Դժբախտություն (պատմվածք)
«Դժբախտություն» (ռուս.՝ «Горе»), ռուս գրող Անտոն Չեխովի պատմվածքը, որը գրվել և հրատարկվել է 1885 թվականին, նոյեմբերի 25-ի «Պետերբուրգյան թերթի» («Петербургская газета») № 324-ում Ա. Չեխոնտե ստորագրությամբ։
| Դժբախտություն ռուս.՝ Горе | |
|---|---|
 «Խայտաբղետ պատմվածքներ» ժողովածուի կազմը, 1884 թվական | |
| Տեսակ | գրական ստեղծագործություն |
| Ձև | պատմվածք |
| Հեղինակ | Անտոն Չեխով |
| Բնագիր լեզու | ռուսերեն |
| Հրատարակվել է | նոյեմբերի 25 (դեկտեմբերի 7), 1885 |
| Թարգմանիչ | Դերենիկ Դեմիրճյան |
Հրատարակություններ խմբագրել
Ա. Չեխովի «Վիշտը» պատմվածքը գրվել է 1885 թվականին, տպագրվել նույն թվականի նոյեմբերի 25-ին «Պետերբուրգյան թերթի» («Петербургская газета») № 324-ում Ա. Չեխոնտե ստորագրությամբ։ 1886 թվականին պատմվածքը հրատարակվել է «Խայտաբղետ պատմվածքներ» ժողովածուի կազմում, ներառվել է գրողի աշխատությունների ժողովածուում, որը կազմել է Ա. Մարքսը։ 1895 թվականին պատմվածքը առանձին հրատարակություն է ունեցել (Ի. Սիտինի գրահրատարակչություն)։
Չեխովի կենդանության օրոք պատմվածքը թարգմանվել է բուլղարերեն, գերմաներեն, նորվեգերեն, սլովակերեն, չեխերեն, շվեդերեն և սերբախորվաթերեն։
Հայերեն թարգմանության հեղինակը Դերենիկ Դեմիրճյանն է[1]։
Քննադատություն խմբագրել
Պատմվածքը գրվել է գրողի՝ Չիկինի (Վոսկրեսենկ) հիվանդանոցում աշխատելու ընթացքում։ Քննադատ Զվենիգորոդցևը (Վ. Պոկրովսկու կեղծանունը) գրել է. «Վոսկրեսենսկից երկու վերստ հեռավորության վրա է գտնվում Չիկինի տեղական հիվանդանոցը, որը ղեկավարում էր այդ ժամանակ հայտնի զեմցի բժիշկ Պ. Արխանգելսկին։ Շուտով նա մոտիկից է առնչվում Արխանգելսկու հետ, հաճախ հիվանդներ է ընդունում նրա մոտ և ընդհանրապես սիրում է լինել Չիկինում։ Այս հիվանդանոցը նրան տվել է իր բազմաթիվ պատմությունների թեմաները՝ «Վիրաբուժություն«, «Դժբախտություն», «Փախստական»[2]։
Լ. Պալմանը գրել է Չեխովին. «Իմ կարծիքով՝ սա լավագույնն է, որ Դուք մինչ օրս գրել եք։ Տարօրինակ տպավորություն է թողնում ամբողջությամբ կյանքի ճշմարտությամբ լի ակնարկը, դառնում է և՛ ծիծաղելի, և՛ տխուր։ Այստեղ, ինչպես և ժողովրդի կյանքում, ծիծաղելին միահյուսված է մռայլի հետ։ Ցավալի է, որ Ձեր կողմից հաջողված ու փայլուն այս պատմությունը դուք չեք տեղադրել «Օսկոլկիում»։
Պատմվածքի քննադատության մեջ Վ. Գոլցևը գրել է. «... ծեր ու հարբեցող խառատը բժշկի է տանում հիվանդ կնոջը։ Ճանապարհին նա մեռնում է, իսկ խառատի հոգում խղճի խայթ է զարթնում, խոր խղճահարություն՝ տառապած ու տանջված կնոջ հանդեպ։ Այդ հոգեվիճակը փոխանցել է Չեխովը՝ իրեն հատուկ ուժով, խտացածությամբ և անարվեստությամբ»[3]։
