Վիքիպեդիա

Կանայք Ուկրաինա Ռուսաստանի ներխուժման ժամանակ (2022)

Կանայք տարբեր դերեր են խաղում 2022 թվականին Ուկրաինա ռուսական ներխուժման ժամանակ, որը սկսվել է 2022 թվականի փետրվարի 24-ին և ազդել կյանքի տարբեր բնագավառների վրա[1][2][3][4][5]։

Ուկրաինացի ոստիկանը երկու կանանց հետ Կիևում, 2022 թվականի մարտի 16-ին:

Ուկրաինայի առաջին տիկին Օլենա Զելենսկան հայտարարել է, որ մեր դիմադրությունը, որպես մեր ապագա հաղթանակ, ձեռք է բերել հատկապես կանացի տեսք և գովել է ուկրաինացի կանանց բանակում ծառայելու, պատերազմի ժամանակ երեխաներին մեծացնելու և հիմնական ծառայություններ մատուցելու համար[6]։

Պատմություն խմբագրել

2014 թվականին Ռուս-ուկրաինական պատերազմի բռնկմամբ զգալիորեն ավելացավ կանանց դերը ուկրաինական զինված ուժերում, այդ թվում՝ մի քանի պաշտոններ, որոնք պահեստավորված էին միայն տղամարդկանց համար, բաց էին միայն կանանց համար, և կանանց ընդհանուր թիվը, ովքեր ծառայում էին, ավելացավ ավելի քան երկու անգամ[7]։

Սակայն խտրականությունն ու ճնշումները լուրջ խնդիրներ են մնում ուկրաինական բանակում[8][9][10]։ Պատերազմի ընթացքում ուկրաինացի քաղաքացիական կանայք նույնպես բախվեցին զգալի վտանգների և մարտահրավերների[11][12][13]։ Ուկրաինայի գնչու կանայք բախվել են խտրականության հատուկ մակարդակի, ներքին տեղահանվածների կարգավիճակում գտնվելով հաճախ նրանք մերժվել են և բախվել կոշտ ռասիզմի[14]։

Ամբողջ աշխարհում կանայք և աղջիկները նույնպես ավելի մեծ ռիսկի են ենթարկվում հասարակության մեջ տեղաշարժվելու և նորմալ պաշտպանությունը խաթարելու պատճառով, և սեռական բռնությունը շատերի կողմից օգտագործվում է որպես մարտավարություն պատերազմի, ահաբեկչության, խոշտանգումների և քաղաքական բռնաճնշումների ժամանակ։ ՄԱԿ-ի կանանց կառույցի տվյալներով՝ կանանց ավելի քան 70 %-ը ճգնաժամային իրավիճակի ժամանակ ենթարկվում է գենդերային բռնության, իսկ Lancet Medical Journal ամսագրում հրապարակված աշխատանքները ցույց են տալիս, որ զինված հակամարտություններից տուժած կանայք և աղջիկները ավելի շատ տրավմատիկ ապրումների են ենթարկվում[15]։

Ռազմական հանցագործություններ և կանանց նկատմամբ բռնություն խմբագրել

 
Կիևում ռուսական զորքերի կողմից բնակելի շենքի գնդակոծությունից հետո դեմքի վնասվածքներով կին

Ներխուժման ժամանակ կանայք ենթարկվել են սեռական բռնության[16][17][18]։ Ուկրաինացի պատգամավորներ Լեսյա Վասիլենկոն, Ալոնա Շկրումը, Մարիա Մեզենցևան և Ելենա Խոմենկոն հայտարարել են, որ Ռուսաստանի կողմից գրավված քաղաքներում տարեց կանանց մեծ մասը մահապատժի են ենթարկվել բռնաբարությունից հետո կամ ինքնասպան են եղել[19]։

Ներխուժման ժամանակ ռուս զինվորների կողմից սեռական ոտնձգությունների մասին պնդումների առաջին պաշտոնական հետաքննությունը սկսվել է այն բանից հետո, երբ լոնդոնյան Times-ը 2022 թվականի մարտի 28-ին հրապարակեց մի կնոջ զեկույց, որը պնդում էր, որ իր ամուսինը սպանվել է, իսկ նա բռնաբարվել է Շևչենկովո գյուղում ռուս զինծառայողների կողմից[20].

