Գնդապետ Սանդերս
Հարլանդ Դեյվիդ Սանդերս (անգլ.՝ Harland David Sanders), ավելի հայտնի է որպես Գնդապետ Սանդերս (անգլ.՝ Colonel Sanders; սեպտեմբերի 9, 1890[1][2][3], Henryville, Քլարկ շրջան, Ինդիանա, ԱՄՆ - դեկտեմբերի 16, 1980[1][2][3], Լուիսվիլ, Կենտուկի, ԱՄՆ), ամերիկացի ճաշարանատեր, Kentucky Fried Chicken արագ սննդի ռեստորանների ցանցի հիմնադիր (անգլ. թարգմանաբար՝ «Կենտուկյան տապակած հավ», KFC), որոնց ֆիրմային բաղադրատոմսը տապակած հավի մսի կտորներն են՝ համեմված անուշաբույր դեղաբույսերի և համեմունքների խառնուրդով։ Հարլանդի ոճավորված դիմանկարը ավանդաբար պատկերվում է իր ցանցի բոլոր ռեստորանների և ֆիրմային փաթեթների վրա։
| Գնդապետ Սանդերս անգլ.՝ Harland David Sanders | |
|---|---|
 | |
| Ծնվել է | սեպտեմբերի 9, 1890[1][2][3] |
| Ծննդավայր | Henryville, Քլարկ շրջան, Ինդիանա, ԱՄՆ |
| Մահացել է | դեկտեմբերի 16, 1980[1][2][3] (90 տարեկան) |
| Մահվան վայր | Լուիսվիլ, Կենտուկի, ԱՄՆ |
| Գերեզման | Cave Hill Cemetery |
| Քաղաքացիություն |  ԱՄՆ |
| Կրոն | քրիստոնեա |
| Կրթություն | La Salle Extension University? |
| Մասնագիտություն | խոհարար, ռեստորատոր, ձեռնարկատեր, brand ambassador և գրող |
| Պարգևներ և մրցանակներ | |
| Կայք | kfc.com |
Ստորագրություն | |
 Harland Sanders Վիքիպահեստում | |
Կենսագրություն խմբագրել
Սանդերսը ծնվել է 1890 թվականի սեպտեմբերի 9-ին Ինդիանա նահանգի Գենրիվիլ քաղաքում՝ Պրեսբիտերականների հարուստ ընտանիքում։ Նրա հայրը՝ Վիլբուր Դեյվիդ Սանդերսը, մահացել է, երբ Հարլանդը 5 տարեկան էր, մայրը աշխատում էր այդ իսկ պատճառով Սանդերսը ինքն է ընտանիքի համար կերակուր պատրաստել։ Դպրոցից հեռացվել է 1902 թվականին՝ 7-րդ դասարանում[5]։ Երբ նրա մայրը կրկին ամուսնացել է, Սանդերսը հեռացել է տնից, քանի որ նրա խորթ հայրը ծեծել է նրան և Սանդերսը տեղափոխվել է իր հորեղբոր մոտ՝ Նյու Ալբանիա, նույն նահանգում։ Կուբայում այդ ժամանակ տեղի էր ունենում ժողովրդական հուզումներ ամերիկյան օկուպացիայի դեմ, և ԱՄՆ-ի բանակի դեպարտամենտը արշավ սկսեց կղզում, ամերիկյան օկուպացիոն կոնտինգենտի համալրման և կամավորներ հավաքելու համար։ Սանդերսը կեղծել է ծննդյան ամսաթիվը և ԱՄՆ-ի բանակ է ընդունվել 1906 թվականին՝ 16 տարեկան հասակում[5]։ Կուբայում ծառայել է սահմանված ժամկետով, թիկունքային ապահովման ստորաբաժանման կազմում (որտեղ զբաղվել է ձիու գոմաղբի փորագրմամբ, բանակային ախոռներում), որտեղ էլ ավարտել է իր ծառայությունը[6]։ Ծառայության ընթացքում, ամերիկացիների համար անսովոր կլիմայի և արևադարձային հիվանդությունների պատճառով, Սանդերսը, առանց այդ էլ նիհարած, կորցրել է 40 ֆունտ քաշ[7]։ Երբ ժամանել է Նոր Օռլեանի նավահանգիստ, գնել է դեպի երկաթուղային ուղիներ և թռել դեպի Միսիսիպի գետի երկայնքով անցնող բեռնատար վագոն, և այն հասավ Սենթ Լուիս, Միսուրի (այլ տվյալներով, անմիջապես ժամանել է Ալաբամա, որտեղ տեղավորվել է որպես օգնական, ապա երկաթուղային շարժակազմի մացառ, ապա դարբնոց, Թենեսի նահանգի հրշեջ պահպանության բաժանմունք, Թենեսի նահանգի հրշեջ պահակախմբում, որը գտնվում է Ալաբամայում, որտեղ նա աշխատել է որպես օգնական, ապա Չիկագոյի համալսարանում հեռակա կարգով սովորում է տեղացի երկաթուղային շարժակազմում, աշխարհի խոշորագույն ուսումնական հաստատությունում, բիզնեսի ներկայացուցիչների հետ հեռակա ուսուցման)[8]։ Իր երիտասարդ տարիների ընթացքում Սանդերսը ստիպված է եղել աշխատել շատ տեղերում․ շոգենավում, ապահովագրական գործակալությունում, հնոցապան երկաթուղիում, ֆերմերում, հանքագործ։ Նա ունեցել է որդի (մահացել է վաղ տարիքում) և երկու դուտր` Մարգարետ և Միլդրեդ։
