Կուսկոյի թագավորություն
Կուսկոյի թագավորություն (կեչուա՝ Qusqu, իսպ.՝ Cusco (Cuzco)), Անդյան լեռնաշղթայում տեղակայված Կուսկոյում գտնվող փոքր թագավորություն, որը հիմնվել է 12-րդ դարում ինկերի կողմից՝ որպես փոքր քաղաք-պետություն։ Ժամանակի ընթացքում կամ պատերազմների, կամ էլ խաղաղ ձուլման հետևանքով այն ընդլայնվել է և ժառանգվել Ինկերի կայսրության (1438-1533) կողմից։
| ||||
| Քարտեզ | ||||
|
| ||||
| Ընդհանուր տեղեկանք | ||||
| Մայրաքաղաք | Կուսկո | |||
| Լեզու | Կեչուա, պուկինա | |||
| Կրոն | Ինկյան կրոն | |||
| Իշխանություն | ||||
| Պետական կարգ | Միապետություն | |||
| Պետության գլուխ | Sapa Inca (կեչուա)՝ Եզակի ինկ | |||
| Պատմություն | ||||
| - Մանկո Կապակը ստեղծեց Կուսկոյի թագավորությունը | 1197 | |||
| - Պաչակուտին հիմնեց Թավանտինսույուն | 1438 | |||
Պատմություն խմբագրել
Կուսկոյի շրջանում ինկերը որպես ցեղ հայտնվել են մեր թվարկության 12-րդ դարում։ Մանկո Կապակի գլխավորությամբ ստեղծվեց ոչ մեծ քաղաք-պետություն՝ Կուսկոն։
1438 թվականին արքա Պաչակուտիի գլխավորությամբ ինկերն սկսեցին ուժեղացված ընդլայնում։ Պաչակուտիի գրաված տարածքները ներառում էին գրեթե ամբողջ Անդերը։
Պաչակուտին Կուսկոյի թագավորությունը վերակազմավորեց որպես կայսրություն, դաշնային համակարգ ներդրեց, որը կազմված էր ինկերի գլխավորած կենտրոնական կառավարությունից և տեղական առաջնորդներ ունեցող 4 մարզային կառավարություններից։ Ինչպես ենթադրվում է հենց Պաչակուտին է հիմնադրել Մաչու Պիկչու քաղաքը։
Առաջնորդներ խմբագրել
Կուսկոյի թագավորության արքաներ եղել են՝ Մանկո Կապակ, Սինչի Ռոկա, Լյոկե Յուպանկի, Մայթա Կապակ, Կապակ Յուպանկի։ Շատ քիչ բան է հայտնի վաղ շրջանի առաջնորդների մասին։ Ավելի ուշ տարիներին Կապակ տիտղոսը նշանակում էր դաշտային հրամանատար, Սինչի նշանակում էր առաջնորդ։ Դինաստիան սկիզբ է առնում մոտ մեր թվարկության 1200 թվականից[1]։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ Covey, Alan R.; Southern Methodist University (January 2006). "Chronology, Succession, and Sovereignty:The Politics of Inka Historiography and Its Modern Interpretation". Comparative Studies in Society and History. 48 (1): 169–199. doi:10.1017/s0010417506000077
Գրականություն խմբագրել
- María Rostworowski. Enciclopedia Temática del Perú: Incas. Lima: El Comercio S.A., 2004.
- Editorial Sol 90. Historia Universal 5: América precolombina. Barcelona, España, 2002.
- Bushnell. Peru, Ancient people and places.
- MacQuarrie, Kim. The Last Days of the Incas. Simon & Schuster, 2007. ISBN 978-0-7432-6049-7.