Վիքիպեդիա

Գենդերային կենսաթոշակային բաց

Գենդերային կենսաթոշակային բացը (հայտնի նաև որպես գենդերային հիմքով կենսաթոշակային ապահովության տարբերություն) կանանց և տղամարդկանց կենսաթոշակային եկամուտների տոկոսային տարբերությունն է։ Այն հաճախ հաշվարկվում է որպես տարբերություն տղամարդուև կնոջ միջին կենսաթոշակներիի միջև՝ արտահայտված որպես տղամարդու կենսաթոշակի տոկոս։ ՏՀԶԿ երկրների միջին հաշվով բացը կազմում է 26%[1]։

Գենդերային կենսաթոշակային բաց

Նախապատմություն

խմբագրել

Դիպլոմավոր ֆինանսական անալիտիկների ինստիտուտի նախագահն ու գործադիր տնօրեն Մարգարեթ Ֆրանկլինը 2021 թվականին ընդգծել է, որ «Կենսաթոշակային նպաստների գենդերային տարբերությունը վերնագրերի վրա չի գրավում նույն ձևով, ինչ աշխատավարձի տարբերությունը, սակայն խնդիրը մնում է ոչ պակաս հրատապ։ Եվ այն պետք է նախապես շտկվի։ Նույնիսկ ավելի շատ կանայք աղքատության են բախվում թոշակի անցնելու ժամանակ»[2]։

Mercer CFA ինստիտուտի կողմից անցկացված գլոբալ կենսաթոշակային ինդեքսի (CGPI) վերլուծությունը ցույց է տվել, որ բացի մեկ պատճառ չկա, և երկրի բոլոր շրջաններում կենսաթոշակային եկամտի մակարդակի զգալի գենդերային տարբերություններ կան[3]։

Մեծ Բրիտանիայում չկա կենսաթոշակային բացթողման չափի վերաբերյալ կառավարության պաշտոնական գնահատականը, ոչ էլ հատուկ քաղաքականություն՝ այն լուծելու համար։ Գնահատումները ցույց են տալիս, որ 2019-2020 թվականներին այդ տարբերությունն աճել է մինչև 37,9%, ինչը ավելի քան երկու անգամ գերազանցում է գենդերային աշխատավարձի տարբերությանը (15,5%)[4][5]։ Կենսաթոշակային կանայք 72%-ով ավելի ցածր կենսաթոշակային եկամուտ ունեն[6], քան տղամարդիկ։ Մեծ Բրիտանիայում թոշակի անցնելու ժամանակ կնոջ միջին կենսաթոշակային ֆոնդը (10,000 ֆունտ ստերլինգ) տղամարդու կեսից պակաս է (21,000 ֆունտ)[7][8]։

Գենդերային կենսաթոշակային տարբերությունը կապված է գենդերային աշխատավարձերի տարբերության հետ, քանի որ այն մասամբ պայմանավորված է միահամուռ ազդեցությամբ ժամանակի ընթացքում այն բանից, որ կանանցից ավելի քիչ են վաստակում, քան տղամարդիկ, բայց դա հատկապես անբարենպաստ է, քանի որ կանայք կարող են շատ քիչ միջոցներ ձեռնարկել այն շտկելու համար։ Թեև կանանց անարդար վարձատրելն անօրինական է, կան բազմաթիվ սոցիալական և կառուցվածքային պայմաններ, որոնց պատճառով աշխատավարձի և կենսաթոշակային բացերը մնում և աճում են[9]։ Կենսաթոշակային բացը հատկապես ընդգծված է աշխատանքի ոլորտներում, որտեղ ավանդաբար գերակշռում են կանայք։ Մեծ Բրիտանիայի իրավական և ընդհանուր կենսաթոշակային սխեմաների անդամների տվյալների օգտագործմամբ կատարված հետազոտությունները ցույց են տվել, որ տիպիկ գենդերային կենսաթոշակային տարբերությունը կազմում է 56% թոշակի անցնելու ժամանակ։ Այդ բացը ավելի շատ է ազդում միայնակ կանանց (և միայնակ մայրերի վրա), քան ամուսնացածների վրա[10]։

