Վիքիպեդիա

Կետոպրոֆեն

քիմիական միացություն

Կետոպրոֆեն, պրոպիոնաթթվի դասի ոչ ստերոիդ հակաբորբոքային դեղամիջոցներից, որն ունի ցավազրկող և ջերմիջեցնող ազդեցություն[1]: Այն գործում է՝ արգելակելով պրոստագլանդինիների արտադրությունը:

Կետոպրոֆեն
Քիմիական միացություն Խմբագրել Wikidata
Group of stereoisomers Խմբագրել Wikidata
Ենթակատեգորիաbiogenic benzophenone, դեղանյութեր Խմբագրել Wikidata
Զանգված254,094 զանգվածի ատոմական միավոր Խմբագրել Wikidata
Քիմիական բանաձևC₁₆H₁₄O₃ Խմբագրել Wikidata
SMILES կանոնավոր բանաձևCC(C1=CC=CC(=C1)C(=O)C2=CC=CC=C2)C(=O)O Խմբագրել Wikidata
Found in taxonբանական մարդ Խմբագրել Wikidata
Բուժվել էցավ, Օստեոարթրոզ, Ռևմատոիդ արթրիտ, Ռևմատոիդ արթրիտ, Օստեոարթրոզ Խմբագրել Wikidata
ՓոխազդեցությունProstaglandin-endoperoxide synthase 1, Prostaglandin-endoperoxide synthase 2, Solute carrier family 5 member 8 Խմբագրել Wikidata
Իրավական կարգավիճակ բժշկությունումտուփի նախազգուշացում Խմբագրել Wikidata
LiverTox like­li­hood scoreLiverTox toxicity likelihood category C Խմբագրել Wikidata
Subject has rolecyclooxygenase inhibitors, Ոչ ստերոիդային հակաբորբոքային դեղամիջոցներ Խմբագրել Wikidata

Արտոնագրվել է 1967 թվականին և հաստատվել բժշկական օգտագործման համար 1980 թվականի[2]։

Բժշկական օգտագործում

խմբագրել

Կետոպրոֆենը սովորաբար նշանակվում է արթրիտի հետ կապված բորբոքային ցավերի կամ ուժեղ ատամի ցավերի դեպքում, որոնք հանգեցնում են լնդերի բորբոքմանը:

Կետոպրոֆենի տեղային ձևերը օգտագործվում են մկանային-կմախքային ցավերի բուժման համար[3][4][5]:

Կետոպրոֆենը կարող է օգտագործվել նաև որոշ ցավերի, հատկապես նյարդային ցավերի բուժման համար, ինչպիսիք են իշիասը, հետհերպետիկ նևրալգիան և ռադիկուլոպաթիայի ցավը, կրեմի, քսուքի, հեղուկի, սփրեյի կամ գելի տեսքով, որը կարող է նաև պարունակել կետամին և լիդոկաին, այլ դեղամիջոցների հետ միասին, որոնք կարող են օգտակար լինել, ինչպիսիք են ցիկլոբենզապրինը, ամիտրիպտիլինը, ացիկլովիրը, գաբապենտինը, օրֆենադրինը և այլ դեղամիջոցներ, որոնք օգտագործվում են որպես ՈՍՀԲԴ-ներ ցավի բուժման համար:

Կատարվում են փորձարկումներ այս դեղը իբուպրոֆենի հետ միասին օգտագործելու համար լիմֆեդեմայի բուժման նպատակով: Դոկտոր Սթենլի Ջի Ռոքսոնը, Սթենֆորդի համալսարանից, ղեկավարում է այս հետազոտությունները:

Արդյունավետություն

խմբագրել

2013 թվականի սիստեմատիկ վերանայումը ցույց տվեց, որ Կետոպրոֆենի օրալ դեղահաբերի արդյունավետությունը չափավոր-ծանր ցավը թեթևացնելու և ֆունկցիոնալ վիճակի և ընդհանուր վիճակի բարելավման գործում զգալիորեն ավելի լավն էր, քան իբուպրոֆենինը և/կամ դիկլոֆենակինը[6]: 2017 թվականի Կոքրեյնի համակարգված վերանայումը, որն ուսումնասիրում էր կետոպրոֆենը որպես սուր, միջինից մինչև ծանր հետվիրահատական ցավի դեպքում, եզրակացրեց, որ դրա արդյունավետությունը համարժեք է այնպիսի դեղամիջոցների, ինչպիսիք են իբուպրոֆենը և դիկլոֆենակը [7]:

