Հիրիկ նեղգծային
| Հիրիկ նեղգծային | |
 Հիրիկ նեղգծային | |
| Դասակարգում | |
| Թագավորություն | Բույսեր (Plantae) |
| Ենթատիպ | Սերմնավոր բույսեր (Spermatophytes) |
| Կարգ | Ծնեբեկածաղկավորներ (Asparagales) |
| Ընտանիք | Հիրիկազգիներ (Iridaceae) |
| Ենթաընտանիք | Iridoideae |
| Տրիբա | Irideae |
| Ցեղ | Հիրիկ (Iris) |
| Տեսակ | Հիրիկ նեղգծային (I. acutiloba) |
| Միջազգային անվանում | |
| Iris acutiloba | |
Հիրիկ նեղգծային (լատին․՝ Iris lineolata), հիրիկազգիների ընտանիքին պատկանող ծածկասերմ բույս։ Գրանցված է Հայաստանի Հանրապետության Կարմիր գրքում։
Նկարագրություն խմբագրել
10-15 սմ բարձրությամբ կոճղարմատավոր, գեղազարդային բույս է։ Տերևները նեղ-մանգաղաձև են, հաճախ` ուժեղ ոլորված։ 4-5 սմ երկարությամբ, 1,5 սմ լայնությամբ ծաղկապատի արտաքին մասերի ետծալը սրագագաթ է, բաց գույնի բարակ մուգ ջղերով, կիսակլորավուն պուտով, իսկ 4-5 (6) սմ երկարությամբ, 1,5-2 սմ լայնությամբ ներքինները` սրածայր, բաց մոխրագույն, մուգ դարչնագույն մանուշակագույն ջղերով[1]։
Տարածվածություն խմբագրել
Հայաստանում տարածված է միայն Զանգեզուրի ֆլորիստիկական շրջանում (Սիսիան և Գորիս քաղաքների շրջակայք, Վաղատին, Շուրնուխ, Ներքին Հանդ, Շիկահող, Որոտան գետի կիրճ)։ Աճում է նաև Արևելյան Անդրկովկասում, Թալիշում, Հարավարևելյան Անատոլիայում և Իրանում[1]։
Էկոլոգիա խմբագրել
Աճում է ստորինից մինչև վերին լեռնային գոտիներում` ծովի մակարդակից 800-2000 մ բարձրությունների վրա, լեռնային տափաստանում, շիբլյակում, մարգագետիններում, չոր քարքարոտ լանջերին։ Ծաղկում է մայիս-հունիս ամիսներին, պտղաբերում՝ հունիս-հուլիսին[1]։
Պահպանություն խմբագրել
Վտանգված տեսակ է։ Տարածման շրջանի մակերեսը 5000 կմ²-ից պակաս է, բնակության շրջանի մակերեսը՝ 500 կմ²-ից պակաս։ Աճելավայրերի պայմանների փոփոխության պատճառով տեսակին սպառնում է տարածման և բնակության շրջանների կրճատում։ Հայաստանի Կարմիր գրքի առաջին հրատարակության մեջ ընդգրկված չէր։ Ընդգրկված չէ նաև CITES-ի և Բեռնի կոնվենցիաների հավելվածներում[1]։
Պոպուլյացիայի մի մասը պահպանվում է «Շիկահողի» պետական արգելոցի տարածքում[1]։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Հայաստանի Կարմիր գիրք. Երևան: Հայաստանի բնապահպանության նախարարություն. 2010. ISBN 978-99941-2-420-6.
 | Վիքիցեղերն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Հիրիկ նեղգծային» հոդվածին։ |
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Հիրիկ նեղգծային» հոդվածին։ |