Հայկ (համաստեղություն)
Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Հայկ
- Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Օրիոն
Հայկ կամ Օրիոն (լատիներեն՝ Orion), համաստեղություն է՝ Ցուլ, Երկվորյակներ, Միաեղջյուր, Նապաստակ, Էրիդան համաստեղությունների միջև։
| Համաստեղություն | |
 | |
| Լատիներեն անվանում | Orion |
|---|---|
| Հապավում | Ori |
| Կազմված է | Բետելգեյզե, Օրիոնի Գոտի, Ռիգել, Ալնիլամ, Ալնիտակ և Սայֆ |
| Հակում | +5 |
| Մակերես | 594 քառակուսի աստիճան[1] |
| Հիմնական աստղեր | 7 |
| Բայեր/Ֆլեմստիդ աստղեր | 81 |
| Ճանաչված մոլորակներով աստղեր | 2 |
| Պայծառ աստղեր | 8 |
| Ամենապայծառ աստղ | Ռիգել (β Orionis) (0.12մ) |
| Ամենամոտիկ աստղ | GJ 3379 (17.1 լտ) |
| Մեսյեի առարկաներ | 3 |
| Ասուպային հոսքեր | Օրիոնիդներ Chi Orionids |
| Հարևան համաստեղությունները | Երկվորյակներ Ցուլ Էրիդան Նապաստակ Միաեղջյուր |
| Անվանված է | Օրիոն |
 | |
.svg) | |
| Տեսանելի է +85° և −75°. լայնությունների միջև: Ամենատեսանելին է հունվար ամսում ժամը 21:00-ին (երեկոյան 9-ին):  | |
Ամենապայծառ աստղերը 0,1 (Ռիգել), 0,3-1,2 (Բետելգեյզե), 1,6 (Բելատրիքս) տեսանելի աստղային մեծության են։ Համաստեղության երեք աստղերը կազմում են նրա «գոտին», որին հայերն անվանել են Շամփուրք Հայկի, Քար ու կշեռք։ Համաստեղությունում է գտնվում անզեն աչքով տեսանելի Մեծ միգամածությունը (գազափոշային ամենախոշոր ամպերից մեկը), որն ամենամոտն է Արեգակնային համակարգին։ Համաստեղությունում կան մեծ թվով փոփոխական աստղեր և կրկնակի աստղեր։ Դիտումների համար բարենպաստ են նոյեմբեր – հունվար ամիսները։
Պատմություն
խմբագրելԸստ հին հունական լեգենդներից մեկի՝ Օրիոնը ծովերի աստված Պոսեյդոնի որդին է, որի տարերքը եղել է որսորդությունը։ Մի անգամ այնպես է պատահում, որ որսի թեժ պահին նա անխտիր ոչնչացնում է բոլոր գազաններին։ Որսի աստվածուհի Արտեմիսը, ցանկանալով փրկել մնացած գազաններին, Օրիոնի մոտ է ուղարկում Կարիճին, որի խայթոցից էլ նա մահանում է։ Իսկ քանի որ նա արել էր նաև բարի գործեր՝ ոչնչացնելով գիշատիչներին, ապա բարձրացվում է երկինք ու դասվում համաստեղությունների շարքը[2]։
Անվանումը
խմբագրելՀայերն Օրիոն համաստեղությունը կոչել են Հայկ՝ մեր անվանադիր նահապետի անվամբ։
Ծանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ http://www.ianridpath.com/constellations1.htm
- ↑ Սերգեյ Ներսիսյան, Աստղալից երկինք, Երևան, Դար, 2000 թ, ISBN 99930-845-1-4։