Ինդոնեզական ռուփի

Ինդոնեզական ռուփի; Ռուփի
	Թղթադրամներ
ISO 4217 կոդ	IDR
Երկիր	Ինդոնեզիա
Պաշտոնական; օգտագործում	Ինդոնեզիա
Կազմված է	100 սենից
Նշան	Rp
Մետաղադրամներ	Rp100, Rp200, Rp500, Rp1.000
Թղթադրամներ	Rp1.000, Rp2.000, Rp5.000, Rp10.000, Rp20.000, Rp50.000, Rp75.000, Rp100.000

Ինդոնեզական ռուփի^[1] (ինդոն.՝ rupiah), Ինդոնեզիայի պաշտոնական արժույթը։ Բոլոր թղթադրամների և մետաղադրամների վրա օգտագործվող խորհրդանիշը Rp-ն է։

Սակարկությունների միավոր, սեն (ինդոն.՝ sen), ռուփիի հարյուրերորդ մասը։ Սեն չի թողարկվել 1960-ական թվականներից և դե ֆակտո դուրս է եկել դրամական շրջանառությունից, սակայն այն մնում է անկանխիկ ֆինանսական գործարքներում։

Պատմություն խմբագրել

1992 թվականի 10.000 ռուփիանոց թղթադրամ, որը ցուցադրում է Բորոբուդուր տաճարը temple

Առաջին ռուփին ներկայացվել է 1945 թվականին, չնայած Ինդոնեզիայի անկախության պատերազմի ժամանակ (1945-1949 թվականներ) ռուփին շրջանառվել է հոլանդական գուլդային և 1944-1945 թվականներին ճապոնական օկուպացիոն կառավարության կողմից թողարկված ռուփիին զուգահեռ։ 1949 թվականի վերջին ռուփիին փոխարինել են այս արժույթները։

Ռիաու կղզիները և Նոր Գվինեայի ինդոնեզական մասն ունեցել են ռուփիի իրենց տարբերակները, սակայն դրանք ներառվել են ազգային ռուփիի մեջ համապատասխանաբար 1964 և 1971 թվականներին։

Խոշոր գնաճն ստիպել է Ինդոնեզիայի ազգային արժույթը վերանվանել։ 1965 թվականի դեկտեմբերի 13-ին թողարկվել է նոր ռուփի, որը 1000 հին փոխարժեքով փոխվել է մեկ նոր ռուփիի։

1997—1998 թվականների ասիական ֆինանսական ճգնաժամը ռուփիի փոխարժեքը նվազեցրել է 35%-ով և դարձել նախագահ Սուհարտոյի կառավարության տապալման գլխավոր գործոնը։ Ռուփիի փոխարժեքը մեկ ԱՄՆ դոլարի դիմաց եղել է 2000-3000-ի սահմաններում, սակայն 1998 թվականի հունիսին ընկել է մինչև 16800 ռուփի մեկ դոլարի դիմաց։

Փոխարժեք և գնաճ խմբագրել

Ռուփին իր գոյության մեծ մասի ընթացքում ենթարկվել է բարձր գնաճի (որը որպես միջազգայնորեն ճանաչված արժույթ պետք է թվագրվի 1950 թվականին)։ Տարբեր փորձեր են արվել արժույթի արժեքը պահպանելու համար, սակայն ապարդյուն։

Մետաղադրամներ խմբագրել

Սենի մեջ մետաղադրամների սակարկության թողարկումը դադարեցվել է 1961 թվականին։ Սենը շրջանառությունից հանվել է 1966 թվականի դեկտեմբերի 31-ին։ 2003 թվականից 100 ռուփիից պակաս անվանական արժեքով մետաղադրամներ չեն հատվել։

Ներկայումս շրջանառության մեջ է 1991-2016 թվականներին թողարկված մետաղադրամների երեք շարք՝ 50-ից 1000 ռուփի անվանական արժեքով, հիմնականում ալյումինից կամ ալյումինե բրոնզից։ Ձևականորեն օրինական վճարում են 1970 թվականի 1 ռուփի և 1999 թվականի 50 ռուփի մետաղադրամները։ 1000 ռուփի անվանական արժեքով մետաղադրամները ներկայացված են երեք տարբերակով՝ 1993-2000 թվականների երկմետաղական մետաղադրամ (արույր և պղինձ-նիկել համաձուլվածք) և նիկելապատված պողպատից պատրաստված մետաղադրամների երկու տարբերակ (2010 և 2016 թվականներ)։

