Հզոր խմբակ

«Հզոր խմբակ», ռուս կոմպոզիտորների ստեղծագործական ընկերակցություն։ Հայտնի է նաև «Բալակիրևյան խմբակ», «Ռուսական նոր երաժշտական դպրոց» անվանումներով։ Ձևավորվել է 19-րդ դարի 50-ական թվականների վերջին և 60-ական թվականների սկզբին։ Գործել է մինչև 1870-ական թվականների կեսերը։ Անդամներն էին՝ Միլի Ալեքսանդրովիչ Բալակիրևը (հիմնադիր և ղեկավար), Ալեքսանդր Պորֆիրևիչ Բորոդինը, Ցեզար Անտոնովիչ Կյուին, Մոդեստ Պետրովիչ Մուսորգսկին, Նիկոլայ Անդրեևիչ Ռիմսկի-Կորսակովը։

Ձևավորումը և գործունեությունը

«Հզոր խմբակ»-ի ստեղծագործական ծրագիրը և գեղագիտությունը ձևավորվել են 1860-ական թվականներին դեմոկրատական գաղափարախոսության, հատկապես գեղարվեստական քննադատ Վ. Վ. Ստասովի հայացքների ազդեցությամբ։ Լինելով Գլինկայի և Դարգոմիժսկու ավանդույթների շարունակողներ՝ խմբակի անդամները միաժամանակ որոնել են ազգային պատմական և ժամանակակից թեմաներ և կերպարներ վերամարմնավորելու նոր միջոցներ, ձգտել են երաժշտությունը մոտեցնել կյանքի առաջադիմական, հանապազօրյա պահանջներին։ Մուսորգսկու («Բորիս Գոդունով», «Խովանշչինա»), Բորոդինի («Իշխան Իգոր»), Ռիմսկի-Կորսակովի («Պսկովուհի») և այլ օպերաներում արտացոլվել են Ռուսաստանի պատմության էջերը, արտահայտվել ժողովրդական շարժման տարերային ուժը, հայրենասիրական ու սոցիալ-քննադատական գաղափարներ։ Իրենց երաժշտության լեզուն կերտելիս նրանք օգտվել են ժողովրդական երաժշտությունից, հատկապես գեղջկական երգից, և ստեղծել վառ արտահայտված ազգային ոճ։ Խմբակի անդամները մեծ հետաքրքրություն են ցուցաբերել Արևելքի երաժշտության՝ նկատմամբ (Բալակիրևի «Թամար» սիմֆոնիկ պոեմը և «Իսլամեյ» դաշնամուրային ֆանտազիան, Բորոդինի «Իշխան Իգոր» օպերայի 2-րդ և 3-րդ գործողությունները, Ռիմսկի-Կորսակովի «Անթար» և «Շեհերազադե» սիմֆոնիկ սյուիտները և այլն)։

'Միլի Ալեքսանդրովիչ Բալակիրև՛

Բալակիրևի և Մուսորգսկու ժողովրդական մեղեդիների գրառումներում կան նաև հայկական նմուշներ (այդ թվում՝ դասական երաժշտությունը հարստացրել են հատկապես օպերայի, սիմֆոնիկ և վոկալ-կամերային երաժշտության բնագավառներում։ Նրանց ստեղծած բազմաթիվ օպերային երկեր ռուսական դասական օպերայի գլուխգործոցներ են։ Ռիմսկի-Կորսակովը՝ գործիքավորման խոշորագույն վարպետներից մեկը, զարգացման բարձր աստիճանի է հասցրել ազգային ծրագրային սիմֆոնիկ երաժշտությունը։ Ռուսական դաշնամուրային գրականության զարդերից են Բալակիրևի «Իսլամեյը» և Մուսորգսկու «Պատկերներ ցուցահանդեսից» սյուիտը, կամերային-գործիքային անսամբլների առաջին դասական նմուշներից են Բորոդինի երկու լարային կվարտետները։ «Հզոր խմբակ»-ի երաժշտական-հասարակական գործունեության դրսևորումներից է «Անվճար երաժշտական դպրոց»-ի հիմնադրումը Բալակիրևի ու խմբավար Լոմակինի ջանքերով (հիմնադրվել է 1862 թվականին, գոյատևել է մինչև 1917 թվականը)։ Խմբակի գաղափարներն ու ստեղծագործական սկզբունքները մեծապես նպաստել են ռուս, երաժշտական մշակույթի զարգացմանը, նրա ավանդույթները յուրովի կիրառել են նաև այլազգի կոմպոզիտորներ, այդ թվում՝ Ալեքսանդր Սպենդիարյանը և Աշոտ Տեր-Ղևոնդյանը։ «Հզոր խմբակ»-ն իր գործունեությամբ ահռելի ավանդ ունեցավ թե' ռուս, թե' համաշխարհային երաժշտական մշակույթի զարգացման գործում։

Արտաքին հղումներ

• The Five-ը Բրիտանիկա հանրագիտարանում
• The Article about The Five in "1000 years of Russian Music" Արխիվացված 2007-09-30 Wayback Machine
• Russian musical influences of The Five on works of Claude Debussy

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Հզոր խմբակ» հոդվածին։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 6, էջ 386)։