Խոսրով Հեքիմյան
Խոսրով Հարությունի Հեքիմյան (մոտ 1875, Սեբաստիա (կամ Խարբերդ) - 1937 (այլ վարկածով՝ 1930), Երևան), հայ բժիշկ, վիրաբույժ։
 | |
|---|---|
| Ծնվել է | մոտ 1875 |
| Ծննդավայր | Սեբաստիա (կամ Խարբերդ |
| Մահացել է | 1937 (այլ վարկածով` 1930) |
| Մահվան վայր | Երևան |
| Ազգություն | հայ |
| Կրթություն | Բեյրութի Ամերիկյան համալսարայ |
| Մասնագիտություն | բժիշկ |
| Աշխատավայր | Սեբաստիայի Հայոց ազգային հիվանդանոց |
| Պաշտոն | բժշկապետ |
Կենսագրություն խմբագրել
Ծնվել է մոտ 1875 թվականին Սեբաստիայում (Խարբերդում)։ Հայրը եղել է Խարբերդի անվանի բժիշկ Հարություն Հեքիմյանը։
Սովորել է ամերիկացի միսիոներների Խարբերդի Եփրատ քոլեջում, սակայն ուսումն անավարտ է թողել։ 1899 թվականին ավարտել է Բեյրութի Ամերիկյան համալսարանի բժշկական ֆակուլտետը և արժանացել վիրաբուժության և ներքին հիվանդությունների գծով առաջին մրցանակին։
1900-06 թվականներին որպես բժիշկ աշխատել է Սեբաստիա քաղաքի Հայոց ազգային հիվանդանոցում, իսկ 1906-14/15 թվականներին՝ Տրապիզոն քաղաքում։ Անատոլիայում առաջինն է կիրառել ռենտգենյան սարքը։
Առաջին համաշխարհային պատերազմի ժամանակ՝ 1915 թվականին, զորակոչվել է օսմանյան բանակ և ծառայել որպես զինվորական բժիշկ։ Պատերազմի ընթացքում Պաղեստինի Նազարեթ քաղաքում անգլիական բանակի ձեռքը գերի է ընկել։ Ինը ամիս, որպես ռազմագերի, պարտադրված է եղել անգլիական զինվորական հիվանդանոցում բժիշկ աշխատել։
1919-22 թվականներին եղել է Ամերիկյան Նպաստամատույցի (Նիր Իսթ Րիլիֆ) Սեբաստիայի հիվանդանոցի և որբանոցի բժշկապետ։ Այնուհետև տեղափոխվել է ԱՄՆ։
1924 թվականի դրությամբ բնակվել է ԱՄՆ-ի Մասաչուսեթսի նահանգի Բոստոն քաղաքում (Brookline ave., 484)։ 1924 թվականի ապրիլին, հայրենասիրական մղումներով, ԱՄՆ-ից հայրենադարձվել է Խորհրդային Հայաստան։ Երևանում եղել է անվանի բժիշկ, վիրաբույժ։ Եղել է Հայաստանի օգնության կոմիտեի (ՀՕԿ) ներկայացուցիչը Խորհրդային Հայաստանում։
1936 թվականի հուլիսի 9-ին Թբիլիսիում Լավրենտի Բերիայի ձեռքով Աղասի Խանջյանի սպանությունից հետո դիակը բերվել է Երևան և հուլիսի 12-ին հանձնվել հողին։ Մինչև թաղելը դիակը զննել են բժիշկներ Խոսրով Հեքիմյանը, Հարություն Միրզա-Ավագյանը և Գրիգոր Սաղյանը, որոնք համոզվել են, որ դա չէր կարող ինքնասպանություն լինել, ուստի մահվան եզրակացությունն ստորագրելուց հրաժարվել են և պատճառաբանել, թե «Խանջյանը պետք է առնվազն երկու մետրանոց ձեռք ունենար և ձախլիկ լիներ, որպեսզի ձախ ձեռքով ինքն իր գլխին կրակեր»։
1937 թվականին (այլ վարկածով 1930 թ.) ձերբակալվել է և բանտարկվել Երևանի ներքին բանտում։ Բանտարկյալներին հերթական զբոսանքի հանելիս բժիշկը հրաժարվել է դուրս գալ և մնացել է բանտախցում։ Որոշ ժամանակ անց վերադառնալով բանտախուց՝ ընկերները բժշկին գտել են մահացած. նա ապակիով կտրել էր իր երակը և արյունաքամ եղել։ Դրանից հետո չեկիստները սկսել են բանտախցերից հավաքել երկաթյա իրերն ու ապակյա շշերը, որոնք կարող էին բանտարկյալների համար ինքնասպանության գործիք դառնալ։
Խոսրով Հեքիմյան որդին 1960-ական թվականներին աշխատել է ՀՍՍՀ Գիտություննների ակադեմիայում։
Գրականություն խմբագրել
- «Մանզումէի Էֆքեար», Կ. Պոլիս, թ. 788, 21-02-1904։
- «Հայաստանի կոչնակ», Նիւ Եորք, 27-12-1924։
- Պատրիկ Առաքել, Պատմագիրք-յուշամատեան Սեբաստիոյ եւ գաւառի հայութեան, հ. Ա., Պէյրութ, 1974։
- Պատրիկ Առաքել, Պատմագիրք-յուշամատեան Սեբաստիոյ եւ գաւառի հայութեան, հ. Բ., Նիւ Ճըրզի, 1983։
- Ալբոյաջյան Հ., Խաչելության ճամփաներով, Երևան, 2005։
- Քյոսեյան Ա., Այցելություն Բրգնիք, «Ձայն համշենական», Երևան, 2006, թ. 5-6։
Աղբյուրներ խմբագրել
- Հարություն Մինասյան, Օսմանյան կայսրությունում և Թուրքիայի Հանրապետությունում բռնաճնշումների և ցեղասպանության ենթարկված հայ բժիշկներ, Երևան, «Լուսաբաց», 2014 — 520 էջ։