Լիժիա Պապե
Լիժիա Պապե (պորտ.՝ Lygia Pape, ապրիլի 7, 1927[1][2], Նովա Ֆրիբուրգու, Ռիո դե Ժանեյրո, Բրազիլիա[3] - մայիսի 3, 2004[4][5][2], Ռիո դե Ժանեյրո, Բրազիլիա[3]), բրազիլացի նկարչուհի, քանդակագործ, փորագրող և ռեժիսոր, որը նշանակալի կերպար է եղել իր երկրում կոնկրետ արվեստի շարժման ժամանակ, իսկ ավելի ուշ՝ 1950-ական և 1960-ական թվականներին, եղել է Բրազիլիայում նեոկոնկրետիզմի հիմնադիրներից մեկը[7]։ Էլիո Օյտիսիկայի և Լիժիա Կլարկի հետ եղել է Բրազիլիայում ժամանակակից արվեստի զարգացման առանցքային նկարչուհիներից մեկը[8]։
Լիժիա Պապե | |
|---|---|
 | |
| Ծնվել է | ապրիլի 7, 1927[1][2] |
| Ծննդավայր | Նովա Ֆրիբուրգու, Ռիո դե Ժանեյրո, Բրազիլիա[3] |
| Վախճանվել է | մայիսի 3, 2004[4][5][2] (77 տարեկան) |
| Մահվան վայր | Ռիո դե Ժանեյրո, Բրազիլիա[3] |
| Քաղաքացիություն |  Բրազիլիա |
| Կրթություն | Ռիո դե Ժանեյրոյի դաշնային համալսարան (1980) և Escola Nacional de Belas Artes? |
| Մասնագիտություն | քանդակագործ, նկարչուհի, գծանկարիչ, գծանկարիչ, ինստալյացիոն արտիստ, կինեմատոգրաֆ և արվեստագետ |
| Ոճ | կոնկրետ արվեստ |
| Պարգևներ | |
| Անդամակցություն | Grupo Frente? և Նեոկոնկրետիզմ[6] |
| Զավակներ | Պաուլա Պապե |
 Lygia Pape Վիքիպահեստում | |
Վաղ տարիներ
խմբագրելԼիժիա Պապեն ծնվել է 1927 թվականի ապրիլի 7-ին Նովա Ֆրիբուրգուում (Բրազիլիա)[7]։ Կերպարվեստ է սովորել Ռիո դե Ժանեյրոյի Ժամանակակից արվեստի թանգարանում Ֆայգա Օստրովերի մոտ[9]։
Կոնկրետ արվեստ
խմբագրել20 տարեկանից Լիժիա Պապեն միացել է կոնկրետ արվեստի շարժմանը, որը հիմնել է հոլանդացի նկարիչ Թեո վան Դուսբուրգը 1930 թվականին[10]։ Բրազիլիայում կոնկրետ արվեստը առաջին անգամ դրսևորվել է Սան Պաուլոյի արվեստի բիենալեի ժամանակ 1951 թվականին[8], որից հետո ձևավորվել են այդ ուղղության բրազիլական երկու գեղարվեստական խմբեր՝ «Խզում» (պորտ.՝ Ruptura)՝ հիմնված Սան Պաուլոյում, և «Ճակատ խումբ» (պորտ.՝ Grupo Frente)՝ հիմնավորված Ռիո դե Ժանեյրոյում[8]։ Պապեն վերջինիս անդամ էր, որը 1954 թվականին գլխավորել է Իվան Սերպան[11]։ Պապեի համախմբակիցներից էին Լիժիա Կլարկը և Էլիո Օյտիսիկան[11]։
Նեոկոնկրետիզմ
խմբագրելԼիժիա Պապեն հետագայում միացել է նեոկոնկրետիզմի կարճաժամկետ ալիքին։ 1959 թվականին նա եղել է Նեոկոնկրետ հռչակագրի ստորագրողներից մեկը Լիժիա Կլարկի և Էլիո Օյտիսիկայի հետ[12]։ Այդ շրջանում Պապեին հետաքրքրել է «մարմնով ապրելու առաջարկությունը»[13]. այն, թե ինչպես է ֆիզիկական մարմինը ներգործում զգացմունքային վերապրումների վրա։ Պապեն ձգտել է ուսումնասիրել այդ գաղափարը՝ կապված մարմնի և շրջակա միջավայրի հետ՝ իր արվեստում պատկերելով զգացմունքայնությունն իր բոլոր տարատեսակներով[13]։
Հետագա գործունեություն և մահ
