Վիքիպեդիա

Գերիթ Ռիթվելդ

Գերիթ Թոմաս Ռիթվելդ (հոլ.՝ Gerrit Thomas Rietveld, ՄՀԱ: [ˈɣɛrɪt ˈtoːmɑs ˈritfɛlt]; հունիսի 24, 1888(1888-06-24)[1][2][3][…], Ուտրեխտ, Ուտրեխտ, Նիդերլանդներ[4] - հունիսի 25, 1964(1964-06-25)[2][3][5][…], Ուտրեխտ, Ուտրեխտ, Նիդերլանդներ[4]), հոլանդացի կահույքի դիզայներ և ճարտարապետ, «Style» արվեստի խմբի անդամ։ Ռիթվելդը նեոպլաստիզմի ոճի ստեղծողներից էր։ Գրեթե ամբողջ կյանքն ապրել է հայրենի Ուտրեխտում։

Գերիթ Ռիթվելդ
հոլ.՝ Gerrit Rietveld
Դիմանկար
Ծնվել էհունիսի 24, 1888(1888-06-24)[1][2][3][…]
ԾննդավայրՈւտրեխտ, Ուտրեխտ, Նիդերլանդներ[4]
Մահացել էհունիսի 25, 1964(1964-06-25)[2][3][5][…] (76 տարեկան)
Մահվան վայրՈւտրեխտ, Ուտրեխտ, Նիդերլանդներ[4]
ԳերեզմանUtrecht (Soestbergen) General Cemetery
Քաղաքացիություն Նիդերլանդների Թագավորություն[6]
Մայրենի լեզուհոլանդերեն
ԵրկերՇրյոդեր տուն և Կարմիր և կապույտ աթոռ
Մասնագիտությունկահույքի դիզայներ, գրաֆիկական դիզայներ, դիզայներ, լուսանկարիչ և ճարտարապետ
Պարգևներ և
մրցանակներ
ԱնդամությունԴե ստիլ և Բելգիայի գիտությունների և արվեստի թագավորական ֆլամանդական ակադեմիա
ԵրեխաներՎիմ Ռիեթվելդ, Էլիզաբեթ Էսկես-Ռիտվելդ, Ժան Ռիոթվելդ[10] և Գերիթ Ռիթվելդ կրտսեր
Կայքgerrit-rietveld.nl
 Gerrit Rietveld Վիքիպահեստում

Կենսագրություն խմբագրել

Մանկուց Ռիթվելդն աշխատել է իր հոր՝ ատաղձագործական արհեստանոցում։ 1904 թվականին նա դարձել է Ուտրեխտի ոսկերիչ Բեգերի գծագրիչը, որի համար աշխատել է ինը տարի։ Միաժամանակ նա հաճախել է երեկոյան դասընթացների՝ ճարտարապետ Կլաարհամերի ղեկավարությամբ։ 1917 թվականին Ռիթվելդը բացեց կահույքի իր արտադրամասը[11]։

Ռիթվելդի հայացքների վրա լրջորեն ազդել են Չարլզ Մակինթոշը և Ֆրենկ Լլոյդ Ռայթը[12]։ 1918 թվականին Ռիթվելդը ծանոթացավ Թեո վան Դոսբուրգինի, Պիետ Մոնդրիանինի և այլ երիտասարդ արվեստագետների հետ, որոնք հետագայում միասին հայտնի դարձան «Style» անունով (հոլ.՝ De Stijl)։ Նրանց ոճը, որը կոչվում է նեոպալստիցիզմ, պարզվեց, որ շատ մոտ է Ռիթվելդի հայացքներւն։ Նրանք օգտագործում էին հորիզոնական և ուղղահայաց տարրերի ամենապարզ ձևավորումները և գույների ամենաքիչ գունապնակը՝ հիմնականում կարմիրը, կապույտը, դեղինը, սևը և սպիտակը[11]։ Նույն թվականին Ռիթվելդը ստեղծեց իր ամենահայտնի գործերից մեկը՝ կարմիր և կապույտ աթոռը։ Աթոռը ստեղծելու համար նա օգտագործել է ուղիղ տախտակներ և սալիկներ այնպես, որ եռաչափ առարկան տեսողականորեն տարրալուծվել է պարզ երկրաչափական մարմինների[13][14] և երեք «հիմնական» գույներից երկուսի։ Ավելի ուշ աթոռը ցուցադրվեց Բաուհաուսի ցուցահանդեսում[11]։

Ռիտվելդի առաջին ճարտարապետական աշխատանքներից մեկը Ուտրեխտի բնակիչ Տրյուս Շրյոդեր-Շրյոդերի (Truus Schröder-Schräder) Առանձնատունն էր։ Տունը շարունակում է նեոպալստիցիզմ զարգացումը, ուղղանկյուն ձևեր, «ոճի» ստեղծագործությունների համար ավանդական պալիտրա (Սպիտակ և մոխրագույն պատեր և հիմնական գույներով պատրաստված ուղղահայաց գծեր)։ Վիլան կառուցվել է Վան Դուսբուրգի «պլաստիկ ճարտարապետության» 16-րդ կետին համապատասխան՝ այն եղել է «էլեմենտար, տնտեսական և ֆունկցիոնալ, ոչ մոնումենտալ և դինամիկ, տեսքով հակակուբիստական և գույնով հակադեկորատիվ»[13]։ Բացի բաղնիքից և զուգարանից, երկրորդ հարկում բացակայում էին ներքին միջնապատերը, այդ հարկում տեղակայված էին երկու առանձին սենյակներ, իսկ երկրորդ հարկում ՝ երկու առանձին սենյակներ։ Ներքին հարդարանքը կատարվել է նույն գույներով, Ինչ արտաքին պատերը[15]։ Շրյոդերի տունը կառուցվել է բնակելի տարածքում և զարմանալիորեն տարբերվում էր այն շրջապատող ստանդարտ բնակելի շենքերից և տներից։ Շրյոդերը բնակություն հաստատեց այդ տանը իր երեք երեխաների հետ (նա այրի էր) և այնտեղ ապրեց մինչև իր մահը՝ 1985 թվականը։ 2000 թվականից Շրյոդերի տունը գրանցվեց ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի Համաշխարհային ժառանգության օբյեկտների շարքում։