Մարիուպոլի քաղաքային խորհուրդը հայտարարել է, որ ռուսական ուժերը մի քանի հազար ուկրաինացի կանանց և երեխաների բռնի արտաքսել են քաղաքից Ռուսաստան[21]։ Մարիուպոլի հիվանդանոցն ավիահարվածի է ենթարկվել Մարիուպոլի ծննդատան ուղղությամբ[22]։

Հակամարտության ակտիվ մասնակիցներ խմբագրել

Բանակի անդամներ խմբագրել

Զգալի թվով կանայք կամավոր կռվել են ուկրաինական ուժերի կողմից՝ ի պատասխան ներխուժման[23][24][25][26][27]։ Միա Բլումը և Սոֆիա Մոսկալենկոն Ջորջիայի պետական համալսարանից ասում են, որ «ուկրաինացի կանայք պատմականորեն վայելել են անկախությունը, ինչը բնորոշ չէ աշխարհի այլ մասերին», և որ «Ուկրաինան յուրահատուկ պատկերացում է տալիս այն դերի մասին, որը կանայք կարող են խաղալ ազգի պաշտպանության և առաջնորդների համար։ Իրենց իսկ իրավունքներում»[28]։

Ներխուժումից մեկ շաբաթ առաջ Դոնեցկի Ժողովրդական Հանրապետությունը և Լուգանսկի Ժողովրդական Հանրապետությունը արգելել էին 18-ից 55 տարեկան տղամարդկանց լքել մարզերը, որպեսզի ապահովեն նրանց զինվորական ծառայության զորակոչվելու պատրաստակամությունը[29]։ Ներխուժումից հետո Ուկրաինայի կառավարությունը նմանատիպ հրաման է կիրառել 18-ից 60 տարեկան տղամարդկանց նկատմամբ[30]։ Այս օրենքները մեծ հակասություններ են առաջացրել՝ մասամբ իրենց գենդերային բնույթի պատճառով[31][32]։

Լրագրողներ խմբագրել

Կանայք զգալի դեր են խաղացել որպես լրագրողներ ներխուժման ժամանակ[33][34]։ Associated Press-ից Լին Էլբերը հայտարարել է, որ «Ուկրաինայի իրադարձությունները լուսաբանող կանանց ներկայությունը տեղի է ունենում ավանդական դերերի և սպասումների ֆոնին», սակայն այդ ներկայությունը «փոխել է պատերազմի մասին ռեպորտաժների բնույթը։ Նրանք ծածկում են պատերազմի մարտավարությունը, բայց հավասարապես գնահատում են դրա կորուստները»[35]։ Մարտի 23-ի դրությամբ ներխուժման ժամանակ սպանված հինգ լրագրողներից երկուսը կանայք էին՝ Ալեքսանդրա Կուվշինովան և Օքսանա Բաուլինան[36][37]։

Կին լրագրողները ներխուժման ժամանակ բախվել են հատուկ դժվարությունների։ Արտաքին քաղաքականություն, որում կանայք կազմում են ներխուժման մասին նորությունների հոդվածներում «ընդհանուր փորձագետների, գլխավոր հերոսների կամ աղբյուրների» մոտ 23%-ը։ Foreign Policy-ն նաև մեջբերում է ուկրաինական ռադիոյի լրագրող Իրինա Սլավինսկայային, որը Կուվշինովայի մահից հետո ասել է. «Ցավոք, դա հաճախ է պատահում պատերազմում ուկրաինացի կին լրագրողների հետ», որոնք, նրա խոսքով, ստիպված են ընտրություն կատարել հակամարտության գոտում մնալու, իրադարձությունները լուսաբանելու կամ իրենց ընտանիքների հետ փախչելու միջև, բացի սեռական բռնության սպառնալիքից[38]։

