Երաժշտագետ Կոմիտասը

Երաժշտագետ Կոմիտասը;
տեսակ	կտավ
տարի	1913
բարձրություն	83 սանտիմետր
լայնություն	53 սանտիմետր
նյութ	յուղաներկ
	Ծանոթագրություններ;

«Կոմպոզիտոր Կոմիտասի դիմանկարը», հայ նկարիչ և հասարակական գործիչ Փանոս Թերլեմեզյանի կտավը, որը գտնվել է Ազգային պատկերասրահի մշտական ցուցադրությունում։ Նկարը մեր օրերում հանդես է գալիս «Երաժշտագետ Կոմիտասը» անվանմամբ։ Նկարի չափսերն են 80x53 սմ, այն գտնվում է Կոմիտասի թանգարան-ինստիտուտ^[1]։

Պատմություն և նկարագրություն խմբագրել

1912 թվականի ամռանը Փանոս Թերլեմեզյանը և Կոմիտասը ուղևորվում են կոմպոզիտորի ծննդավայր՝ Քյոթահիա։ Թերլեմեզյանը Կոմիտասի հետ վրան են խփել բլրի եզրին գտնվող անտառում և մեկուկես ամիս ապրել այնտեղ։ 1913 թվականին՝ բնության գրկում, նկարիչը վրձնել է իր լավագույն աշխատանքներից մեկը՝ «Կոմիտաս Վարդապետ» կտավը^[2]։

Կտավը Նյու Յորքի Հայ կրթական հիմնարկության նվիրաբերության շնորհիվ Հայաստանի պետական պատկերասրահում գտնվող նկարչի ստեղծագործական հարուստ ժառանգության շարքերն է դասվել 1925 թվականին։ Հայ կրթական հիմնարկությունը նկարին կցել է նաև նամակ, որտեղ նշված է՝ «Սույն արժեքավոր յուղանկարը թե ազգային սեփականություն դարձնելու և թե արվեստագետի վարպետությունը գնահատելու մտադրությամբ, մեկ տարի առաջ այն ձեռք բերեցինք։ Նվիրատուների մասնակցությամբ և նրանց անունից այժմ հաճույքով նվիրում ենք Հայաստանի պետական թանգարանին»^[3]։

Կոմիտասի կերպարը նկարում պատկերված է շատ պարզ, Թերլեմեզյանն կտավում պատկերել է կենցաղային և ազգային իրեր՝ ետին պլանում գտնվող վրանը, սափորը, քամանչան և վառ գույներով հայկական ազգային գորգը։ Արվեստի պատմաբան, արվեստագիտության դոկտոր, պրոֆեսոր Արարատ Աղասյանը նշել է՝ «Սա թեմատիկ դիմանկար է, որի մեջ մեծ տեղ է հատկացված հանճարեղ երգահանի ու բանահավաքի սևազգեստ ֆիգուրն ընդգծող գունագեղ շրջապատին»^[4]։ Կտավում շատ պատկերավոր է լույսի և ստվերի խաղը, այն նկատելի է անցումներով և հակադրություններով^[5]։

Այս կտավը վրձնելուց երկու տարի առաջ Փանոս Թերլեմեզյանը Կոմիտասին պատկերել է գետափին^[6]։

Ծանոթագրություններ խմբագրել

↑ Երաժշտագետ Կոմիտասը (1913)
↑ https://arar.sci.am/dlibra/publication/294847/edition/270620/content «Կոմիտասը և միջնադարյան երաժշտական մշակույթը», Կոմիտասի թանգարան-ինստիտուտի տարեգիրք, 2016, էջ 64
↑ [Հայ կրթական հիմնարկություն // Հայաստանի ազգային արխիվ, Ֆ-122, ցուցակ-2ա, գործ-4։ Տես Քրիստոնեա Հայաստան - 1700. Հայաստանն իր բարերարներին, 2001։ Վաչէ [Հակոբ Սիրունի, ճոլոլյան], Նուէրներ Հայաստանի թանգարանին // Նավասարդ, Բուխարեստ, 1925, Բ հատոր, Ա պրակ, էջ 96]
↑ [Աղասյան Ա., Հայ կերպարվեստի զարգացման ուղիները XIX-XX դարերում, էջ 41:]
↑ Փանոս Թերլեմեզյանի կյանքը և ստեղծագործությունը
↑ Կոմիտասը հայ կերպարվեստում Աղասյան Ա., էջ 113

Արտաքին հղումներ խմբագրել

Художник и революционер: Фанос Терлемезян

[1] Երաժշտագետ Կոմիտասը (1913)

[2] ttps://arar.sci.am/dlibra/publication/294847/edition/270620/content «Կոմիտասը և միջնադարյան երաժշտական մշակույթը», Կոմիտասի թանգարան-ինստիտուտի տարեգիրք, 2016, էջ 64

[3] [Հայ կրթական հիմնարկություն // Հայաստանի ազգային արխիվ, Ֆ-122, ցուցակ-2ա, գործ-4։ Տես Քրիստոնեա Հայաստան - 1700. Հայաստանն իր բարերարներին, 2001։ Վաչէ [Հակոբ Սիրունի, ճոլոլյան], Նուէրներ Հայաստանի թանգարանին // Նավասարդ, Բուխարեստ, 1925, Բ հատոր, Ա պրակ, էջ 96]

[4] [Աղասյան Ա., Հայ կերպարվեստի զարգացման ուղիները XIX-XX դարերում, էջ 41:]

[5] Փանոս Թերլեմեզյանի կյանքը և ստեղծագործությունը

[6] Կոմիտասը հայ կերպարվեստում Աղասյան Ա., էջ 113

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]