Լև Տոլստոյը պատմվածքը ներառել է Չեխովի լավագույն պատմվածքների իր ցանկում[4]։
Կերպարներ խմբագրել
- Գրիգորի Պետրով, խառատ, մոտ 60 տարեկան։
- Մատրյոնա, նրա կինը։
- Պավել Իվանիչ, բժիշկ։
Դիպաշար խմբագրել
Ձմռանը ծանր հիվանդանում է խառատ Գրիգորի Պետրովի կինը՝ Մատրյոնան, և խառատը, հարևանից վերցրած ձին լծելով սայլին, կնոջն ուզում է հասցնել զեմստվոյի հիվանդանոց։ Մինչև հիվանդանոց ճանապարհը երեսուն վերստ էր։ Ճամփին նա խոսում էր կնոջ հետ, նրան համոզում համբերել ու դիմանալ։ Սակայն ճանապարհին նկատում է, որ ձյունը դադարում է հալվել պառավի դեմքին։ Պետրովը սարսափում է։ Շոշափելով նրա սառը ձեռքը՝ հասկանում է, որ Մատրյոնան մեռել է։
Լաց լինելով՝ սկսում է հետ վերադառնալ։ Ճանապարհին հիշում է, թե ինչպես է Մատրյոնայի հետ քառասուն տարի ապրել, ինչքան շատ է ինքը խմել։ Նա անընդհատ մտածում է. «Ա՜յ մի նորից ապրեի...»։ Մտածելով, որ պետք է ոչ թե բժշկի մոտ գնալ, այլ թաղել Մատրյոնային, նա կրկին ետ է դարձնում սահնակը։ Շուրջը գնալով մթնում է, քամին դառնում է ավելի ցուրտ ու կտրող։ Խառատը նիրհում է։
Արթնանում է ներկած պատերով մի մեծ սենյակում, որի պատուհաններից լցվում է արևի պայծառ լույսը։ Իր առջև տեսնում է բժիշկ Պավել Իվանիչին։ Երբ Գրիգորին ուզում է վեր կենալ, չի կարողանում. ոտքերը և ձեռքերը չէին ենթարկվում։ Բժիշկը բացատրում է, որ Գրիգորին ցրտահարել է ձեռքերն ու ոտքերը և զրկվել դրանցից։ Հետո նա ավարտում է հետևյալ կերպ. «Կենդանի մնացի, փա՛ռք տուր աստծուն։ Վնաս չունի, վաթսունը ապրեցիր-քեզ հերիք է»։ Այդ ասելով՝ բժիշկը դուրս է գալիս հիվանդասենյակից։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ Չեխով, Անտոն Պավլովիչ; Եսայան, Դորա Գարեգինի; Մկրտչյան, Լևոն (1987). Թոռունյան, Է Բ (ed.). Ընտիր երկեր =: Избранные произведения: Рассказы, повести, пьесы: Պատմվածքներ, վիպակներ, պիեսներ. Ռուս դասականների գրադարան. Երևան: Սովետական գրող.
- ↑ «Антон Павлович Чехов. Его жизнь и сочинения», М., 1907, стр. 7
- ↑ Ст. «А. П. Чехов. Опыт литературной характеристики», «Русская мысль», 1894, № 5, стр. 43
- ↑ I.L. Tolstoy's 25 May 1903 letter to Chekhov // Письмо И. Л. Толстого к Чехову от 25 мая 1903 г. — т. III этого изд., стр. 537
Գրականություն խմբագրել
- Чехов А. П. Горе // Чехов А. П. Полное собрание сочинений и писем: В 30 т. Сочинения: В 18 т. / АН СССР. Ин-т мировой лит. им. А. М. Горького. — М.: Наука, 1974—1982.
- Voir Dictionnaire Tchekhov, page 48, Françoise Darnal-Lesné, Édition L’Harmattan, 2010, ISBN 978 2 296 11343 5.
Արտաքին հղումներ խմբագրել
- Горе Արխիվացված 2017-05-05 Wayback Machine. Բնօրինակ ռուսերեն տեքստ