Քաղաքացիական բնակչություն խմբագրել

 
Փախստական աղջիկը Լեհաստանի Պերեմիշլ կայարանում

Ազդեցությունը վերարտադրողական առողջության վրա խմբագրել

Ուկրաինայում վերարտադրողական առողջապահությունը, ներառյալ հղի կանանց առողջապահությունը, զգալի խափանումների է հանդիպել ներխուժման պատճառով[39]։ Մարդու իրավունքների միջազգային ֆեդերացիան հայտարարել է, որ ներխուժումը «լուրջ վնաս է հասցնում Ուկրաինայի կանանց, աղջիկներին և մարգինալացված բնակչությանը և վտանգում է նրանց սեռական և վերարտադրողական առողջությունն ու իրավունքները»[40]։ Մեծ Բրիտանիայի խորհրդարանի կանանց և իրավահավասարության հարցերով հանձնաժողովի նախագահ Քերոլայն Նոուքսը հայտարարել է, որ «պատերազմից փրկվող կանայք կորցրել են կարևորագույն բուժօգնության հասանելիությունը։ Հղի և կրծքով կերակրող կանայք հաճախ չեն կարողանում մուտք գործել նախածննդյան և հետծննդյան կենսական ծառայություններ կամ գտնել անվտանգ ծննդաբերության վայրեր»[41]։

Պերինատալ կլինիկաներից շատերը ինչպես Խարկովում, այնպես էլ Լվովում հայտնում են վաղաժամ ծնունդների աճի մասին, ինչը կրկնապատկվում կամ եռապատկվում է ներխուժման արդյունքում առաջացած սթրեսի և առողջական խնդիրների ավելացման պատճառով։ Հաղորդվում է, որ Խարկովի կլինիկայում վաղաժամ ծնունդները կազմում են բոլոր ծնունդների 50% - ը, ինչը երեք անգամ գերազանցում է նորմալ ցուցանիշը, որն արդեն բարձր էր, քանի որ նրանք օգնություն էին տրամադրում Դոնեցկի և Լուգանսկի կանանց[42]։

Ուկրաինայում փոխնակ մայրերը նույնպես հայտնել են ներխուժման հետևանքով առաջացած լուրջ խնդիրների մասին[43][44][45]։

ԼԳԲՏ կանայք խմբագրել

Տրանսգենդերները և ոչ-բինար մարդիկ պատերազմի արդյունքում խտրականության են ենթարկվել[46]։ Տևանս կանայք, որոնք փորձել են լքել Ուկրաինան, բախվել են այն բանի հետ, որ նրանց ստիպել են մերկանալ և անցակետերում անվտանգության աշխատակիցների կողմից ֆիզիկական զննության են ենթարկվել, ինչպես նաև նրանց խոչընդոտել են որպես փախստական դուրս գալը[47][48]։ Տրանսգենդերներին որոշ դեպքերում խորհուրդ են տվել իրենց հետ չունենալ անձը հաստատող փաստաթուղթ՝ Ուկրաինայից հեռանալու ժամանակ նպատակային հետապնդումներից խուսափելու համար։ Ուկրաինայում մնացած որոշ տրանսգենդերներ հայտնում են, որ ներխուժման պատճառով զենքի հասանելիության ավելացումը հանգեցրել է տրանսգենդերների նկատմամբ բռնության սպառնալիքների ավելացմանը[49][50][51]։

Մտահոգություններ են հնչել նաև այն մասին, թե որտեղ են շատերը փախչում ռուսական ներխուժումից, քանի որ Լեհաստանը և Հունգարիան Եվրամիության կողմից դատապարտվել են գեյերի դեմ օրենքներ ընդունելու համար։ Օրենքները ստիպել են Վարշավայի և Բուդապեշտի հպարտության որոշ ակտիվիստների մտահոգություն հայտնել, որ ԼԳԲՏ փախստականները պետք է շարունակեն տեղափոխվել Արևմտյան Եվրոպայի այլ երկրներ՝ օրենքով պաշտպանված լինելու համար[52]։

 
Քաղաքացիական փախստականները Մարիուպոլում, 2022 թվականի մարտի 12-ին

Փախստականներ խմբագրել

Կանայք պատերազմից փրկվող փախստականների զգալի մասն են կազմում[53]։ Ուկրաինայի միակ կին ռաբբի Յուլիա Գրիսը ներխուժման պատճառով ստիպված է եղել լքել երկիրը[54]։

