Գուստավ Նաան
Գուստավ Նաան (էստ․՝ Gustav Naan, մայիսի 17, 1919, Yuzhnaya Liflyandiya, Q115270292?, Q115205612?, Primorskaya Oblast, Խորհրդային Ռուսաստան - հունվարի 12, 1994[1], Տալլին, Էստոնիա), ազգությամբ էստոնացի խորհրդային փիլիսոփա, ֆիզիկոս և տիեզերաբան։ Էստոնական ԽՍՀ գիտությունների ակադեմիայի ակադեմիկոս (1951)։
Գուստավ Նաան էստ․՝ Gustav Naan | |
|---|---|
| Ծնվել է | մայիսի 17, 1919 Yuzhnaya Liflyandiya, Q115270292?, Q115205612?, Primorskaya Oblast, Խորհրդային Ռուսաստան |
| Մահացել է | հունվարի 12, 1994[1] (74 տարեկան) Տալլին, Էստոնիա |
| Գերեզման | Անտառային գերեզմանատուն |
| Քաղաքացիություն |  Էստոնիա և  ԽՍՀՄ |
| Մասնագիտություն | ֆիզիկոս, աստղագետ, փիլիսոփա և տիեզերաբան |
| Գործունեության ոլորտ | philosophy of physics?, տիեզերագիտություն և աստղագիտություն |
| Անդամակցություն | Էստոնիայի գիտությունների ազգային ակադեմիա |
| Ալմա մատեր | Սանկտ Պետերբուրգի պետական համալսարանի ֆիզիկայի ֆակուլտետ |
| Գիտական աստիճան | ֆիզիկամաթեմատիկական գիտությունների դոկտոր |
| Պարգևներ |     և  |
| Կուսակցություն | ԽՄԿԿ |
Կենսագրություն խմբագրել
Ծնվել է էստոնացի վերաբնակիչների ընտանիքում Լիֆլյանդսկի բնակավայրում (այժմյան Բոլշոյ Կամենի միկրոշրջանում), որը Վլադիվոստոկի մոտ էր։ Ավարտել է Պետրովկայի յոթնամյա դպրոցը[2]։ Հայրենական մեծ պատերազմի մասնակից է։ 1941 թվականին ավարտել է Լենինգրադի պետական համալսարանը, իսկ 1946 թվականին՝ Մոսկվայի Բարձրագույն կուսակցական դպրոցը։ Պատերազմից հետո վերադարձել է Էստոնիա, 1947 թվականին հրատարակել է «Էստոնացի բուրժուական ազգայնականների գաղափարաբանության հետադիմական էությունը» գիրքը, որը գրվել էր հետագա գաղափարաբանական դրույթների շրջանակում[3]։
Եղել է Էստոնիայի գիտությունների ազգային ակադեմիայի պատմության ինստիտուտի տնօրեն (1950—1951), Էստոնիայի գիտությունների ազգային ակադեմիայի փոխնախագահ (1951—1964)։ Հիմնական աշխատությունները նվիրված էին տիեզերաբանությանը և աստղագիտության փիլիսոփայական հարցադրումներին։ 1964 թվականին առաջ է քաշել զուգաչափ տիեզերքի վարկածը, որի համաձայն սովորական աշխարհին զուգահեռ գոյություն ունի հակաաշխարհ[4]։ 1966-1989 թվականներին եղել է «Էստոնական խորհրդային հանրագիտարանի» խմբագիրը։ 1960-ական և 1970-ական թվականներին ճանաչում է ստացել ժողովրդագրության, սեքսի, ամուսնալուծությունների և այլ հարցերի վերաբերյալ «ոչ ավանդական» հայացքների համար։
Վերակառուցման տարիներին աջակցել է Էստոնական ԽՍՀ աշխատավորների ինտերնացիոնալ ճակատին[5], հանդես է եկել ընդդեմ Էստոնիայի ինքնիշխանության։
2008 թվականին ռեժիսոր Մերլե Կարուսոոն Էստոնական դրամատիկ թատրոնի բեմում բեմադրեց «Սիգմա Տաու Ս705» ներկայացումը՝ Էնն Վետեմաայի և Էրկ Աուլեի «Ակադեմիկոս Նաանի փայլն ու չքավորությունը» պիեսի հիման վրա[6]։
Թոռը Դենիս Նաանն է։
Գրականություն խմբագրել
- Колчинский И.Г., Корсунь А.А., Родригес М.Г Астрономы: Биографический справочник. — 2-е изд., перераб. и доп.. — Киев: Наукова думка, 1986. — 512 с.
- “Dependence and opposition. Problems in Soviet Estonian historiography in the late 1940s and early 1950s” by Hain Rebas. In: Journal of Baltic Studies, Volume 36, Issue 4 Winter 2005, pages 423 – 448
- “Philosophy of science in Estonia” by Rein Vihalemm and Peeter Müürsepp. In: Journal for General Philosophy of Science, Volume 38, Number 1 / April, 2007, pp. 167–191.
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 1,2 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
- ↑ Рекк-Лебедев А. Дальневосточная Лифляндия: Эстонцы на Уссурийской земле. — Таллин: Ээсти раамат, 1989. — С. 33. — 136 с.
- ↑ Антс Вийрес История Эстонии в сталинских тисках(չաշխատող հղում)
- ↑ http://www.biografija.ru/show_bio.aspx?id=92702 / Густав Наан. Симметричная Вселенная. Публикация Тартуской астрономической обсерватории. Том XXXIV, 1964 г.
- ↑ Сборник «Анатомия независимости»
- ↑ http://magazines.russ.ru/druzhba/2009/4/tu26.html.
Արտաքին հղումներ խմբագրել
- A collection of Gustav Naan's articles (էստոներեն)