1928 թվականին Ռիտվելդը դարձավ ժամանակակից ճարտարապետության միջազգային կոնգրեսի 28 հիմնադիրներից մեկը (ֆր.՝ Congres Internationaux d ' Architecture Moderne, CIAM) Լե Կորբյուզիե։ 1930-ականները նույնպես արդյունավետ էին։ Ժամանակի հայտնի ստեղծագործություններից մեկը «Զիգզագ» աթոռն էր, որը բաղկացած էր չորս հարթություններից, որոնք միմյանց հետ միանում էին տարբեր անկյուններից (1932-1934)։ Պատերազմից հետո Ռիտվելդը դասավանդել է Ռոտերդամում, իսկ ավելի ուշ՝ Հաագայում։ 1951 թվականին Ամստերդամում տեղի ունեցավ «Style» հետահայաց մեծ ցուցահանդեսը։

1954 թվականին Ռիտվելդը նախագծեց հոլանդական տաղավարը Վենետիկի բիենալեում, այնուհետև մի քանի նախագծեր իրականացրեց Նիդեռլանդներում։ 1963 թվականին նա ընտրվում է Նիդեռլանդների Ճարտարապետների միության պատվավոր անդամ, իսկ հաջորդ տարի ստանում է Պատվավոր դոկտորի կոչում Դելֆտի տեխնիկական համալսարանում։

1963 թվականին Ռիտվելդը մահացավ։ Նրա վերջին խոշոր նախագիծը Վան Գոգի թանգարանն էր։ Շենքի շինարարությունը 1973 թվականին ավարտել են նրա ճարտարապետական ստուդիայի գործընկերներ Վան Դիլենը և Վան Տրիխտը[16]։

Հիշատակի հավերժացում խմբագրել

1968 թվականին նրա անվամբ է անվանակոչվել Նիդեռլանդների արվեստների և դիզայնի ակադեմիան։ Ռիտվելդը հենց ինքն է եղել տվյալ շենքի նախագծողը, որի շինարարությունը ավարտվել է նրա մահից հետո։

Նրա պատվին է անվանակոչվել նաև Գվիդո վան Ռոսումի կողմից մշակված վեբ-ծրագիրը, որը ծառայում էր Reitveld (ծրագրային ապահովում) կոդերի ստոգման համար։

Պատկերասրահ խմբագրել

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. ↑ 1,0 1,1 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Gerrit Rietveld (նիդերլ.)
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Gerrit Thomas Rietveld — 2009.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 Deutsche Nationalbibliothek Record #118600990 // Gemeinsame Normdatei (գերմ.) — 2012—2016.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 Discogs — 2000.
  6. ↑ Ժամանակակից արվեստի թանգարանի առցանց հավաքածու
  7. ↑ http://www.sikkensprize.org/winnaar/gerrit-rietveld/
  8. ↑ https://www.nationaalarchief.nl/onderzoeken/archief/2.02.32/invnr/895ED.9/file/00136376.PDF
  9. ↑ https://www.utrecht.nl/bestuur-en-organisatie/onderscheidingen/stedelijke-onderscheidingen/wie-kregen-een-stedelijke-onderscheiding/
  10. ↑ Union List of Artist Names — 2019.
  11. ↑ 11,0 11,1 11,2 «Биография на gerrit-thomas-rietveld.de». Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ հոկտեմբերի 17-ին. Վերցված է 2009 թ․ հունվարի 9-ին.
  12. ↑ Gerrit Rietveld 1888—1964 Արխիվացված 2012-09-05 archive.today, Modern Furniture Classics
  13. ↑ 13,0 13,1 «Конструктивизм (2 часть)». Современный интерьер. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ հուլիսի 9-ին. Վերցված է 2009 թ․ հունվարի 9-ին.
  14. ↑ «Theatrum mundi». Коммерсантъ. 1993 թ․ հունիսի 17. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 8-ին. Վերցված է 2009 թ․ հունվարի 9-ին.
  15. ↑ Joyce Volk (1989 թ․ օգոստոսի 6). «Rietveld's Little House Looms Large». The New York Times. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ հունիսի 7-ին. Վերցված է 2009 թ․ հունվարի 9-ին.
  16. ↑ «Van Gogh Museum — The Main Building». Արխիվացված է օրիգինալից 2007 թ․ օգոստոսի 12-ին. Վերցված է 2009 թ․ հունվարի 10-ին.
 Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Գերիթ Ռիթվելդ» հոդվածին։
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Գերիթ_Ռիթվելդ&oldid=9489519» էջից