Փախստական կանայք նույնպես խտրականության և բռնության են ենթարկվել Ուկրաինայի սահմաններից դուրս։ Մարտի 22-ին Amnesty International-ը հայտարարեց, որ «կանանց և աղջիկների նկատմամբ գենդերային բռնության մասին հաղորդումները հատկապես մտահոգիչ են» Լեհաստանում փախստականների պաշտպանության տեսանկյունից, և որ լեհական իրավապաշտպան որոշ խմբեր «հետևել են, թե ինչպես են Լյուբլինում տղամարդիկ ագրեսիվորեն մոտենում Ուկրաինայի կանանց՝ առաջարկելով նրանց տրանսպորտ և կացարան»[55]։ Լեհաստանում հղիության արհեստական ընդհատման դեմ շարժումները նաև ուղղված են փախստականներին քարոզչության և ապատեղեկատվության միջոցով[56]։

Հակապատերազմական շարժումը Ռուսաստանում խմբագրել

 
Բողոքի ակցիա Ուկրաինա ներխուժման դեմ (Մոսկվա, փետրվարի 24, 2022)

Կանայք նշանակալի դեր են խաղացել Ռուսաստանում 2022 թվականի հակապատերազմական բողոքի ցույցերում[57][58][59][60][61][62]։ «Մեդուզա»- ի լրագրող Ալեքսեյ Կովալյովը հայտարարել է, որ «իրական բռնությանը և լուրջ բանտարկությանը հիմնականում ենթարկվում են կանայք»[63]։

Ներխուժումից հետո Ռուսաստանում առաջացավ ֆեմինիստական հակապատերազմական դիմադրություն՝ իր մանիֆեստում նշելով, որ «Ֆեմինիզմը որպես քաղաքական ուժ չի կարող լինել ագրեսիվ պատերազմի և ռազմական օկուպացիայի կողքին», որ «պատերազմը խորացնում է գենդերային անհավասարությունը և հետ է մղում նվաճումները։ Պատերազմն իր հետ բերում է ոչ միայն ռումբերի և փամփուշտների բռնություն, այլև «սեռական բռնություն», և որ ներխուժումը իրականացվել է կառավարության գաղափարախոսների կողմից հռչակված «ավանդական արժեքների» դրոշի ներքո, որոնք ներառում են գենդերային անհավասարություն, կանանց շահագործում, պետական բռնաճնշումներ նրանց դեմ, ում ապրելակերպը, ինքնությունը և գործողությունները չեն համապատասխանում նեղ հայրիշխանական նորմերին»[64]։ Խումբը գլխավորել է բողոքի ակցիաները կանանց միջազգային օրը՝ մարտի 8-ին, բողոքելով Ռուսաստանի քաղաքներում Հայրենական մեծ պատերազմի հուշարձանների մոտ[65]։ Պատերազմի դեմ է արտահայտվել նաև Ռուսաստանի զինվորների մայրերի կոմիտեների միությունը[66][67][68]։

Պատերազմի դեմ բողոքող կանայք և գենդերային փոքրամասնությունները դաժան հետապնդման են ենթարկվում Ռուսաստանի ոստիկանության կողմից, ներառյալ սեռական բռնության սպառնալիքները[69][70]։