Ինդոնեզական ռուփի մետաղադրամներ^[2]^[3]
Պատկեր	Անվանական արժեք	Սերիա	Տրամագիծ	Հաստություն	Քաշ	Նյութ	Դիմերես	Դարձերես	Օգտակարություն
	Rp 100	1999	23 մմ	2 մմ	1.79 գ	Ալյումին	Ինդոնեզիայի զինանշան	Կակադու թռչուն և մետաղադրամի արժեք	Բարձր
	Rp 100	2016	23 մմ	2 մմ	1.79 գ		Մետաղադրամի արժեք	Հերման Հովհաննես և Ինդոնեզիայի զինանշան
	Rp 200	2003	25 մմ	2.3 մմ	2.38 գ		Ինդոնեզիայի զինանշան	Բալի մինա թռչուն և մետաղադրամի արժեք
	Rp 200	2016	25 մմ	2.2 մմ	2.38 գ		Մետաղադրամի արժեք	Տջիպտո Մանգոենկոեսոեմո և Ինդոնեզիայի զինանշան
	Rp 500	2003	27 մմ	2.5 մմ	3.1 գ		Ինդոնեզիայի զինանշան	Հասմիկ ծաղիկ և մետաղադրամի արժեք
	Rp 500	2016	27 մմ	2.35 մմ	3.1 գ		Մետաղադրամի արժեք	Տ. Բ. Սիմատուպանգ և Ինդոնեզիայի զինանշան
	Rp 1,000	2010	24.15 մմ	1.6 մմ	4.5 գ	Նիկելապատ պողպատ	Ինդոնեզիայի զինանշան և մետաղադրամի արժեք	Անգկլունգ և Գեդունգ Սատե	Բարձր (դրամահատում 719 մլն)^[փա՞ստ]
	Rp 1,000	2016	24.10 մմ	1.45 մմ	4.5 գ	Նիկելապատ պողպատ	Մետաղադրամի արժեք	Ի Գուստի Կետուտ Պուդջա և Ինդոնեզիայի զինանշան	Բարձր

Թղթադրամներ խմբագրել

50.000 ռուփի թղթադրամների հավաքածու, որտեղ հստակ ցուցադրված է արժեթղթերի կապը

Ռուփի թղթադրամների վրա սովորաբար պատկերված են Ինդոնեզիայի ազգային հերոսները: Այստեղ Պատիմուրան (Thomas Matulessy) ներկայացված է հին 1000 ռուփիանոց թղթադրամի վրա:

Ինդոնեզիայի թղթադրամները տիպիկ թղթադրամներ են, թեև պոլիմերային թղթադրամները թողարկվել են երկու անգամ։ 1993 թվականին թողարկվել են հինգ միլիոն ռուփի 50.000 պոլիմերային թղթադրամներ՝ ի հիշատակ «տնտեսական զարգացման 25 տարիների»։ 1999 թվականին թողարկվել է 100.000 պոլիմերային թղթադրամ, քանի որ Ինդոնեզական բանկը գտել է, որ դրանք ավելի դժվար է կեղծել։ Այնուամենայնիվ, թղթադրամները բանկերի մոտ տարածված չեն եղել, քանի որ հաշվիչ մեքենաները դրանց հետ խնդիրներ են ունեցել։ 2004 թվականին նրանք վերադարձել են թղթադրամների թողարկմանը։

Շրջանառության մեջ են 2004-2005 թվականներին թողարկված թղթադրամները, որոնք աստիճանաբար փոխարինում են 1998-2001 թվականների թողարկված թղթադրամներին։ Մինչև 1997 թվականը թողարկված թղթադրամներն անվավեր են, բայց կարող են փոխանակվել Ինդոնեզական բանկում։

Շրջանառության մեջ կան 1000, 2000, 5000, 10.000, 20.000, 50.000 և 100.000 ռուփի անվանական արժեքներով թղթադրամներ։ Կան նաև թողարկման նախորդ տարիների նմանատիպ և ավելի փոքր անվանական արժեքի թղթադրամներ, որոնք վճարման միջոց են, բայց բավականին հազվադեպ են։

