Գնարբուկ սքանչելի
| Գնարբուկ սքանչելի | |
 Գնարբուկ սքանչելի | |
| Դասակարգում | |
| Թագավորություն | Բույսեր (Plantae) |
| Վերնաբաժին | Բարձրակարգ բույսեր (Embryophyta) |
| Տիպ/Բաժին | Անոթավոր բույսեր (Tracheophyta) |
| Ենթատիպ | Սերմնավոր բույսեր (Spermatophytes) |
| Կարգ | Հավամրգածաղկավորներ (Ericales) |
| Ընտանիք | Գնարբուկազգիներ (Primulaceae) |
| Ցեղ | Գնարբուկ (Primula) |
| Տեսակ | Գնարբուկ սքանչելի (P. amoena) |
| Միջազգային անվանում | |
| Primula amoena | |
Գնարբուկ սքանչելի (լատին․՝ Primula amoena), գնարբուկազգիների ընտանիքին պատկանող ծածկասերմ բույս։ Գրանցված է Հայաստանի Հանրապետության Կարմիր գրքում։
Նկարագրություն խմբագրել
Բազմամյա բարձրարժեք բույս է, որն ունի 10-30 սմ բարձրություն։ Տերևները վերևից մերկ են, իսկ տակից՝ թավոտ, հակաձվաձև կամ երկարավուն, սեպաձև հիմքով։ Ծաղկաբույլը հովանոցանման է, երկար ծաղկասլաքով։ Պսակը խոշոր է, վարդագույն ծիրանի[1]։
Տարածվածություն խմբագրել
Հայաստանում հանդիպում է Լոռու (Պրիվոլնոյե և Գարգառ գյուղերի շրջակայք), Իջևանի (Լալվար լեռնագագաթ, Մրխուզի և Փամբակի լեռնաշղթաներ) և Զանգեզուրի («Շիկահող» պետական արգելոց) ֆլորիստիկական շրջաններում։ Աճում է նաև Մեծ Կովկասում, Արևմտյան, Հյուսիսարևելյան Թուրքիայում և Անդրկովկասում[1]։
Էկոլոգիա խմբագրել
Աճում է ենթալպյան և ալպյան գոտիներում՝ ծովի մակարդակից 1900-3200 մ բարձրությունների վրա, մարգագետիններում։ Ծաղկում է մայիս ամսին, պտղաբերում՝ հունիսին[1]։
Պահպանություն խմբագրել
Խոցելի տեսակ է, որի տարածման շրջանի մակերեսը 20000 կմ²-ից պակաս է, բնակության շրջանի մակերեսը՝ 2000 կմ²-ից պակաս։ Հայաստանի Կարմիր գրքի առաջին հրատարակության մեջ ընդգրկված էր որպես հազվագյուտ տեսակ։ Ընդգրկված չէ CITES-ի և Բեռնի կոնվենցիաների հավելվածներում[1]։
Պոպուլյացիաներից մեկը պահպանվում է «Շիկահող» պետական արգելոցի տարածքում[1]։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Հայաստանի Կարմիր գիրք. Երևան: Հայաստանի բնապահպանության նախարարություն. 2010. ISBN 978-99941-2-420-6.
 | Վիքիցեղերն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Գնարբուկ սքանչելի» հոդվածին։ |
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Գնարբուկ սքանչելի» հոդվածին։ |