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. ↑ Kelleher, Patrick (2022 թ․ մարտի 18). «Russian bombs kills 'heroic, brave and courageous' Ukrainian LGBT+ activist». PinkNews (բրիտանական անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2022 թ․ մարտի 25-ին. Վերցված է 2022 թ․ մարտի 23-ին.
  2. ↑ Baker, Faima (2022 թ․ մարտի 8). «5 Women To Follow On Social Media For An Insight Into Ukrainian Life Right Now». HuffPost (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2022 թ․ մարտի 27-ին. Վերցված է 2022 թ․ մարտի 23-ին.
  3. ↑ Adebahr, Cornelius (2022 թ․ մարտի 21). «What Germany's turning point means for its feminist foreign policy». Politico (ամերիկյան անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2022 թ․ մարտի 25-ին. Վերցված է 2022 թ․ մարտի 23-ին.
  4. ↑ Moaveni, Azadeh (2022 թ․ մարտի 15). «Another deeply gendered war is being waged in Ukraine». Al Jazeera (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2022 թ․ մարտի 25-ին. Վերցված է 2022 թ․ մարտի 23-ին.
  5. ↑ Olmstead, Molly (2022 թ․ մարտի 3). «How Women Forced Ukraine to Welcome Them Into the Military». Slate (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2022 թ․ մարտի 27-ին. Վերցված է 2022 թ․ մարտի 23-ին.
  6. ↑ Willsher, Kim (2022 թ․ մարտի 22). «Olena Zelenska thanks other first ladies for supporting Ukraine». The Guardian (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2022 թ․ մարտի 28-ին. Վերցված է 2022 թ․ մարտի 23-ին. «Our resistance, as our future victory, has taken on a particularly feminine face. Women are fighting in the army, they are signed up to territorial defence [units], they are the foundation of a powerful volunteer movement to supply, deliver, feed ... they give birth in shelters, save their children and look after others' children, they keep the economy going, they go abroad to seek help. Others are simply doing their jobs, in hospitals, pharmacies, shops, transport, public services ... so that life continues."»
  7. ↑ «Women are changing the face of armed forces in Ukraine». UN Women | Europe and Central Asia (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ փետրվարի 23-ին. Վերցված է 2021 թ․ հուլիսի 17-ին.
  8. ↑ «Invisible in an invisible war». 2019 թ․ հոկտեմբերի 21. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ մարտի 12-ին. Վերցված է 2022 թ․ ապրիլի 6-ին.
  9. ↑ «What It's Like to Be a Female in the Ukrainian Army». en.hromadske.ua. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ ապրիլի 15-ին. Վերցված է 2022 թ․ ապրիլի 6-ին.
  10. ↑ «Ukrainian Women Face Tough Battle for Equality in Military | Voice of America - English». www.voanews.com. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հուլիսի 12-ին. Վերցված է 2022 թ․ ապրիլի 6-ին.
  11. ↑ «Ukrainian women find themselves bearing the cost of endless war». The World from PRX. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հուլիսի 11-ին. Վերցված է 2022 թ․ ապրիլի 6-ին.
  12. ↑ Nidzvetska, Svitlana (2017 թ․ հունվարի 9). «Maternal and Child Health of Internally Displaced Persons in Ukraine: A Qualitative Study». International Journal of Environmental Research and Public Health. 14 (1). doi:10.3390/ijerph14010054. PMID 28075363.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ չպիտակված ազատ DOI (link)
  13. ↑ «'Failed By The System': Women In Eastern Ukraine At 'Heightened Risk' Of Gender-Based Violence». RadioFreeEurope/RadioLiberty. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ մարտի 23-ին. Վերցված է 2022 թ․ ապրիլի 6-ին.
  14. ↑ «Roma women and girls in war zones need special protection». 2021 թ․ ապրիլի 7. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ ապրիլի 16-ին. Վերցված է 2022 թ․ ապրիլի 6-ին.
  15. ↑ Dastagir, Alia E. (2022 թ․ մարտի 20). «Terrified children, men left behind, sex trafficking: Women in Ukraine fight a different kind of war». USA TODAY (ամերիկյան անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ մարտի 29-ին. Վերցված է 2022 թ․ մարտի 29-ին.
