Մանուիլ I Կոմնենոս (Μανουήλ ό Κομνηνός) (նոյեմբերի 28, 1118, Կոստանդնուպոլիս, Բյուզանդական կայսրություն[1][2][3] - սեպտեմբերի 24, 1180, Կոստանդնուպոլիս, Բյուզանդական կայսրություն[4][5]), Բյուզանդիայի կայսր 1143 թվականից։ Կոմնենոսների դինաստիայից։ Հոր՝ Հովհաննես Բ Կոմնենոսի օրոք մասնակցել է թուրքերի դեմ արշավանքներին, աչքի ընկել ռազմական տաղանդով։ Բյուզանդիայից կախման մեջ է դրել Անտիոքի դքսությունը, կայսրությանը ենթարկել հունգարներին ու սերբերին, պարտության մատնել պեչենեգներին (1150-1153), Կիևի իշխանի գահի համար պայքարում՝ պաշտպանել Յուրի Դոլգորուկիին։ Նրա օրոք նորմանները գրավել են Հունաստանի մի շարք շրջաններ ու կղզիներ։ 1154 թվականին Մանուիլը նրանց է զիջել Հարավային Իտալիան, իսկ 1176 թվականին Միրիոկեֆալոնի ճակատամարտում պարտություն է կրել սելջուկներից։

Մանուիլ I Կոմնենոս
Ծնվել է՝նոյեմբերի 28, 1118
ԾննդավայրԿոստանդնուպոլիս, Բյուզանդական կայսրություն[1][2][3]
Մահացել է՝սեպտեմբերի 24, 1180 (61 տարեկան)
Վախճանի վայրԿոստանդնուպոլիս, Բյուզանդական կայսրություն[4][5]
ԵրկիրԲյուզանդական կայսրություն
ՏոհմԿոմնենոսների հարստություն
կայսր
ՀայրՀովհաննես Բ Կոմնենոս
ՄայրԻրինա Հունգարացի
ԵրեխաներԱլեքսիոս II Կոմնենոն, Maria Komnene? և Alexios Komnenos?

Պայքար Կիլիկիայի Հայկական թագավորության համար

խմբագրել
 
Կիլիկյան Հայաստան

Մանուիլ I-ի կառավարման սկզբին Կիլիկիայի Հայոց իշխան Թորոս Բ Կիլիկիայից վտարեց բյուզանդացիներին, ընդարձակեց իշխանության սահմանները։ 1152 թվականին բյուգանդական զորավար Անդրոնիկոս Ա Կոմնենոսը արշավեց Կիլիկիա և Մամեստիայի մոտ ծանր պարտություն կրեց հայերից։ 1158 թվականին Մանուիլ I-ին հաջողվեց գրավել Դաշտային Կիլիկիան, իսկ 1159 թվականին դաշնակցեց Թորոս Բ-ի և Երուսաղեմի թագավորի հետ՝ ընդդեմ Հալեպի ամիրա Նուր ադ Դինի։ Նա դիմել է հայկական եկեղեցու պետերին հայ և բյուգանդական եկեղեցիների միության հարցով ու մերժվել։ Ներսես Շնորհալու «Թուղթ ընդհանրական»-ում պահպանվել է Մանուիլ I-ի՝ հայերին ուղղված նամակների հայերեն թարգմանությունը, որոնց հունական բնագրերը կորել են։

Ծանոթագրություններ

խմբագրել
 Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Մանուիլ I Կոմնենոս» հոդվածին։
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 7, էջ 252