Նախագահի 2016 թվականի սեպտեմբերի 5-ի թիվ 31 հրամանագրի հրապարակումից հետո Ինդոնեզական բանկը ներկայացրել է յոթ նոր թղթադրամների նմուշներ, որոնց վրա պատկերված են ազգային հերոսներ^[4]։

2000 թվականի թղթադրամներ խմբագրել

2000 թվականին թողարկված թղթադրամների շարք
Պատկեր		Անվանական արժեք (ռուփի)	Չափեր (մմ)	Հիմնական գույն	Նկարագրություն		Թողարկման տարեթիվ
Դիմային կողմը	Հակառակ կողմը	Անվանական արժեք (ռուփի)	Չափեր (մմ)	Հիմնական գույն	Դիմային կողմը	Հակառակ կողմը	Թողարկման տարեթիվ
		1000	141×65	փիրուզագույն	կապիտան Պատտիմուրայի դիմանկարը	հրաբուխ Տիդոր կղզում, նավակ ձկնորսի հետ	2000-2009 2011-2013
		2000	141×65	շագանակագույն մոխրագույն	արքայազն Անտասարիի դիմանկարը	պարող դայակներ	2009 թվականից
		5000	143×65	շագանակագույն կանաչ	Տուանկու Իմամա Բանջոլի դիմանկարը	ջուլհակ ազգային հագուստով	2000
		10 000	145×65	մանուշակագույն վարդագույն	սուլթան Բադարուդդի II-ի դիմանկարը	ավանդական տուն Պալեմբանգում	2000-2009 2010-2015
		20 000	147×65	կանաչ	Օտո Իսկանդարա դի Նատայի դիմանկարը	պլանտացիայի վրա թեյ հավաքելը	2004 թվականից
		50 000	149×65	երկնագույն	Ի Գուստի Նգուրա Ռայայի դիմանկարը	Բերաթան լճի մոտ. Բալի	2005 թվականից
		100 000	151×65	կարմիր	Սուկառնոյի և Մոհամմադ Խաթայի դիմանկարը	Ժողովրդական ներկայացուցիչների խորհրդի շենքը (խորհրդարան)	2004 թվականից
Պատկերների մասշտաբը կազմում է 1,0 պիքսել/միլիմետր։

2016 թվականի թղթադրամներ խմբագրել

2016 թվականին թողարկված թղթադրամների շարք
Պատկեր		Անվանական (ռուփի)	Չափեր (մմ)	Հիմնական գույն	Նկարագրություն		Թողարկման տարեթիվ
Դիմային կողմը	Հակառակ կողմը	Անվանական (ռուփի)	Չափեր (մմ)	Հիմնական գույն	Դիմային կողմը	Հակառակ կողմը	Թողարկման տարեթիվ
		1000	141×65	դեղին մոխրագույն	Կուտ Նյակ Մեուտիա	Պարուհի Տիֆա և Բանդանեյրա ամրոց	2016 թվականից
		2000	141×65	մոխրագույն	Մոհամմադ Հուսնի Թամրին	Տարի Պիրինգ պարուհի և Սիանոկ կիրճ	2016 թվականից
		5000	143×65	նարնջագույն շագանակագույն	Իդհամ Խալիդի դիմանկարը	Gambyong-ի պարը և Բրոմո հրաբխի պատկերը	2016 թվականից
		10 000	145×65	մանուշակագույն մոխրագույն	Ֆրանս Կաիսիեպոյի դիմանկարը	Pakarena-ի պար և Վակատոբի ազգային պարկի պատկերը	2016 2017
		20 000	147×65	կանաչ մոխրագույն	Սեմ Ռատուլանգի դիմանկարը	Gong-ի պար և Դերավան կղզու պատկերը	2016 2017
		50 000	149×65	կապույտ երկնագույն	Ջուանդա Կարտավիդայայի դիմանկարը	Legong-ի պարուհի և Կոմոդո ազգային պարկի պատկերը	2016 2017
		100 000	151×65	վարդագույն կարմիր	Սուկառնոյի և Մոհամմադ Խաթայի դիմանկարը	Պարուհի Տարի Պիրինգ և Ռաջա Ամպատ կղզիներ	2016 թվականից
Պատկերների մասշտաբը կազմում է 1,0 պիքսել/միլիմետր։