  16. ↑ Goodman, Amy. «Ukrainian Activist: War Brings Rise in Sexual Violence and Anti-Trans Oppression». Truthout. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ մարտի 29-ին. Վերցված է 2022 թ․ մարտի 29-ին.
  17. ↑ Jankowicz, Mia. «Ukraine prosecutor-general says Russian soldiers raped a woman after breaking into her home and killing her husband». Business Insider (ամերիկյան անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ մարտի 26-ին. Վերցված է 2022 թ․ մարտի 29-ին.
  18. ↑ Engelbrecht, Cora (2022 թ․ մարտի 29). «Reports of sexual violence involving Russian soldiers are multiplying, Ukrainian officials say» (ամերիկյան անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ մարտի 29-ին. Վերցված է 2022 թ․ մարտի 30-ին.
  19. ↑ «Ukrainian MPs Detail Disturbing Sexual Violence Perpetrated by Russian Soldiers». Jezebel (ամերիկյան անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ մարտի 27-ին. Վերցված է 2022 թ․ մարտի 29-ին.
  20. ↑ Tangalakis-Lippert, Katherine (2022 թ․ մարտի 28). «A Ukrainian woman recounts being raped by Russian soldiers who killed her husband: 'Shall we kill her or keep her alive?'». Business Insider (ամերիկյան անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ մարտի 29-ին. Վերցված է 2022 թ․ մարտի 29-ին.
  21. ↑ «Ukraine crisis: claims Mariupol women and children forcibly sent to Russia». the Guardian (անգլերեն). 2022 թ․ մարտի 20. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ մարտի 31-ին. Վերցված է 2022 թ․ մարտի 29-ին.
  22. ↑ Groppe, Rick Rouan, Joey Garrison and Maureen. «'Horrifying.' Russia strike on Ukraine maternity hospital draws outrage as civilian war toll rises». USA TODAY (ամերիկյան անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ մարտի 26-ին. Վերցված է 2022 թ․ մարտի 29-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
  23. ↑ «Women in Ukraine Play a Critical Role in the Fight Against Russia». Time (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ մարտի 27-ին. Վերցված է 2022 թ․ մարտի 29-ին.
  24. ↑ «Ukrainian women stand strong against Russian invaders». Washington Post (անգլերեն). 2022 թ․ մարտի 18. Արխիվացված է օրիգինալից 2022 թ․ մարտի 19-ին. Վերցված է 2022 թ․ մարտի 29-ին.
  25. ↑ These are the women choosing to stay and fight Russian forces - CNN Video, Արխիվացված է օրիգինալից 2022-03-15-ին, Վերցված է 2022-03-29-ին
  26. ↑ «Ukrainian women are volunteering to fight — and history shows they always have». NPR.org (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2022 թ․ մարտի 28-ին. Վերցված է 2022 թ․ մարտի 29-ին.
  27. ↑ O'Reilly, Jonathon (2022 թ․ փետրվարի 3). «Female volunteers 'move like angels' in Ukrainian army as Russia tensions escalate». inews.co.uk (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ մարտի 23-ին. Վերցված է 2022 թ․ մարտի 29-ին.
  28. ↑ Bloom, Mia. «Ukraine's women fighters reflect a cultural tradition of feminist independence». The Conversation (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ մարտի 30-ին. Վերցված է 2022 թ․ մարտի 29-ին.
  29. ↑ «Separatists in Ukraine order 'general mobilisation' amid shelling». www.aljazeera.com (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ ապրիլի 12-ին. Վերցված է 2022 թ․ մարտի 29-ին.
  30. ↑ «Ukraine urged to take 'humane' approach as men try to flee war | Ukraine | The Guardian». Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ մարտի 14-ին. Վերցված է 2022 թ․ ապրիլի 6-ին.
  31. ↑ «Why banning men from leaving Ukraine violates their human rights». Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ մայիսի 28-ին. Վերցված է 2022 թ․ ապրիլի 6-ին.
  32. ↑ «Meet the Men Banned From Leaving Ukraine». Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ մարտի 23-ին. Վերցված է 2022 թ․ ապրիլի 6-ին.
  33. ↑ «Ukraine: women journalists reporting on the frontline | Media news». www.journalism.co.uk. 2022 թ․ մարտի 22. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ մարտի 28-ին. Վերցված է 2022 թ․ մարտի 29-ին.
  34. ↑ Moshavi, Sharon. «Ukraine: How Women Journalists Are Covering the War». International Center for Journalists (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ ապրիլի 12-ին. Վերցված է 2022 թ․ մարտի 29-ին.
