Գենդուն Գյացո տիբեթերեն དགེ་འདུན་གྲུབ།, վայլի dge-'dun grub, աշխարհիկ անունը՝ Յոնտեն Պունցոգ, 1476[1][2][3][…], Նգամրինգ, Շիգաձե, Տիբեթի ինքնավար շրջան, Չինաստան - 1542[1][2][3][…], Drepung Monastery, Լհասա, Չինաստան), երկրորդ Դալայ Լամա։

Դալայ Լամա II
Դիմանկար
Ծնվել է1476[1][2][3][…]
ԾննդավայրՆգամրինգ, Շիգաձե, Տիբեթի ինքնավար շրջան, Չինաստան
Մահացել է1542[1][2][3][…]
Մահվան վայրDrepung Monastery, Լհասա, Չինաստան
ՔաղաքացիությունImperial China
ԿրոնՏիբեթական բուդդայականություն և Gelug?
Մասնագիտությունքաղաքական գործիչ, մեկնաբան և գրող
Ծնողներհայր՝ Sek Tön?, մայր՝ Machik Kunga Pemo?[4]
Զբաղեցրած պաշտոններդալայ լամա
 Gendun Gyatso, 2nd Dalai Lama Վիքիպահեստում

Կենսագրություն խմբագրել

Ծնվել է Շիգաձեից ոչ հեռու՝ Կենտրոնական Տիբեթի Ցանգ շրջանում։ Հայրը Կունգա Գյալցենը (1432-1481), եղել է լամա-նգակպա[5] Նինգմա գծով, հայտնի տանտրայի վարպետ[6]։ Մայրը եղել է Մաչիկ Կունգա Պեմոն, իսկ ընտանիքն զբաղվել է գյուղատնտեսությամբ[7]։

Ըստ լեգենդի՝ երբ նա նոր էր սկսել խոսել, իր ծնողներին ասել է, որ իր անունը Պեմա (Պադմա) Դորջե է (Գենդուն Դուբի (1391-1474) ծննդյան անունը), և որ իր հայրը Լոբսանգ Դակպան է։ Երբ նա չորս տարեկան էր, նա ծնողներին ասել է, որ ցանկանում է ապրել Տաշիլունպոյի վանքում (Շիգաձեի մոտ, որը հիմնադրվել է Գենդուն Դուբի կողմից 1447 թվականին), որպեսզի լինի իր վանականների կողքին։

Այսպիսով, Յոնտեն Պունցոգը, ըստ որոշ աղբյուրների՝ չորս տարեկանում, իսկ ըստ այլ աղբյուրների՝ ութ տարեկանում[8] հայտարարվել է Գենդուն Դուբի վերամարմնավորում։ 1486 թվականին տասը տարեկան հասակում նա ստացել է նախնական երդում Պանչեն Լունրիգ Գյացոյից[9]։ Տասնմեկ տարեկան հասակում Գենդուն Գյացոն իր տեղն է ստացել Տաշիլունպո վանքում որպես Գենդուն Դուբի վերամարմնավորում։ Նա Տաշիլունպոյում մնացել է մինչև 16-17 տարեկան հասակը, բայց հետո ստիպված է եղել լքել վանքը և գնալ Լհասա՝ սովորելու Դրեպունգ վանքում[10]։

Գենդուն Գյացոն դարձել է հայտնի գիտնական և միստիկ բանաստեղծ, շատ է ճամփորդել, որպեսզի ընդլայնի Գելուգպայի ազդեցությունը և դարձել է Դրեպունգի աբբա, որը Գելուգի դպրոցի ամենամեծ վանքն էր, որն այդ ժամանակվանից սերտորեն կապվել է Դալայ Լամաների հետ։ Համաձայն Գելուգի մեծ պատմաբան Սումբա Խամբոյի` նա նաև ուսումնասիրել է Նինգմա դպրոցի որոշ ուսմունքներ[11]։

1509 թվականին Գենդուն Գյացոն ուղևորվել է հարավային Տիբեթ, այնտեղ հիմնել է Չոքորգյալ վանքը Լհամոլա ցո լճի մոտակայքում՝ Ցզեթանից մոտ 115 կմ հյուսիս-արևելք, 4500 մետր բարձրության վրա[12][13]։

