Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Կոմս Մոնտե-Քրիստո (այլ կիրառումներ)

Կոմս Մոնտե Քրիստո (ֆր.՝ Le Comte de Monte-Cristo), Ալեքսանդր Դյումայի արկածային ժանրին դասվող վեպ, ֆրանսիական դասական գրակական ստեղծագործություններից, որը գրվել է 1844-1845 թվականներին։ Իր հերոսի անվանման մասին գրողը մտածել է Միջերկրական ծովով շրջագայելիս, երբ տեսել էր Մոնտե-Քրիստո կղզին և լսել այնտեղ անթիվ թաքնված գանձերի մասին լեգենդը։ Հեղինակը միայն մի փոքր փոխեց կղզու անվանումը։ Վեպի գործողությունները տեղի են ունեցել 1815-1829 թվականներին և 1838 թվականին։

Կոմս Մոնտե-Քրիստո
ֆր.՝ Le Comte de Monte-Cristo
ՀեղինակԱլեքսանդր Դյումա
Տեսակգրական ստեղծագործություն
Ժանրվեպ-թերթոն, ռոմանտիկ գեղարվեստական գրականություն, արկածային և պատմական գեղարվեստական գրականություն
Բնօրինակ լեզուֆրանսերեն
Կերպար(ներ)Էդմոն Դանտես, Աբբա Ֆարիա, Louis Dantès?, Ալի Փաշա, Հայդե, Ֆեռնան Մոնդեգո, Ալբեր դը Մորսեր, Մերսեդես Էրերա, Eugénie Danglars?, Baron Danglars?, Hermine Danglars?, Բենեդետտո, Գասպար Կադրուս, Marquis de Saint-Méran?, Կարկոնտա, Marquise de St-Méran?, Noirtier de Villefort?, Gérard de Villefort?, Maximilien Morrel?, Édouard de Villefort?, Heloïse de Villefort?, Pierre Morrel?, Julie Herbault?, Emmanuel Herbault?, Renée de Saint-Méran?, Valentine de Villefort?, Baptistin?, Ալի, Giovanni Bertuccio?, Luigi Vampa?, Major Bartolomeo Cavalcanti?, Beauchamp? և Ջակոպո
Ստեղծման տարեթիվ1844
Նկարագրում էՄարսել, Իֆ ամրոց, Փարիզ, Հռոմ և Մոնտեքրիստո
Երկիր Ֆրանսիա և  Հուլիսյան միապետություն
Հրատարակված էJournal des débats
Հրատարակման տարեթիվ1844
Թարգմանիչ հայերենՍուրեն Վահունի
Հրատարակում հայերեն1966 թ.
Թվային տարբերակstandardebooks.org/ebooks/alexandre-dumas/the-count-of-monte-cristo/chapman-and-hall
ՎիքիքաղվածքԿոմս Մոնտե-Քրիստո
 The Count of Monte Cristo Վիքիպահեստում
Իֆ ամրոցը 2009 թ.
Մոնտե-Քրիստո կղզին

Բովանդակություն

խմբագրել

Հեղինակը պատմում է Էդմոն Դանտեսի՝ «Փարավոն» նավի նավապետի օգնականի մասին, ով երջանիկ է և պատրաստվում է ամուսնանալ իր սիրած աղջկա՝ Մերսեդեսի հետ։ Սակայն նրա երջանկությունը երկար չի տևում։ Էդմոնի թշնամիները, նախանձելով նրան իր հաջողությունների համար, մեղադրում են նրան Բոնապարտիստության մեջ, ինչը այն ժամանակ մեղք էր համարվում, և բանտարկում են նրան ծովի ծոցում գտնվող Իֆ ամրոցում։ Բանտում նրանից բացի կար մի ծերունի, որին համարում են խելագար և ով տարիներ շարունակ օգնում է նրան և սովորեցնում փիլիսոփայություն, մաթեմատիկա, քիմիա, ֆիզիկա։ Ծերունին պատմում է նաև իր գանձի մասին, որը թաքցված է Մոնտե Քրիստո կղզում։ Սակայն ծերունին հիվանդանում է, կաթված ստանում և մահանում։ Նրան դնում են մի պարկի մեջ, որպեսզի նետեն ծովը, որը համարում էին այդ ամրոցի գերեզմանատուն։ Դանտեսը այն անցքով, որը փորել էին ինքն ու ծերունին հաղորդակցության համար, մտնում է պարկի մեջ։ Նրան հաջորդ օրը նետում են ծովը առանց հասկանալու, որ պարկի մեջ ոչ թե ծերունու դին է, այլ Էդմոնը։