  35. ↑ «In Ukraine, female war reporters build on legacy of pioneers». AP NEWS (անգլերեն). 2022 թ․ մարտի 14. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ մարտի 23-ին. Վերցված է 2022 թ․ մարտի 29-ին.
  36. ↑ «Архивированная копия». Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ մարտի 28-ին. Վերցված է 2022 թ․ ապրիլի 6-ին.
  37. ↑ «Ukrainian journalist Oleksandra Kuvshynova working as freelancer for Fox when killed». The Independent (անգլերեն). 2022 թ․ մարտի 15. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ մարտի 24-ին. Վերցված է 2022 թ․ մարտի 29-ին.
  38. ↑ Kassova, Luba (2022 թ․ մարտի 20). «Ukrainian Women on the Front Lines but Not in the Headlines». Foreign Policy (ամերիկյան անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2022 թ․ մարտի 28-ին. Վերցված է 2022 թ․ մարտի 23-ին.
  39. ↑ Levy, Max G. «The War in Ukraine Is a Reproductive Health Crisis for Millions». Wired (ամերիկյան անգլերեն). ISSN 1059-1028. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ մարտի 16-ին. Վերցված է 2022 թ․ մարտի 29-ին.
  40. ↑ «Call to Action: Sexual and reproductive health and rights are affected by the conflict in Ukraine». International Federation for Human Rights (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ ապրիլի 1-ին. Վերցված է 2022 թ․ մարտի 29-ին.
  41. ↑ https://www.politicshome.com/thehouse/article/war-in-ukraine-is-exacerbating-gender-inequalities-women-and-girls-must-be-at-the-forefront-of-our-international-development-strategy Արխիվացված 2022-03-18 Wayback Machine Կաղապար:Bare URL inline
  42. ↑ Williamson, Lucy (2022 թ․ մարտի 27). «Ukraine: Premature babies struggling for life in bombed cities». BBC News (բրիտանական անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2022 թ․ մարտի 29-ին. Վերցված է 2022 թ․ մարտի 29-ին.
  43. ↑ «'Will the babies be left in a war zone?' The terrified Ukrainian surrogates – and the parents waiting for their children». the Guardian (անգլերեն). 2022 թ․ մարտի 10. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ մարտի 29-ին. Վերցված է 2022 թ․ մարտի 29-ին.
  44. ↑ Kramer, Andrew E. (2022 թ․ մարտի 12). «In a Kyiv Basement, 19 Surrogate Babies Are Trapped by War but Kept Alive by Nannies». The New York Times (ամերիկյան անգլերեն). ISSN 0362-4331. Արխիվացված է օրիգինալից 2022 թ․ մարտի 31-ին. Վերցված է 2022 թ․ մարտի 29-ին.
  45. ↑ «Ukraine: Impossible choices for surrogate mothers and parents». BBC News (բրիտանական անգլերեն). 2022 թ․ մարտի 22. Արխիվացված է օրիգինալից 2022 թ․ մարտի 27-ին. Վերցված է 2022 թ․ մարտի 29-ին.
  46. ↑ «Trans Women Attempting to Flee Ukraine Are Being Turned Away». Jezebel (ամերիկյան անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ մարտի 24-ին. Վերցված է 2022 թ․ մարտի 29-ին.
  47. ↑ «'I will not be held prisoner': the trans women turned back at Ukraine's borders». the Guardian (անգլերեն). 2022 թ․ մարտի 22. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ մարտի 31-ին. Վերցված է 2022 թ․ մարտի 29-ին.
  48. ↑ Lach-Aidelbaum, Maya (2022 թ․ մարտի 16). «LGBTQ refugees fleeing Ukraine draw on European network of allies to find housing, medical care». CBC. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ մարտի 27-ին. Վերցված է 2022 թ․ մարտի 29-ին.
  49. ↑ «Trans People Stranded and Alone in Ukraine Following Russia's Invasion». www.vice.com (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ մարտի 25-ին. Վերցված է 2022 թ․ մարտի 29-ին.
  50. ↑ Linthicum, Kate (2022 թ․ մարտի 3). «Will Russia bring its war on LGBTQ people to Ukraine?». Los Angeles Times (ամերիկյան անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ մարտի 27-ին. Վերցված է 2022 թ․ մարտի 29-ին.
  51. ↑ Kelleher, Patrick (2022 թ․ մարտի 1). «Armed thugs ransack headquarters of Ukrainian LGBT+ group in 'humiliating' raid». PinkNews | Latest lesbian, gay, bi and trans news | LGBT+ news (բրիտանական անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ մարտի 31-ին. Վերցված է 2022 թ․ մարտի 29-ին.
