Դուբլ վե (կենսոլորտային արգելոց)

Դուբլ վե
Տեսակ	ազգային պարկ, ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի կենսոլորտային արգելոց և բնության հատուկ պահպանվող տարածք
Կազմված է	W National Park of Benin?, W National Park of Burkina Faso? և W National Park of Niger?
Մասն է	W-Arly-Pendjari Complex?
Երկիր	Աֆրիկա
Տեղագրություն	Նիգեր
Հիմնվել է	1954
Մակերես	10 182,8 կմ²

Դուբլ վե (անգլ.՝ W National Park, ֆր.՝ Parc national du W; Դուբլ «V», «W») - Աֆրիկայի առաջին անդրսահմանային կենսոլորտային արգելոցը^[2]^[3]^[3]^[4]^[5]։ Արգելոցը գտնվում է Նիգերի, Բենինի և Բուրկինա Ֆասոյի տարածքում, ձգվում է Նիգեր գետի երկայնքով, որը իր թեքությունով W տառի տեսք ունի^[6]։

Ֆիզիոգրաֆիկ բնութագիր

Արգելոցի ընդհանուր տարածքը կազմում է 31,223.13 կմ²։ Յուրաքանչյուր երկրի համար կենսոլորտային պաշարների համաշխարհային ցանցի տվյալների բազան ցույց է տալիս արգելոցների և հիմնական գոտիների տարածքների կոորդինատները, որտեղ ըստ գոտիավորման հայեցակարգի, արգելոցը բաժանված է հետևյալ մասերի^[6]։

Բենին։ 11°53′34″ հս․ լ. 02°42′32″ ավ. ե.^HGЯOL, տարածք — 20 483,13 կմ² (հիմնական մաս — 5632,8 կմ², բուֆերային տարածք — 3250,33 կմ², համագործակցության տարածք — 11 600 կմ²).
Բուրկինա Ֆասո։ 11°29′15″ հս․ լ. 02°00′45″ ավ. ե.^HGЯOL — 12°21′00″ հս․ լ. 02°24′10″ ավ. ե.^HGЯOL, տարածք — 3460 կմ² (հիմնական մաս — 2350 կմ², բուֆերային տարածք — 1110 կմ², համագործակցության տարածք — չկա).
Նիգեր։ 11°55′ հս․ լ. 02°04′ ավ. ե.^HGЯOL — 13°20′ հս․ լ. 03°20′ ավ. ե.^HGЯOL, տարածք — 20 483,13 կմ² (հիմնական մաս — 2200 կմ², բուֆերային տարածք — 770 կմ², համագործակցության տարածք — 4310 կմ²).

Կենսոլորտային արգելոցը նախատեսված է կասեցնել հյուսիսից անապատի ներխուժումը։ Այստեղ գետը մի քանի կտրուկ շրջադարձ է կատարում և հիշեցնում է W տառը։ Այն ընդգրկում է Սուդանի, Գվինեայի և Սախալինի բիոգեոգրաֆիական շրջանները։ Այն հիմնականում սավաննա է^[6]։

Նիգերի տարածքում գտնվող ազգային պարկը գտնվում է Նիամեյ քաղաքից 150 կմ հարավ։ Արգելոցի հյուսիսարևելյան սահմանը անցնում է Նիգերի գետի երկայնքով, հարավայինը` Մեկրու գետի երկայնքով, (որի հետ միասին անցնում է Բենինի սահմանը), հյուսիսը` Տապոա գետի երկայնքով։ Արևմուտքում է գտնվում Բուրկինա Ֆասոյի հետ սահմանը^[7]։

Ազգային պարկի այն հատվածը որը մտնում է Բենինի տարածքի մեջ, գտնվում է վերոնշյալ երկրի հյուսիսում։ Այգու արևմտյան սահմանը անցնում է Մեկրու գետի երկայնքով, արևելյանը` Ալիբորի գետի երկայնքով։ Նրանցից երկուսն էլ Նիգերի հիմնական վտակներն են և սեզոնային բնույթ ունեն՝ գրեթե ամբողջությամբ չորանում են չոր սեզոնի ընթացքում։ Այգու հարավային մասում բլուրների բարձրությունը հասնում է 320 մետրի^[8]։