Կան ապացույցներ, որոնք հաստատում են տեղային ազդող կետոպրոֆենի արդյունավետությունը օստեոարթրիտի համար, բայց ոչ մկանային-կմախքային համակարգային քրոնիկական ցավի համար[8]:

Անբարենպաստ ազդեցություններ

խմբագրել

2020 թվականի հոկտեմբերին ԱՄՆ Սննդամթերքի և դեղերի վարչությունը (FDA) պահանջեց, որ դեղամիջոցի պիտակը թարմացվի բոլոր ոչ ստերոիդային հակաբորբոքային դեղամիջոցների համար՝ նկարագրելու համար պտղի երիկամների հետ կապված խնդիրների ռիսկը, որը հանգեցնում է ամնիոտիկ հեղուկի նվազմանը: Նրանք խորհուրդ են տալիս խուսափել ՈՍՀԲԴ-ներից հղի կանանց մոտ 20 շաբաթական կամ ավելի ուշ հղիության ընթացքում:

Մեխանիզմ

խմբագրել

Կետոպրոֆենը նյութափոխանակության է ենթարկվում լյարդում՝ գլյուկուրոնոզիլտրանսֆերազ ֆերմենտների միջոցով գլյուկուրոնաթթվի հետ կոնյուգացիայի միջոցով ( գլյուկուրոնիդացում), տեղի է ունենում բենզոյլային օղակի հիդրօքսիլացում CYP3A4 և CYP2C9 ֆերմենտներով և նրա կետոնային մասի ռեդոքս ռեակցիա[9] կարբոնիլ վերականգնող ֆերմենտներով (CREs)[10][11]: Կետոպրոֆենն օգտագործվում է իր հակաջերմային, ցավազրկող և հակաբորբոքային հատկությունների համար՝ դարձելիորեն արգելելով ցիկլօքսիգենազա-1 և ցիկլօքսիգենազա-2 (COX-1 և COX-2) ֆերմենտները, ինչը նվազեցնում է պրոբորբոքային պրոստագլանդինների արտադրությունը[12][10]:

Ցույց է տրվել, որ դեղի տեղային ձևերը ապահովում են արագ և կայուն առաքում անհրաժեշտ հյուսվածքներին՝ առանց արյան մեջ դեղամիջոցի կոնցենտրացիայի մակարդակի էական բարձրացման՝ համեմատած օրալ ընդունման հետ[13][14]:

Կիրալիզմ և կենսաբանական ակտիվություն

խմբագրել

Կետոպրոֆենն ունի մեկ ստերեոգեն կենտրոն կողային շղթայում և, հետևաբար, գոյություն ունի որպես հայելային մոլեկուլներ: Պրոֆենների մեծամասնությունը վաճառվում է որպես ռացեմիկ խառնուրդներ: ՈՍՀԲԴ-ների մեծ մասի համար դեղաբանական ակտիվությունը գտնվում է (S)-էնանտիոմերներում, որոնց (R)-էնանտիոմերը գործնականում ոչ ակտիվ է: Հետաքրքիր դիտարկումը պրոֆենների մեծ մասի վերաբերյալ, ներառյալ կետոպրոֆենը, այն է, որ նրանք ենթարկվում են միակողմանի մետաբոլիկ ինվերսիայի, քիրալային ինվերսիայի (R)- թթվի դեպի իր (S)-հայելային պատկերի տարբերակին, առանց մոլեկուլի այլ փոփոխության[15][16][17]: Մտահոգություններ են բարձրացվել, որ կետոպրոֆենը կարող է քայքայվել բենզոֆենոնի հիմնական մոլեկուլի մեջ, որը ենթարկվում է ուժեղ արևադարձային ուլտրամանուշակագույն լույսի ազդեցությանը, և դա կարող է քաղցկեղի տեսական վտանգ ներկայացնել: Հաշվի առնելով նման վտանգը, ավելի լավ է նման իրավիճակներում օգտագործել այլ ցավազրկողներ:

Պատմություն

խմբագրել

Մարդկանց թերապևտիկ օգտագործման ամենավաղ զեկույցը 1972 թվականին է եղել[18]:

