Ժանյակ

Ժանյակ, գեղազարդ ձևավորմամբ (ծակոտկեն նախշով) մանածագործական գործվածք, որը ձևավորված միահյուսվածքի շնորհիվ դեկորատիվ նշանակություն ունի։ Ժանյակը օգտագործվում է հագուստի ձևավորման մեջ (օձիքներ, թևքածալեր, կանանց ներքնազգեստ), գործվածքը կարող է ամբողջությամբ պատրաստված լինել ժանյակից. զգեստ, վերնաշապիկ, շալ, ձեռնոցներ, թիկնոց։ Ժանյակը լայնորեն օգտագործվում է ինտերիերի ձևավորման մեջ` դեկորատիվ պաննոների, սփռոցների, վարագույրների (շղարշների), անկողնու սպիտակեղենի (բարձեր, ծածկոցներ), անձեռոցիկների և բաժակակալների տեսքով։ Ժանյակահյուսքը հանդիսանում է դեկորատիվ-կիրառական արվեստի և ժողովրդական գեղարվեստական մտքի (արհեստի) տեսակներից մեկը։

Ռետիչելլա

ժանյակ

Իռլանդական ժանյակ

Հունգարական ժանյակ

«Օգոստոսյան ծաղիկներ»

«Ժանյակ

Ձեռագործ ժանյակ

Ձեռագործ ժանյակը տարբերակում են ըստ կատարման տեխնիկայի (հյուսված, ասեղնագործած և այլն) և արտադրության վայրի :

Կատարողական տեխնիկա

Կատարման մեթոդի համաձայն, ժանյակը լինում է հյուսված , ասեղնագործած , հանգույցավոր կամ գործած, ինչպես նաև մեկ ժանյակային ուրվանկարը մյուսի վրա դնելու ձևի կիրառմամբ։

Հյուսված.

• Փայտե կոճերի վրա

Ասեղնագործած

• ասեղային

Հանգուցավոր

• Մաքրամե
• Ֆրիվոլիտե - (մաքոքով հյուսած)

Գործված

• Ճաղերով
• Հելյունով

Հելյունով գործված ժանյակ

Կարճ հելյուն

• սովորական կամ գերմանական
• բրյուգգեական
• իռլանդական
• գիպյուր ֆր.՝ guipure անգլ.՝   venice lace (Վենետիկյան ժանյակ ուռուցիկ նախշավոր պատկերեվ)
• Ռետիչելլա
• պատառաքաղի վրա
• թղթի և ապակու վրա

Երկար հելյուն

• թունիսյան
• աֆղանական
• վիկտորիական

Մեքենայական ժանյակ

Ժանյակը ստեղծվում է այդ թվում մեքենայական եղանակով։

Ժանյակներ՝ ըստ արտադրության վայրի

Անհայտ հոլանդացի նկարիչ, կնոջ դիմանկար: Հայաստանի ազգային պատկերասրահ

Ժանյակի արտադրությունը զարգացել է այնպիսի երկրներում, ինչպիսիք են՝ Բելգիան , Մալթան, Ռուսաստանը, Թուրքիան, Ֆրանսիան և Իտալիան ։

Բելգիա

Բելգիայի ֆլամանդական նահանգներում տարածված է ժանյակահյուսման երկու հիմնական տեխնիկա։ Ասեղով հյուսված ժանյակ (տեխնիկաներից մեկը) արտադրվում է Աալստում։ Այս ժանյակը կոչում են «բրյուսելյան», քանի որ այն վաճառվում է հիմնականում Բրյուսելում։ Երկրորդ տեսակի ժանյակը՝ կոճային ժանյակը (հյուսվում է «կոճերի» վրա, Ռուսաստանում՝ փայտե կոճերի), արտադրվում է Բրյուգգեում (այսպես կոչված «Բրյուգգեյան ժանյակ»)։ Բրյուգգեյան ժանյակի արտադրությունը չափազանց թանկ է, հետևաբար բրյուգգեյան ժանյակն այլևս չեն արտադրում առևտրային նպատակներով և միայն գործում են պատվերով :

Ռուսաստան

Ավանդական ռուսական ժանյակը տարբերվում է ֆլամանդականից ոչ միայն տեսքով, այլ նաև պատրաստման տեխնոլոգիայով։ Ռուսաստանում ժանյակը ստեղծվում էր փայտե կոճերի վրա երեք տարբեր միջոցներով, մասնավորապես՝ թվային, զուգակից և կցորդական։ Ժապավենի պատրաստման համար անհրաժեշտ են սարքավորումներ. կոճեր, որոնց վրա փաթաթվում է թելը, գլանիկ («բարձ», «դափ») և տակդիր՝ կցորդական ժապավեն հյուսելու համար, բացի ավանդական գնդասեղներից, անհրաժեշտ է ճարմանդ։ Շատ հաճախ ժանյակը հյուսվում է նախօրոք նկարված օրինակով՝ քորոցանախշով։

ՌԴ-ում գործում են ժանյակի մի քանի ակտիվ կենտրոններ, որոնցից առավել հայտնի են՝ Վոլոգդան, Ելեցկինը, Վյատկան, Միխայլովսկը Բելյովը, Կադոմսկի վենիզը։ Ժանյակի արտադրությունը պահպանվել է նաև նախկին արհեստագործական կենտրոններում` Բալախնայում և Կիրիշիում։ Յուրաքանչյուր բնակավայրի ժանյակները տարբերվում են միմյանցից նկարների ոճով և տարրերի՝ հյուսվածեղենի, նուրբ ցանցերի և տարբեր տեսակի քաթանների համադրությամբ։

Ժամանակակից մոդելագործներն իրենց հավաքածուներում օգտագործում են ռուսական ժանյակահյուսվածքի ավանդույթները։

Պատկերասրահ

• 
• 
• 
• 

Գրականություն

• Кружево // Краткая энциклопедия домашнего хозяйства. — М.: Государственное Научное издательство «Большая Советская энциклопедия», 1959.
• Орленко Л. В. Терминологический словарь одежды: Около 2000 слов / Рец.: В. П. Склянников, Н. В. Шабалина. — М.: Легпромбытиздат, 1996. — С. 121-123. — 352 с. — 10 000 экз. — ISBN 5-7088-0720-2

Արտաքին հղումներ

• «Кружево». Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարան: 86 հատոր (82 հատոր և 4 լրացուցիչ հատորներ). Սանկտ Պետերբուրգ. 1890–1907.{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link)
• Ցանցը Ru
• Ցանցային հոդվածներ Արխիվացված 2021-12-20 Wayback Machine
• Lace Needlework - Lace հանրագիտարան Արխիվացված 2011-08-29 Wayback Machine
• Լաունջ ռեսուրսները Powerhouse թանգարանի Lace ուսումնասիրության կենտրոնից (անգլ.) )

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ժանյակ» հոդվածին։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 4, էջ 278)։