Էդմոնը մի նավի միջոցով հասնում է Մոնտե Քրիստո կղզին, գտնում գանձը և դրանից հետո ներկայանում է բոլորին որպես Կոմս Մոնտե-Քրիստո։ Դրանից հետո նա կեղծ մտերմանում է իր թշնամիների՝ Վիլֆորի, Դանգլարի, Ֆեռնանի ընտանիքի հետ։ Իմանալով նրանց առավելությունները և թերությունները, կոմս Մոնտե Քրիստոն, նրանցից վրեժ է լուծում՝ Վիլֆորը կորցնում է ընտանիքը և խելագարվում, Դանգլարը սննկանում է լիովին (չնայած որ կոմսը ներում է նրան), Ֆեռնանին լքում է իր կինը՝ Մերսեդեսը և տղան և նա խայտառակությունից ինքնասպան է լինում։ Կադրուսը նույնպես սպանվում է։ Սակայն Մոնտե Քրիստոն փրկում է նաև 2 հոգու կյանք՝ Մաքսիմիլիան Մորելի և նրա հարսնացուի՝ Վալենտինայի կյանքը։ Վերջիններիս նա կտակում է իր կղզին և հարստությունները։ Վերջում կոմս Մոնտե Քրիստոն հեռանում է անհայտ ուղղությամբ իր ստրկուհու՝ Հայդեի հետ։

Գործող անձինք

խմբագրել

Սիրավեպը մեծ թվով կերպարներ է պարունակում, որոնցից գլխավորները ներկայացված են ստորև։