1512 թվականին Գենդուն Գյացոն երեսունվեց տարեկան հասակում դարձել է Տաշիլունպոյի վանքի աբբա[14]։

1517 թվականին նա դարձել է Դպրունգ վանքի աբբա[15]։

1518 թվականին Գենդուն Գյացոն վերակենդանացրեց Գելուգի դպրոցի Մոնլամ Չենմոն՝ Մեծ աղոթքի տոնը, որը միավորում էր Գելուգ երեք մեծ վանքերի (Սերա, Դրեպունգ և Գանդեն) վանականներին։ 1525 թվականին նա դարձել է Սերայի վանքի աբբա[16]։

Գենդուն Գյացոն մահանում է 1542 թվականին՝ խորը մեդիտացիա ժամանակ, 67 տարեկան հասակում։ Դալայ Լամայի տիտղոսը նրան հանձնվում է հետմահու այն բանից հետո, երբ 1578 թվականին Սոնամ Գյացոն առաջին անգամ ստացել է այս տիտղոսը մոնղոլական Ալթան խանից։

Ծանոթագրություն խմբագրել

  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Swartz A. Open Library — 2007.
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Faceted Application of Subject Terminology
  3. 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 MAK (польск.)
  4. 4,0 4,1 4,2 Pas L. v. Genealogics — 2003.
  5. «tbrc.org». Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ օգոստոսի 2-ին. Վերցված է 2009 թ․ մարտի 4-ին.
  6. The Dalai Lamas of Tibet, p. 79. Thubten Samphel and Tendar. Roli & Janssen, New Delhi. (2004). 81-7436-085-9.
  7. [1] Արխիվացված 2005-12-13 Wayback Machine
  8. The Dalai Lamas of Tibet, p. 80. Thubten Samphel and Tendar. Roli & Janssen, New Delhi. (2004). 81-7436-085-9.
  9. The Dalai Lamas of Tibet, p. 82. Thubten Samphel and Tendar. Roli & Janssen, New Delhi. (2004). 81-7436-085-9.
  10. Laird, Thomas (2006). The Story of Tibet: Conversations with the Dalai Lama, p. 138. Grove Press, N.Y. 978-0-8021-4327-3.
  11. Stein, R. A. (1972). Tibetan Civilization, pp. 171–172. Stanford University Press, Stanford California. 0-8047-0806-1 (cloth); 0-8047-0901-7 (paper).
  12. Laird, Thomas (2006). The Story of Tibet: Conversations with the Dalai Lama, p. 139. Grove Press, N.Y. 978-0-8021-4327-3.
  13. Mayhew, Bradley and Kohn, Michael. (2005) Tibet. 6th Edition, pp. 158–159. 1-74059-523-8.
  14. Stein, R. A. (1972). Tibetan Civilization, p. 84. Stanford University Press, Stanford California. ISBN 0-8047-0806-1 (cloth); ISBN 0-8047-0901-7 (paper).
  15. «Արխիվացված պատճենը». Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ հոկտեմբերի 16-ին. Վերցված է 2020 թ․ հուլիսի 1-ին.
  16. The Dalai Lamas of Tibet, pp. 82-83. Thubten Samphel and Tendar. Roli & Janssen, New Delhi. (2004). ISBN 81-7436-085-9

Գրականություն խմբագրել

  • Essence of Refined Gold by the Third Dalai Lama: with related texts by the Second and Seventh Dalai Lamas. (1978) Translated by Glenn H. Mullin. Tushita Books, Dharamsala, H.P., India.
  • Mullin, Glenn H. (2001). The Fourteen Dalai Lamas: A Sacred Legacy of Reincarnation, pp. 86–129. Clear Light Publishers. Santa Fe, New Mexico. ISBN 1-57416-092-3.
  • Mullin, Glenn H. (2005). Second Dalai Lama His Life and Teachings, Snow Lion Publications, ISBN 1559392339, EAN 9781559392334
  • 2nd Dalai Lama. Tantric Yogas of Sister Niguma, Snow Lion Publications, 1st ed. U. edition (May 1985), ISBN 0937938289 (10), ISBN 978-0937938287 (13)