Տարեկան տեղումների միջին քանակը 700մմ է^[7]։

Բուսական և կենդանական աշխարհ

Մեկրու գետը

ՆԻգերի տարածքի արգելոցի թրչունները

Մատիտեղը, Թրափա նաթանները, Պիստիայի ստրատիտները աճում են արգելոցի հարավային հողերում։ Անտառներում ներկայացված են Anogeissus leiocarpus, Pterocarpus erinaceus, Diospyros mespiliformis (Բուրկինա Ֆասո), Tamarindus indicus և Cola laurifolia (Նիգեր) բույսերը^[6]։

Պարկում հանդիպում են ավելի քան 350 թռչնատեսակեր, որոնց մեջ կան տեսակներ, որոնք չվում են մայրցամաքի ներսում և տեսակներ, որոնք չվում են Եվրասիա^[7]։

Մարդկային փոխազդեցություններ

Դեռ նեոլիթյան ժամանակներից Նիգերի ավազանում՝ արգելոցի տարածքում, մարդիկ են ապրել։ Այստեղ հայտնաբերել են բազմաթիվ հնագիտական գտածոներ^[6]։

Ներկայումս տարածքի հիմնական խնդիրներն են ռեսուրսների անօրինական օգտագործումը, մասնավորապես անօրինական ձկնորսությունը, հողի օգտագործումը գյուղատնտեսական կարիքների համար (այդ թվում, բամբակի դաշտերը)։ Արգելոցը գտնվում է տեղացիների տնօրինության տակ, ինչն էլ հնարավորություն է տալիս կայուն զարգացման ռազմավարություն^[6]։

Արգելոցի տարածքում գործում են տարբեր հետազոտական նախագծեր, որոնց մի մասը գործում է ավելի քան 50 տարի։ Օրինակ, 1960 թվականից սկսած իրականացվում է կլիմայի մոնիտորինգ։ Բացի այդ, հաշվարկվում է խոշոր կաթնասուններին՝ մասնավորապես փղերին, ինչի համար կատարվում են օդային դիտարկումներ։ Նիգերի տարածքում նման լայնամասշտաբ ծրագրեր իրականացվեցին 1972, 1977 և 1992 թվականներին^[6]։

Կան ծրագրեր Նիգեր և Մերկու գետերի վրա ամբարտակներ կառուցելու։ Կան նաև ֆոսֆատային հանքաարդյունաբերական ծրագրեր^[8]։

Տարածքային պաշտպանություն

Նիգեր գետ

Արգելոցը ստեղծվել է 1937 թվականին Նիգերում, երկրում դառնալով առաջին պահպանման ենթակա տարածքը։ 1954 թվականին այդ տարածքը հայտարարվեց ազգային պարկ։ 1962 թվականին պարկի մի մասում ստեղծվեց այսպես կոչված բուֆերային գոտի` Դոսսո Մասնավոր արգելոցը (անգլ.՝ Dosso Partial Reserve), որը գտնվում է հյուսիս-արևելքում, և հյուսիսում գտնվող Թամոուի արգելոցը (անգլ.՝ Tamou Total Fauna Reserve)^[8]:

Բենինի տարածքում պարկը ստեղծվել է 1936 թվականին։ Պարկի կարգավիճակը հաստատվել է 1954 թվականին^[8]։ Նույն թվականին Բուրկինա Ֆասոյի տարածքում ստեղծվել է ազգային պարկ^[9]։

Տարածքը պաշտպանված է որպես ազգային զբոսայգի, բոլոր այն երկրների տարածքներում, որոնցում գտնվում է։ Տարածաշրջանը պահպանվում է Ռամսարի կոնվենցիայով, Նիգերի խոնավ տարածքները 1987 թվականից^[7], Բուրկինա Ֆասոյինը` 1990 թվականից։ 1996 թվականին Նիգերի ազգային պարկի հիմքի վրա ստեղծվեց կենսոլորտային արգելավայր, որին հաջորդեց մի շարք խորհրդակցություններ և ուսումնասիրություններ, որոնք ավարտվեցին 2002 թվականին։ Բուրկինա Ֆասոյի և Բենինի արգելոները միանանելով արգելոցին ստեղծեցին անդրսահմանային բնապահպանական և հետազոտական հաստատություն։ Նիգերի ազգային պարկը նույնպես ներառված է ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի համաշխարհային ժառանգության ցանկում^[6]։

Արգելոցի կառավարման համար անդամ պետություններից ստեղծվեց հատուկ կորդինացիոն կազմակերպություն։ Բացի դրանից աջակություն էր ցուցաբերում նաև Եվրոմիությունը^[6]։