  • Էդմոն Դանտես - գլխավոր հերոսը, նավաստի, ով անարդարացիորեն փակվեց բանտում։ Փախուստից հետո դառնում է հարուստ, անվանի և հանդես է գալիս կոմս Մոնտե-Քրիստո անվամբ։ Նաև օգտագործել է աբբա Բուզոնի, լորդ Ուիլմոր, մալթացի Ձակոնե, Սինդբադ Ծովագնաց անունները։
  • Աբբա Ֆարիա - Էդմոն Դանտեսի ընկերը բանտում, գիտուն վանահայր, ով բացեց Մոնտե-Քրիստո կղզում գտնվող գանձերի գաղտնիքը։
  • Ֆեռնան Մոնդեգո - Մերսեդեսի հորեղբորորդին, ձկնորս, ով ցանկանում էր ամուսնանալ Մերսեդեսի հետ։ Ավելի ուշ դառնում է գեներալ-լեյտենանտ, կոմս դը Մորսեր և Ֆրանսիայի պեր։
  • Մերսեդես Էրերա - Էդմոն Դանտեսի հարսնացուն, ով ավելի ուշ դարձավ Ֆեռնանի կինը։
    • Ալբեր դը Մորսեր - Մերսեդեսի և Ֆեռնանի տղան։
  • Դանգլար - հաշվապահ «Փարավոնում», Դանտեսին մատնելու գաղափարի ստեղծողը, ավելի ուշ դառնում է բարոն և ունևոր բանկիր։
    • Էրմինա Դանգլար -Դանգլարի կինը, անցյալում մարքիզ դը Նարգոնի այրին և թագավորական դատախազ դը Վիլֆորի սիրուհին, ով գրավում էր բորսայական խաղով։ Բենեդետտոյի կենսաբանական մայրը։
    • Էժենի Դանգլար - Դանգլար ամուսինների աղջիկը՝ ով երազում էր դառնալ անկախ արտիստուհի։
  • Ժերար դը Վիլֆոր - Մարսելի դատախազի օգնականը, ով հետո դարձավ Փարիզի թագավորական դատախազ։ Բենդետտոյի կենսաբանական հայրը։
    • Ռենե դը Սեն-Մերան - Վիլֆորի առաջին կինը, Վալենտինայի մայրը, մարքիզ և մարքիզուհի դե Սեն-Մերանների աղջիկը։
    • Էլոիզա դը Վիլֆոր - թագավորական դատախազի երկրորդ կինը, ով պատրաստ էր ամեն ինչի իր տղա Էդուարի համար։
    • Նուարտիե դը Վիլֆոր - թագավորական դատախազի հայրը, նախկին յակոբինյան և Նապոլեոնի սենատոր, բոնապարտիստական ակումբի նախագահը, հետագայում կաթվածահարվել։ «Չնայած դրան, նա մտածում է, ցանկանում է, գործում է»։
    • Վալենտինա դը Վիլֆոր - Վիլֆորի մեծ աղջիկը՝ առաջին ամուսնությունից, հարուստ ժառանգուհի, իր պապիկի փաստացի հիվանդապահը, ով սիրահարվել էր Մաքսիմիլիան Մորելին։
    • Էդուար դը Վիլֆոր - թագավորական դատախազի փոքրահասակ տղան՝ երկրորդ ամուսնությունից, երես առած և դաժան երեխա։
  • Գասպար Կադրուս - Դանտեսի հարևանը, սկզբում դերձակ, իսկ հետո պանդոկապետ։ Որոշ ժամանակ եղել է մաքսանենգ, հետագայում դարձավ սպանության մասնակից, փախստական տաժանավայրից։
  • Ջովանի Բերտուչո - կոմս Մոնտե-Քրիստոյի գործերի ղեկավարողը, ով հեռացվեց կորսիկական մաքսանենգների գործերից, Բենդետտոյի խորթ հայրը։
  • Բենեդետտո - փախստական տաժանավայրից, թագավորական դատախազի և բարունուհի Դանգլարի ապօրինի տղան։ Հայտնի էր փարիզյան հասարակությունում որպես վիկոնտ Անդրեա Կավալկանտի։
  • Պիեռ Մորել - մարսելյան վաճառական, «Փարավոն» նավի սեփականատերը, բարերար անձ Դանտեսի համար։
    • Մաքսիմիլիան Մորել - Պիեռ Մորելի որդին, սպահի կապիտանը, կոմս Մոնտե-Քրիստոյի հովանավորյալը։
    • Ժյուլի Մորել (Էրբո՛) - Պիեռ Մորելի դուստրը։
    • Էմանուել Էրբո՛ - Ժյուլիի ամուսինը։
    • Պենելոն - «Փարավոնի» ավագ ենթասպան, օգնում է Դանտեսին, երբ վերջինս փրկում է Պիեռ Մորելին սնանկանալուց և խայտառակությունից։ Ծովում ծառայելուց հետո դառնում է Ժյուլիի և Էմանուել Էրբոյի այգեպանը։
    • Կոկլես - Պիեռ Մորելի գանձապահը, ով հավատարիմ մնաց մինչև վերջ։ Հետո դարձավ Ժյուլիի և Էմանուել Էրբոյի դռնապանը։
  • Բժիշկ դ’Ավրինի - Վիլֆորների ընտանեկան բժիշկը, առաջինն էր, որ կասկածեց այդ ընտանիքի սարսափելի գաղտնիքի մասին։
  • Ֆրանց դ’Էպինե - Վալենտինա դը Վիլֆորի փեսացուն, Ալբեր դը Մորսերի ընկերը, Նուարտե դը Վիլֆորի հետ դուելի ժամանակ սպանված գեներալ դը Կենելի (բարոն դ’Էպինեի) որդին։
  • Լյուսեն Դեբրե - Ֆրանսիայի արտաքին գործերի նախարարության քարտուղարը, բարոնուհի Դանգլարի այժմյան սիրականը և խաղընկերը բորսայական խաղում։
  • Բոշան - «Անաչառ ձայն» թերթի խմբագիրը, Ալբեր դը Մորսերի ընկերը։
  • Ռաուլ դը Շատո-Ռենո - ֆրանսիացի արիստոկրատ, բարոն, վիկոնտ դը Մորսերի ընկերը (ինչպես և նախկին 3-ը)։
  • Հայդե - կոմսի ստրկուհին, Ֆեռնանի կողմից դավաճանված յանինացի Ալի Թեբելին փաշայի դուստրը։
  • Լուիջի Վամպա - երիտասարդ հովիվ, ով դարձավ Հռոմի մերձակայքի ավազակախմբի պարագլուխը։ Կոմս Մոնտե-Քրիստոյին պարտք է կյանքի և ազատության համար, փոխարենը երդվել է երբեք ոչ մի կոմսի և իր ընկերներին ձեռք չտալ։
  • Պեպինո - ավազակ Լուիջի Վամպայի հրոսակախմբից, ում գլխատման մեքենայից (գիլյոտին) փրկել է կոմս Մոնտե-Քրիստոն։ Հետագայում Դանգլարին առևանգողը, երբ վերջինս փախչում էր Իտալիա։
  • Ջակոպո - կորսիկացի նավաստի, «Երիտասարդ Ամելիայի» մաքսանենգներից, ով փրկեց Դանտեսին, երբ վերջինս սուզվում էր Իֆ ամրոց-բանտից փախչելուց հետո։ Հետագայում՝ կոմսի զբոսանավի կապիտան։
  • Բատիստե՛ն - կոմս Մոնտե-Քրիստոյի անձնական սպասավորը։
  • Ալի - ստրուկ, կոմս Մոնտե-Քրիստոյի ծառան, համր նուբիացի (կտրված լեզվով)։
  • Կարկոնտա - Կադրուսի կինը

Արտաքին հղումներ

խմբագրել
 
Վիքիքաղվածքն ունի քաղվածքների հավաքածու, որոնք վերաբերում են
 Վիքիքաղվածքն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Կոմս Մոնտե-Քրիստո» հոդվածին։
 Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Կոմս Մոնտե-Քրիստո» հոդվածին։