Անասնաբուժություն

խմբագրել

Կետոպրոֆենը տարածված ՈՍՀԲԴ ջերմիջեցնող և ցավազրկող միջոց է, որն օգտագործվում է ձիերի և այլ կաթնասունների համար[19]: Այն առավել հաճախ օգտագործվում է մկանային-կմախքային ցավերի, հոդերի խնդիրների և փափուկ հյուսվածքների վնասվածքների դեպքում: Այն նաև օգտագործվում է տենդերը վերահսկելու և էնդոտոքսեմիայի կանխարգելման համար: Այն նաև օգտագործվում է որպես թեթև ցավազրկող փոքր կենդանիների մոտ՝ հիմնականում վիրաբուժական միջամտություններից հետո:

Ձիերի մոտ այն տրվում է 2,2մգ/կգ/օր չափաբաժինով: Ուսումնասիրությունները ցույց են տվել, որ այն չի արգելակում 5-լիպоքսիգենազը և լեյկոտրիեն B4-ը[20], ինչպես ի սկզբանե պնդում էին[21]: Հետևաբար, այն չի համարվում ֆենիլբուտազոնից ավելի արդյունավետ, ինչպես նախկինում ենթադրվում էր, թեև կաղության կլինիկական նշանները նվազում են դրա օգտագործման հետ[22]: Իրականում, ֆենիլբուտազոնը գերազանցում է կետոպրոֆենին փորձնականորեն առաջացած սինովիտի դեպքերում, երբ երկու դեղամիջոցներն էլ օգտագործվում էին սահմանված դեղաչափերով[23]:

Էկոլոգիական խնդիրներ

խմբագրել

Փորձերը պարզել են, որ կետոպրոֆենը, ինչպես դիկլոֆենակը, անասնաբուժական դեղամիջոց է, որը մահացու ազդեցություն է ունենում կարմրագլուխ անգղերի մոտ: Վերջերս բուժված անասունների դիակներով սնվող անգղերի մոտ վարակվելուց հետո մի քանի օրվա ընթացքում զարգացել է երիկամների սուր անբավարարություն[24]:

Ծանոթագրություններ

խմբագրել
  1. ↑ Kantor TG (1986). «Ketoprofen: a review of its pharmacologic and clinical properties». Pharmacotherapy. 6 (3): 93–103. doi:10.1002/j.1875-9114.1986.tb03459.x. PMID 3526298. S2CID 25309841.
  2. ↑ Fischer J, Ganellin CR (2006). Analogue-based Drug Discovery (անգլերեն). John Wiley & Sons. էջ 520. ISBN 9783527607495.
  3. ↑ Mazières B, Rouanet S, Guillon Y, Scarsi C, Reiner V (August 2005). «Topical ketoprofen patch in the treatment of tendinitis: a randomized, double blind, placebo controlled study». The Journal of Rheumatology. 32 (8): 1563–1570. PMID 16078335.
  4. ↑ Mazières B (2005). «Topical ketoprofen patch». Drugs in R&D. 6 (6): 337–344. doi:10.2165/00126839-200506060-00003. PMID 16274258. S2CID 30719197.
  5. ↑ Sekiya I, Morito T, Hara K, Yamazaki J, Ju YJ, Yagishita K, և այլք: (March 2010). «Ketoprofen absorption by muscle and tendon after topical or oral administration in patients undergoing anterior cruciate ligament reconstruction». AAPS PharmSciTech. 11 (1): 154–158. doi:10.1208/s12249-009-9367-2. PMC 2850498. PMID 20087696.
  6. ↑ Sarzi-Puttini P, Atzeni F, Lanata L, Bagnasco M (2013). «Efficacy of ketoprofen vs. ibuprofen and diclofenac: a systematic review of the literature and meta-analysis». Clinical and Experimental Rheumatology. 31 (5): 731–738. PMID 23711416.
  7. ↑ Gaskell H, Derry S, Wiffen PJ, Moore RA (May 2017). «Single dose oral ketoprofen or dexketoprofen for acute postoperative pain in adults». The Cochrane Database of Systematic Reviews. 2019 (5): CD007355. doi:10.1002/14651858.CD007355.pub3. PMC 6481461. PMID 28540716.
  8. ↑ Derry S, Conaghan P, Da Silva JA, Wiffen PJ, Moore RA (April 2016). «Topical NSAIDs for chronic musculoskeletal pain in adults» (PDF). The Cochrane Database of Systematic Reviews. 4 (4): CD007400. doi:10.1002/14651858.cd007400.pub3. PMC 6494263. PMID 27103611.
  9. ↑ Malátková P, Wsól V (February 2014). «Carbonyl reduction pathways in drug metabolism». Drug Metabolism Reviews. 46 (1): 96–123. doi:10.3109/03602532.2013.853078. PMID 24171394. S2CID 43774709.
  10. ↑ 10,0 10,1 Ketoprofen.
  11. ↑ Lemke TL, Williams DA, Roche VF, Zito SW.
  12. ↑ Ketoprofen.
  13. ↑ Sekiya I, Morito T, Hara K, Yamazaki J, Ju YJ, Yagishita K, և այլք: (March 2010). «Ketoprofen absorption by muscle and tendon after topical or oral administration in patients undergoing anterior cruciate ligament reconstruction». AAPS PharmSciTech. 11 (1): 154–158. doi:10.1208/s12249-009-9367-2. PMC 2850498. PMID 20087696.
  14. ↑ Gayman MD, Turner RJ, Cui M (July 2008). «Physical limitations and depressive symptoms: exploring the nature of the association». The Journals of Gerontology. Series B, Psychological Sciences and Social Sciences. 63 (4): S219–S228. doi:10.1093/geronb/63.4.s219. PMC 2844725. PMID 18689771.
  15. ↑ Caldwell J, Hutt AJ, Fournel-Gigleux S (January 1988). «The metabolic chiral inversion and dispositional enantioselectivity of the 2-arylpropionic acids and their biological consequences». Biochemical Pharmacology. 37 (1): 105–114. doi:10.1016/0006-2952(88)90762-9. PMID 3276314.
  16. ↑ Aboul-Enein HY, Wainer IW (1997). The impact of stereochemistry on drug development and use. New York: Wiley. ISBN 0-471-59644-2. OCLC 35262289.
  17. ↑ Hutt AJ, Caldwell J (November 1983). «The metabolic chiral inversion of 2-arylpropionic acids--a novel route with pharmacological consequences». The Journal of Pharmacy and Pharmacology. 35 (11): 693–704. doi:10.1111/j.2042-7158.1983.tb02874.x. PMID 6139449. S2CID 40669413.
  18. ↑ Gyory AN, Bloch M, Burry HC, Grahame R (November 1972). «Orudis in management of rheumatoid arthritis and osteoarthrosis of the hip: comparison with indomethacin». British Medical Journal. 4 (5837): 398–400. doi:10.1136/bmj.4.5837.398. PMC 1786628. PMID 4564764.
  19. ↑ Forney BC (2007), Understanding equine medications: your guide to horse health care and managements, The Horse health care library (Revised ed.), Lexington, KY: Eclipse Press, OCLC 1360077554
  20. ↑ Salmon JA, Tilling LC, Moncada S (September 1984). «Benoxaprofen does not inhibit formation of leukotriene B4 in a model of acute inflammation». Biochemical Pharmacology. 33 (18): 2928–2930. doi:10.1016/0006-2952(84)90220-x. PMID 6089840.
  21. ↑ Betley M, Sutherland SF, Gregoricka MJ, Pollet RA (1991). «The analgesic effect of ketoprofen for use in treating equine colic as compared to flunixin meglumine». Equine Pract. 13: 11–16.
  22. ↑ Anti-inflammatory effects and pharmacokinetics of ketoprofen in a model of equine synovitis. Proceedings of the 6th International Congress of the EAVPT. Blackwell Scientific Publications. 1994. էջեր 170–171.
  23. ↑ Owens JG, Kamerling SG, Stanton SR, Keowen ML, Prescott-Mathews JS (June 1996). «Effects of pretreatment with ketoprofen and phenylbutazone on experimentally induced synovitis in horses». American Journal of Veterinary Research. 57 (6): 866–874. doi:10.2460/ajvr.1996.57.06.866. PMID 8725815.
  24. ↑ Naidoo V, Wolter K, Cromarty D, Diekmann M, Duncan N, Meharg AA, և այլք: (June 2010). «Toxicity of non-steroidal anti-inflammatory drugs to Gyps vultures: a new threat from ketoprofen». Biology Letters. 6 (3): 339–341. doi:10.1098/rsbl.2009.0818. PMC 2880042. PMID 20007163.
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Կետոպրոֆեն&oldid=10106471» էջից