Դիոնիսիոս Բար Սալիբի
Դիոնիսիոս (Հակոբ) Բար Սալիբի († 2, նոյեմբեր, 1171, Մելիտենե), ասորի աստվածաբան, եկեղեցական գործիչ, Ասորի Ուղղափառ Եկեղեցու եպիսկոպոս։
| Դիոնիսիոս (Հակոբ) Բար Սալիբի | |
|---|---|
| Ծնվել է | II հազարամյակ |
| Ծննդավայր | Մելիտենե |
| Մահացել է | նոյեմբերի 2, 1171 |
| Մահվան վայր | Մելիտենե |
| Ազգություն | ասորի |
| Կրոն | Ասորի Ուղղափառ Եկեղեցի |
| Մասնագիտություն | հոգևորական |
ԿենսագրությունԽմբագրել
Դիոնիսիոս (Հակոբ) Բար Սալիբի կյանքի և գործունեության մասին շատ տեղեկություններ չեն պահպանվել։ Հայտնի է, որ նա իր գործունեության սկզբնական շրջանում զբաղվել է հռետորական արվեստով և միաժամանակ եղել է տեղի Ասորի Ուղղափառ Եկեղեցու թեմի սարկավագ։ 1148 թվականին ձեռնադրվում է Մարաշի եպիսկոպոս և վերցնում Դիոնիսիոս անունը։ 1155-1156 թթ. Կիլիկյան Հայաստանի իշխան Թորոս Բ-ի եղբոր Ստեփանեի կողմից փորձ է արվում գրավել Մարաշ քաղաքը։ Դիոնիսիոսը ստիպված է լինում փախչել քաղաքից և ապաստանել Կալսուրի վանքում։ Ստեփանեի զորքերը հանդիպելով բնակիչները դիմադրությանը ինչպես նաև վախենալով թուրքերի առաջխաղացումից ստիպված են լինում կրակի մատնել Մարաշը և քաղաքի հայ բնակչության հետ միասին նահանջել Ռուբինյանների տիրույթները։ Հայերի կողմից իր թեմի ավերումը նպաստում է Դիոնիսիոս Բար Սալիբիի մոտ հակահայկական տրամադրությունների առաջացմանը։ Մարաշի ավերումից հետո Դիոնիսիոսը դառնում է Մաբբուգի եպիսկոպոս, իսկ 1166 թվականից Ամիդի մետրոպոլիտ։
ԱշխատություններԽմբագրել
Դիոնիսիոս Բար Սալիբին թողել է հարուստ աստվածաբանական ժառանգություն։ Նա հեղինակել է Հին և Նոր Կտակարանների մեկնություններ, գրել է ջատագովական երկեր ընդդեմ իսլամի, հուդայականության, նեստորականության, քաղկեդոնականության ինչպես նաև Հայ Եկեղեցու դավանաբանական և ծիսական ավանդույթների դեմ։
«Հակաճառություն հայոց դեմ» երկըԽմբագրել
Դիոնիսիոս Բար Սալիբիի «Հակաճառություն հայոց դեմ» երկում փորձում է ցույց տալ Հայոց Եկեղեցու դավանաբանական և ծիսական ավանդույթի ոչ ուղղափառ լինելու հանգամանքը։ Այս աշխատության բնագիրն և անգլերեն թարգմանությունն առաջին անգամ հրատարակվել է անգլիացի ասորագետ Ա. Մինգանայի կողմից 1931 թվականին Քեմբրիջում։ Ասորերենից հայերեն է թարգմանել Վիեննայի Մխիթարյան միաբանության անդամ Հ. Պողոս Էսապալյանը։ Հայերեն թարգմանությունը հատվածաբար լույս է տեսել 1937-1938 թթ. «Հանդէս Ամսօրեայ»-ի էջերում, այնուհետև առանձին գրքով 1938 թվականին Վիեննայում։
«Հակաճառություն հայոց դեմ» երկի հրատարակություններըԽմբագրել
- Mingana, A., The Work of Dionysius Barsalibi against the Armenians, Cambridge 1931.
- Դիոնիսիոս Բարսալիբի, Հակաճառութիւն հայոց դէմ, թրգմ. Հ. Պօղոս Էսապալեան, Վիեննա, 1938.
ԳրականությունԽմբագրել
- Julius Aßfalg։ D. (Ya'qob) bar Salibi. In։ Lexikon des Mittelalters. Band 3, Sp 1076.