40 տարեկան հասակում Սանդերսը սկսել է պատրաստել ուտեստներ հավի մսով, ինչպես նաև այլ ուտեստներ, նրանց համար ովքեր կանգ էին առնում Կորբինայի (Կենտուկի նահանգ) իր լցակայանում։ Այդ ժամանակ նա չի ունեցել սեփական ռեստորան, ուստի նրա հաճախորդները հիմնականում մոտակա թաղամասերի բնակիչներն էին։ Այնուամենայնիվ Սանդերսի տարածաշրջանային ճանաչումն աճել է, և շուտով Սանդերսը տեղափոխվել է մոթել 142 տեղանոց ռեստորանով, որն ավելի ուշ դարձել է «Հարլանդ Սանդերսի սրճարանը և թանգարանը»։ Հաջորդ ինը տարիների ընթացքում նա հորինել և բարելավել է իր «գաղտնի բաղադրատոմսը» հավի տապակը ճնշման տակ, որի շնորհիվ հավը տապակվում է ավելի արագ, քան թավայում։ 1935 թվականին Սանդերսը նահանգապետ Ռուբի Լաֆոնի, իսկ երկրորդ անգամ՝ 1950 թվականին, նահանգապետ Լորենս Վեզերբի կողմից ստացել է «Կենտուկիի գնդապետ» պատվավոր տիտղոսը։
Կարիերայի զարգացման հետ միասին Սանդերսն սկսել է ակտիվ սոցիալական կյանք վարել, միանալով Rotary club-ին։ Նա մասոն էր, և կարողացել է հասնել շոտլանդական հին և կանոնադրության կողմից ընդունված 33°-ին[9], ինչպես նաև ընդգրկվել է այլ պարամասոնյան տիպի կազմակերպությունների շարքերում[10]։ Եղել է «Shriners» պարամասոնյան բարեգործական կազմակերպության անդամ։
Մոտավորապես 1950 թվականին Սանդերսը սկսել է ստեղծել իրեն հատուկ կերպար, աճեցրել է բեղեր և մորուք, հագել է արիստոկրատական սպիտակ կոստյում` բարակ սև փողկապ-ժապավենով։ Նա իր կյանքի վերջին 20 տարիներին հասարակական վայրերում այլևս ոչինչ չի հագել՝ բացի ձմռանը տաք բրդյա կոստյումից և ամռանը թեթև բամբակյա կոստյումներից։
Երբ Սանդերսը դարձել է 65 տարեկան, նրա ռեստորանը սկսել է կորուստներ կրել` նոր միջպետական ավտոմայրուղու՝ I-75 բացման պատճառով, ինչը կրճատել է այցելուների թիվը։ Նա գումար է հանել իր սոցիալական ապահովագրության ֆոնդից և սկսել շրջանցել հնարավոր առևտրային կոնցենսիաները։ Այս մոտեցումը հաջողություն է բերել Սանդերսին, և 10 տարի անց (1964 թվականին) Սանդերսը 2 միլիոն դոլարով վաճառում է KFC Corporation-ը մի կենտուկ բիզնեսմենների ընկերության, որի ղեկավարը Ջոն Բրաունն է։ Գործարքում չեն ներառվել կանադական ռեստորաններ։ 1965 թվականին Սանդերսը տեղափոխվել է Միսիսաոգա, Օնտարիո, վերահսկելու իր կանադական ֆրանշիզան և շարունակել նորերը հավաքել։ Նույն թվականին Մեծ Բրիտանիայի Պրեստոն քաղաքում բացվել է KFC ռեստորանը։
1970 թվականին Գնդապետը նկարահանվել է «Ֆինքս» կատակերգության մեջ, կատարելով իր իսկ դերը։ 1973 թվականին նա դատվել է Հյուբլեյն (KFC-ի մայր ընկերությունը) միության հետ՝ իր ապրանքի խթանման համար մշակած իմիջի սխալ օգտագործման պատճառով։ 1976 թվականին, անկախ հետազոտությունների արդյունքում, Սանդերսը ճանաչվել է որպես աշխարհում ամենահայտնի երկրորդ մարդը։ 1979 թվականին Հյուբլեյնը և Սանդերսը զրպարտության համար ապարդյուն դատի են տվել, քանի որ նա հրապարակայնորեն իրենց կերակրալցուքն անվանել է «պաստառի սոսինձի համով տիղմ»։
Սանդերսը մահացել է 1980 թվականի դեկտեմբերի 16-ին Կենտուկի նահանգի Լուիսվիլ քաղաքում թոքերի բորբոքումից՝ 90 տարեկան հասակում, սակայն նա հիվանդ էր սուր լեյկեմիայով, որն ախտորոշվել էր ավելի վաղ՝ նույն տարվա հունիսին։ Սանդերսը թաղվել է Քեյվ Հիլլի գերեզմանատանը, իր հայտնի սպիտակ կոստյումով, բարակ սև փողկապով։
Գնդապետը արվեստում խմբագրել
|
|
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Encyclopædia Britannica
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 GeneaStar
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 3,6 Indiana Authors and their Books, 1967-1980 / D. E. Thompson — Wabash College, 1981. — P. 336.
- ↑ https://www.kycolonelcy.us
- ↑ 5,0 5,1 Lodha, Hemant C. A to Z Entrepeneurship. The Power of ‘Yes I Can’: Colonel Sanders
- ↑ Ozersky, Colonel Sanders and the American Dream, 2012, էջ 8
- ↑ Ozersky, Colonel Sanders and the American Dream, 2012, էջ 8-9
- ↑ Wonning, Exploring Indiana’s Historic Sites, 2015, էջ 39
- ↑ The Human Tradition in the New South By James C. Klotter 138.
- ↑ Ozersky, Colonel Sanders and the American Dream, 2012, էջ 14-17