  52. ↑ Mazariegos, Miranda (2022 թ․ մարտի 4). «LGBTQ refugees fleeing Ukraine face discrimination in countries with anti-gay laws». NPR.org (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2022 թ․ մարտի 29-ին. Վերցված է 2022 թ․ մարտի 29-ին.
  53. ↑ «The face of Ukraine's refugee crisis is a woman's. The world can't let her down». MSNBC.com (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ մարտի 27-ին. Վերցված է 2022 թ․ մարտի 29-ին.
  54. ↑ «Ukraine's only woman rabbi among the many Jews fleeing war». The Independent (անգլերեն). 2022 թ․ մարտի 13. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ մարտի 22-ին. Վերցված է 2022 թ․ մարտի 29-ին.
  55. ↑ «Poland: Authorities must act to protect people fleeing Ukraine from further suffering». Amnesty International (անգլերեն). 2022 թ․ մարտի 22. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ մարտի 26-ին. Վերցված է 2022 թ․ մարտի 29-ին.
  56. ↑ «Ukrainian Refugees Are Being Met With Fliers Saying 'More People Killed By Abortion' Than War». Jezebel (ամերիկյան անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ մարտի 28-ին. Վերցված է 2022 թ․ մարտի 29-ին.
  57. ↑ Ludwig, Mike (2022 թ․ մարտի 18). «Women Are Leading Russia's Antiwar Protests — and They're in Putin's Crosshairs». TruthOut. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ մարտի 23-ին. Վերցված է 2022 թ․ մարտի 22-ին.
  58. ↑ «Ukrainian, Belarusian, and Russian Women in the Anti-War Movement». Wilson Center (անգլերեն). 2022 թ․ մարտի 23. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ մարտի 22-ին. Վերցված է 2022 թ․ մարտի 23-ին.
  59. ↑ https://www.opendemocracy.net/en/5050/how-russian-feminists-are-opposing-the-war-on-ukraine/ Արխիվացված 2022-03-13 Wayback Machine Կաղապար:Bare URL inline
  60. ↑ «Russian Ballerina's Exit from the Bolshoi Ballet Is a 'Massive Geopolitical Statement'». Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ մարտի 19-ին. Վերցված է 2022 թ․ ապրիլի 6-ին.
  61. ↑ «Russian mothers confront regional governor and say Putin is using their sons as 'cannon fodder'». inews.co.uk (անգլերեն). 2022 թ․ մարտի 7. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ մարտի 23-ին. Վերցված է 2022 թ․ ապրիլի 6-ին.
  62. ↑ «The Feminist Face of Russian Protests — The Moscow Times». Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ ապրիլի 3-ին. Վերցված է 2022 թ․ ապրիլի 6-ին.
  63. ↑ Illing, Sean (2022 թ․ մարտի 11). «"The alarmists were right all along": A Moscow journalist on Putin and the new Russian reality». Vox (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ մարտի 21-ին. Վերցված է 2022 թ․ մարտի 23-ին.
  64. ↑ Feminist Anti-War Resistance (2022 թ․ փետրվարի 27). «Russia's Feminists Are in the Streets Protesting Putin's War». Jacobin. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ փետրվարի 27-ին. Վերցված է 2022 թ․ մարտի 11-ին.
  65. ↑ «Russian Feminists Stage Anti-War Protests in 100 Cities». The Moscow Times. 2022 թ․ մարտի 9. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ մարտի 9-ին. Վերցված է 2022 թ․ մարտի 9-ին.
  66. ↑ Sauer, Pjotr (2022 թ․ մարտի 2). «'Just a sea of tears': the group helping anxious mothers of Russian soldiers». [The Guardian. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ մարտի 6-ին. Վերցված է 2022 թ․ մարտի 3-ին.
  67. ↑ «'Our sons were sent to Ukraine as cannon fodder': Furious Russian mothers face down Kremlin». Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ մարտի 26-ին. Վերցված է 2022 թ․ ապրիլի 6-ին.
  68. ↑ «The future of Russia's Ukraine invasion may rest on China». openDemocracy (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ մարտի 26-ին. Վերցված է 2022 թ․ ապրիլի 6-ին.
  69. ↑ «Moscow police beat and torture women after anti-war protests». openDemocracy. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ մարտի 13-ին. Վերցված է 2022 թ․ մարտի 11-ին.
  70. ↑ «Russia: Brutal Arrests and Torture, Ill-Treatment of Anti-War Protesters». Human Rights Watch. 2022 թ․ մարտի 9. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ մարտի 13-ին. Վերցված է 2022 թ․ մարտի 11-ին.
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Կանայք_Ուկրաինա_Ռուսաստանի_ներխուժման_ժամանակ_(2022)&oldid=9456429» էջից