Հայկ (համաստեղություն)

Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Հայկ

Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Օրիոն

Հայկ կամ Օրիոն (լատիներեն՝ Orion), համաստեղություն է՝ Ցուլ, Երկվորյակներ, Միաեղջյուր, Նապաստակ, Էրիդան համաստեղությունների միջև։

Հայկ, Օրիոն

Համաստեղություն
Հայկ, Օրիոնի աստղերի ցանկ
Լատիներեն անվանում	Orion
Հապավում	Ori
Կազմված է	Բետելգեյզե, Orion's Belt?, Ռիգել, Alnilam?, Alnitak? և Saiph?
Հակում	+5
Մակերես	594 քառակուսի աստիճան
Հիմնական աստղեր	7
Բայեր/Ֆլեմստիդ աստղեր	81
Ճանաչված մոլորակներով աստղեր	2
Պայծառ աստղեր	8
Ամենապայծառ աստղ	Ռիգել (β Orionis) (0.12մ)
Ամենամոտիկ աստղ	GJ 3379 (17.1 լտ)
Մեսյեի առարկաներ	3
Ասուպային հոսքեր	Օրիոնիդներ Chi Orionids
Հարևան համաստեղությունները	Երկվորյակներ Ցուլ Էրիդան Նապաստակ Միաեղջյուր
Անվանված է	Օրիոն
Տեսանելի է +85° և −75°. լայնությունների միջև: Ամենատեսանելին է հունվար ամսում ժամը 21:00-ին (երեկոյան 9-ին): Գործ՝ Մուզեր Վիլիամզի

Ամենապայծառ աստղերը 0,1 (Ռիգել), 0,3-1,2 (Բետելգեյզե), 1,6 (Բելատրիքս) տեսանելի աստղային մեծության են։ Համաստեղության երեք աստղերը կազմում են նրա «գոտին», որին հայերն անվանել են Շամփուրք Հայկի, Քար ու կշեռք։ Համաստեղությունում է գտնվում անզեն աչքով տեսանելի Մեծ միգամածությունը (գազափոշային ամենախոշոր ամպերից մեկը), որն ամենամոտն է Արեգակնային համակարգին։ Համաստեղությունում կան մեծ թվով փոփոխական աստղեր և կրկնակի աստղեր։ Դիտումների համար բարենպաստ են նոյեմբեր – հունվար ամիսները։

Պատմություն

Ըստ հին հունական լեգենդներից մեկի՝ Օրիոնը ծովերի աստված Պոսեյդոնի որդին է, որի տարերքը եղել է որսորդությունը։ Մի անգամ այնպես է պատահում, որ որսի թեժ պահին նա անխտիր ոչնչացնում է բոլոր գազաններին։ Որսի աստվածուհի Արտեմիսը, ցանկանալով փրկել մնացած գազաններին, Օրիոնի մոտ է ուղարկում Կարիճին, որի խայթոցից էլ նա մահանում է։ Իսկ քանի որ նա արել էր նաև բարի գործեր՝ ոչնչացնելով գիշատիչներին, ապա բարձրացվում է երկինք ու դասվում համաստեղությունների շարքը։

Անվանումը

Հայերն Օրիոն համաստեղությունը կոչել են Հայկ՝ մեր անվանադիր նահապետի անվամբ։

Հայկ նահապետը Հայկ համաստեղության խորքին, 1997 թվականի ՀայՓոստի նամականիշ