2016-06-09-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)

Հղումներ խմբագրել

Կաղապար:Внешние ссылки

[1] Sukhareva—Prior to Asperger and Kanner

[2] The first account of the syndrome Asperger described?

[3] Tribute to Grunya Efimovna Sukhareva, the woman who first described infantile autism

[4] Надгробный памятник Г. Е. Сухаревой и её родителей на Востряковском еврейском кладбище

[5] «Г. Е. Сухарева. К 120-летию со дня рождения» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2014-02-22-ին. Վերցված է 2014-02-14-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն); no-break space character in |title= at position 3 (օգնություն)

[6] Могила Г. Е. Сухаревой на Востряковском еврейском кладбище

[7] ГБУЗ «НПЦ ПЗДП им. Г. Е. Сухаревой ДЗМ»

[8] Российская еврейская энциклопедия

[9] Надгробный памятник М. Е. Сухаревой на Введенском кладбище

[10] Ушаков Г. К. Детская психиатрия

[11] «А. В. Горюнов Г. Е. Сухарева (к 120-летию со дня рождения)//Журнал неврологии и психиатрии.- 2012.- № 4» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2014-02-22-ին. Վերցված է 2014-02-14-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն); no-break space character in |title= at position 3 (օգնություն)

[12] Did A Soviet Psychiatrist Discover Autism In 1925?

[13] Jewish genius: Grunya Sukhareva, the discoverer of child autism

[14] «Музей Института коррекционной педагогики РАО». Արխիվացված է օրիգինալից 2016-06-23-ին. Վերցված է 2016-06-09-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]