Հիշատակի թղթադրամներ խմբագրել

Ինդոնեզիայի հիշատակի թղթադրամներ
Պատկեր		Անվանական (ռուփի)	Չափեր (մմ)	Հիմնական գույն	Նկարագրություն		Թողարկման տարեթիվ
Դիմային կողմը	Հակառակ կողմը	Անվանական (ռուփի)	Չափեր (մմ)	Հիմնական գույն	Առջևի կողմը	Հակառակ կողմը	Թողարկման տարեթիվ
		75 000	150×65	բեժ կարմիր	Սուկառնոն և Մոհամմադ Խաթան անկախության հռչակման ժամանակ դրոշի բարձրացման արարողության, Ջակարտայի մետրոյի և կամարային կամրջի առջև	Երեխաներ ազգային տարազներով, արբանյակային Telkom-4, Ինդոնեզիայի քարտեզ	2020

Վերանվանում խմբագրել

Ռուփին վերանվանելու երկարաժամկետ առաջարկը դեռ պետք է արժանանա պաշտոնական օրենսդրական քննարկման։ 2010 թվականից Ինդոնեզական բանկը, որպես Ինդոնեզիայի դրամավարկային մարմին, բազմիցս հորդորել է վերացնել արժույթի վերջին երեք զրոները՝ հեշտացնելու գործարքների մշակումը, ասելով, որ այդ քայլը չի ազդի դրա արժեքի վրա։ 2015 թվականին կառավարությունը Ներկայացուցիչների պալատ է ներկայացրել ռուփիի վերափոխման օրինագիծ, սակայն այն դեռ չի քննարկվել։ 2017 թվականին Ինդոնեզական բանկի կառավարիչ Ագուս Մարտովարդոջոն կրկնել է կոչը՝ ասելով, որ եթե անվանափոխումն անմիջապես սկսվի, ապա գործընթացը կարող է ավարտվել մինչև 2024 կամ 2025 թվականը^[5]։

Արտարժույթի փոխարժեքի ռեժիմ խմբագրել

IDR ներկա փոխարժեքները
Google Finance կայքից՝:	AMD CAD CHF EUR GBP JPY RUB USD
XE.com կայքից՝	AMD CAD CHF EUR GBP JPY RUB USD
OANDA.com կայքից՝	AMD CAD CHF EUR GBP JPY RUB USD

Տես նաև խմբագրել

Ծանոթագրություններ խմբագրել

↑ Հայերեն ճիշտ անվանումն ըստ ՀՍՀ-ի
↑ Instrumen Tunai. Bank Indonesia
↑ «Uang Baru vs Uang Lama: Ini Bedanya Rupiah Baru dengan Rupiah Lama». cermati.com (ինդոնեզերեն). 2017 թ․ հոկտեմբերի 30. Վերցված է 2021 թ․ սեպտեմբերի 2-ին.
↑ «BI to Issue New Print Banknotes, Mint Coins with Heroes Images».
↑ It is time for rupiah redenomination, central bank says, Jakarta Post, 30 May 2017

Ընդհանուր աղբյուրներ խմբագրել

Cribb, Robert, "Political dimensions of the currency question 1945–1947", Indonesia 31 (April 1981), pp. 113–136.
Katalog Uang Kertas Indonesia 1782–2005. P.T. Sugiya Abadi Sentosa. 2005.

Արտաքին հղումներ խմբագրել

Ինդոնեզիայի թղթադրամների պատկերասրահ(գերմ.)(անգլ.)
Օրական ռուփիի փոխարժեքներ այլ արժույթներից Արխիվացված 2014-06-10 Wayback Machine (Ինդոնեզական բանկի փոխարժեքներ)
Ինդոնեզիայի պատմական և ներկայիս թղթադրամները

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ինդոնեզական ռուփի» հոդվածին։

[1] Հայերեն ճիշտ անվանումն ըստ ՀՍՀ-ի

[2] Instrumen Tunai. Bank Indonesia

[3] «Uang Baru vs Uang Lama: Ini Bedanya Rupiah Baru dengan Rupiah Lama». cermati.com (ինդոնեզերեն). 2017 թ․ հոկտեմբերի 30. Վերցված է 2021 թ․ սեպտեմբերի 2-ին.

[4] «BI to Issue New Print Banknotes, Mint Coins with Heroes Images».

[JPost-5] It is time for rupiah redenomination, central bank says, Jakarta Post, 30 May 2017

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]