խմբագրելԱվելի ուշ՝ 1960-ական և 1970-ական թվականներին Պապեն ստեղծել է բազմաթիվ վիդեոներ և ինստալյացիաներ՝ սարկաստիկ և քննադատական փոխաբերությունների կիրառմամբ՝ ընդդեմ բրազիլական բռնապետության։ 1980-ական թվականներից այդ այլաբերությունները դարձել են ավելի նուրբ[14]։ 1967 թվականի «Սկիզբ» (պորտ.՝ O Ovo) աշխատանքում դիտողներին առաջարկվել է սողալ փայտե տախտակներից խորանարդաձև կառուցվածքի մեջ, իսկ հետո առաջ անցնել թաղանթով՝ նմանվելով ծնվելու գործընթացի[15]։
1972-1985 թվականներին Պապեն նշանագիտություն է դասավանդել Ռիո դե Ժանեյրոյի Սանտա Ուրսուլայի համալսարանի ճարտարապետության դպրոցում։ 1980 թվականին Ռիո դե Ժանեյրոյի ֆեդերալ համալսարանում նա ստացել է փիլիսոփայության մագիստրոսի աստիճան, իսկ 1983 թվականին դարձել է Նրբագեղ արվեստների դպրոցի պրոֆեսոր[7]։
Մահացել է 2004 թվականի մայիսի 3-ին Ռիո դե Ժանեյրոյում, 77 տարեկանում[7]։
Ծանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ 1,0 1,1 Delarge J. Le Delarge (ֆր.) — Paris: Gründ, Jean-Pierre Delarge, 2001. — ISBN 978-2-7000-3055-6
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Կերպարվեստի արխիվ — 2003.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 Freebase տվյալների վերբեռնում — Google.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 Benezit Dictionary of Artists — OUP, 2006. — ISBN 978-0-19-977378-7
- ↑ 5,0 5,1 5,2 Itaú Cultural Enciclopédia Itaú Cultural (порт.) — São Paulo: Itaú Cultural, 2001. — ISBN 978-85-7979-060-7
- ↑ https://www.tate.org.uk/art/art-terms/n/neo-concrete
- ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 Johnson, Ken (2004 թ․ մայիսի 16). «Lygia Pape, a Brazilian Artist Of Concrete Reality, Dies at 77». The New York Times.
- ↑ 8,0 8,1 8,2 Cocchiarale, Fernando. «Between the Eye and the Spirit: Lygia Pape and the Renewal of Brazilian Art». Projeto Lygia Pape. Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ մարտի 16-ին. Վերցված է 2012 թ․ ապրիլի 15-ին.
- ↑ "Artist - Lygia Pape", Serpentine Galleries
- ↑ Ramirez, Mari Carmen Inverted Utopias: Avant-Garde Art in Latin America. — Houston: The Museum of Fine Arts, 2004. — С. 204. — ISBN 0300102690
- ↑ 11,0 11,1 "Grupo Frente", Tate.
- ↑ Basilio, Miriam Latin American & Caribbean Art: MoMA at El Museo. — New York: The Museum of Modern Art, 2004. — С. 103—117. — ISBN 0870704605
- ↑ 13,0 13,1 Rebollo Goncalvez, Lisbeth. «The Poetic Space by Lygia Pape.» ‘’Art Nexus’’ 10.81 (2011): 44-48.
- ↑ Bowron, Astrid Experiment: Art in Brazil 1958-2000. — Oxford: Museum of Modern Art, 2001. — С. 92—99. — ISBN 1901352137
- ↑ Fajardo-Hill, Cecilia; Andrea Giunta Radical Women: Latin American Art, 1960-1985. — Prestel, 2017. — ISBN 9783791356808
Արտաքին հղումներ
խմբագրել | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Լիժիա Պապե» հոդվածին։ |