Ծանոթագրություններ

↑ https://whc.unesco.org/document/155693
↑ Дубль-ве (W) // Большая российская энциклопедия : [в 35 т.] / гл. ред. Ю. С. Осипов. — М. : Большая российская энциклопедия, 2004—2017.
↑ ^3,0 ^3,1 Географический энциклопедический словарь: географические названия / Под ред. А. Ф. Трёшникова. — 2-е изд., доп.. — Москва: Советская энциклопедия, 1989. — С. 91. — 592 с. — ISBN 5-85270-057-6
↑ Нигер: Справочная карта / сост. и подгот. к печати ПКО «Картография» ГУГК в 1982 г.; ред.: Н. И. Арепьева, Д. А. Коваленко. — Испр. в 1986 г. — 1:2 500 000, 25 км в 1 см. — М.: ГУГК, 1987.
↑ Бенин: Общегеографическая карта / сост. и подгот. к печати ПКО «Картография» в 1993 г.; ст. ред. Л. Н. Колосова; ред. А. Ю. Широков. — 1:1 000 000, 10 км в 1 см. — М.: Роскартография, 1993.
↑ ^6,0 ^6,1 ^6,2 ^6,3 ^6,4 ^6,5 ^6,6 ^6,7 ^6,8 «'W' REGION» (անգլերեն). Человек и биосфера. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ մայիսի 10-ին. Վերցված է 2010 թ․ հոկտեմբերի 30-ին.
↑ ^7,0 ^7,1 ^7,2 ^7,3 «NE001: 'W' National Park» (անգլերեն). BirdLife International. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հուլիսի 3-ին. Վերցված է 2010 թ․ հոկտեմբերի 30-ին.
↑ ^8,0 ^8,1 ^8,2 ^8,3 «BJ001: 'W' National Park» (անգլերեն). BirdLife International. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հուլիսի 3-ին. Վերցված է 2010 թ․ հոկտեմբերի 30-ին.
↑ «Arli - W - Singou complex» (անգլերեն). BirdLife International. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հուլիսի 3-ին. Վերցված է 2010 թ․ հոկտեմբերի 30-ին.

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Դուբլ վե (կենսոլորտային արգելոց)» հոդվածին։

[_414d9c463404e47b-1] ttps://whc.unesco.org/document/155693

[2] Дубль-ве (W) // Большая российская энциклопедия : [в 35 т.] / гл. ред. Ю. С. Осипов. — М. : Большая российская энциклопедия, 2004—2017.

[а-3] 3,0 ^3,1 Географический энциклопедический словарь: географические названия / Под ред. А. Ф. Трёшникова. — 2-е изд., доп.. — Москва: Советская энциклопедия, 1989. — С. 91. — 592 с. — ISBN 5-85270-057-6

[4] Нигер: Справочная карта / сост. и подгот. к печати ПКО «Картография» ГУГК в 1982 г.; ред.: Н. И. Арепьева, Д. А. Коваленко. — Испр. в 1986 г. — 1:2 500 000, 25 км в 1 см. — М.: ГУГК, 1987.

[5] Бенин: Общегеографическая карта / сост. и подгот. к печати ПКО «Картография» в 1993 г.; ст. ред. Л. Н. Колосова; ред. А. Ю. Широков. — 1:1 000 000, 10 км в 1 см. — М.: Роскартография, 1993.

[mab-6] 6,0 ^6,1 ^6,2 ^6,3 ^6,4 ^6,5 ^6,6 ^6,7 ^6,8 «'W' REGION» (անգլերեն). Человек и биосфера. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ մայիսի 10-ին. Վերցված է 2010 թ․ հոկտեմբերի 30-ին.

[bi_ne001-7] 7,0 ^7,1 ^7,2 ^7,3 «NE001: 'W' National Park» (անգլերեն). BirdLife International. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հուլիսի 3-ին. Վերցված է 2010 թ․ հոկտեմբերի 30-ին.

[bi_bj001-8] 8,0 ^8,1 ^8,2 ^8,3 «BJ001: 'W' National Park» (անգլերեն). BirdLife International. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հուլիսի 3-ին. Վերցված է 2010 թ․ հոկտեմբերի 30-ին.

[9] «Arli - W - Singou complex» (անգլերեն). BirdLife International. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հուլիսի 3-ին. Վերցված է 2010 թ․ հոկտեմբերի 30-ին.

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[1]

[7]

[8]

[9]