Եվրոպական տվյալները (ԵՄ 27 երկրների համար) ցույց են տալիս, որ սեռերի կենսաթոշակային տարբերությունն առավել ընդգծված է Լյուքսեմբուրգում, որտեղ կանայք 44%-ով պակաս կենսաթոշակ են ստացել, որին հաջորդում են Մալթան և Նիդեռլանդները (երկուսն էլ՝ 40%)[11],  Կիպրոսը (39%), Ավստրիան (37%) և Գերմանիան (36%)[12][13]։  Ճապոնիան ունի 50% ճեղքվածք, իսկ Կանադայի բացը մոտ 22% է[14]։

Պատճառներ

խմբագրել

Կառուցվածքային, մշակութային և վարքագծային մի շարք գործոններ նպաստում են կենսաթոշակների ճեղքմանը, այդ թվում՝

  • Կենսաթոշակային խնայողության մակարդակի անհավասարակշռություն[15][16][17]։
  •  Աշխատավարձերի բարձրացման անհամամասնությունները («գենդերային աշխատավարձի բարձրացման տարբերություն»)։ Հետազոտությունները ցույց են տալիս, որ աշխատավարձերի բարձրացման անհամամասնությունները նպաստում են գենդերային կենսաթոշակային խզմանը[18][19]։
  • Անուղղակի գենդերային խտրականությունը ներկառուցված կենսաթոշակային համակարգում։ Միլիոնավոր կանայք բաց են թողնում աշխատավայրում կենսաթոշակները, քանի որ նրանք չեն համապատասխանում իրենց սխեմային ավտոմատ ընդգրկվելու համար, քանի որ աշխատում են ցածր վարձատրվող կամ մի քանի կես դրույքով աշխատատեղերում[20]
  • Ամուսնալուծված կանայք արդյունքում կարող են զրկվել կենսաթոշակային եկամուտից
  • Ծնողական արձակուրդի անհետևողական օգտագործումը։ Վերջին հետազոտությունները ցույց են տալիս, որ ավելի շատ տղամարդիկ, ովքեր ընդհանուր ծնողական արձակուրդ են վերցնում, կնվազեցնեն կենսաթոշակային բացը[21]։
  • Մանկամսուրի հասանելիության բացակայությունը։ Սա սահմանափակում է կանանց աշխատանքային հնարավորությունները, և կանանց կողմից վճարվող երեխաների խնամքի ծախսերը խնայողությունների համար ավելի քիչ տնօրինվող եկամուտ են թողնում։
  • Ռիսկի հակակրանքի, ֆինանսական ռիսկի հանդուրժողականության և ֆինանսական գրագիտության տարբերությունները[22]։
  • Ցածր աշխատավարձեր այն ոլորտներում, որտեղ գերակշռում են կանայք, ինչպիսիք են հյուրընկալությունը, առողջապահությունը և կրթությունը[23]։

Սեռերի կենսաթոշակային անհավասարակշռություն (Միացյալ Թագավորություն)

խմբագրել

Միացյալ Թագավորության (Մեծ Բրիտանիա) պետական կենսաթոշակը նշանակվում էր տղամարդկանց համար 65 և կանանց համար՝ 60 տարեկան մինչև 1995 թվականի կենսաթոշակային ակտը, որը պետք է փուլ առ փուլ «հավասարակշռություն» սահմաներ՝ կանանց կենսաթոշակային տարիքը տղամարդկանց տարիքին հավասարեցնելու համար[24]։ Տղամարդկանց մինչև 60 տարեկան տեղափոխելու կամ այս երկուսի միջև այլ տարիք ընտրելու տարբերակը չի ընդունվել[25]։ Այս փոփոխությունը պետք է կատարվեր փուլ առ փուլ տասը տարվա ընթացքում, սակայն ժամկետներն արագացվեցին 2011 թվականի «կենսաթոշակների մասին» օրենքի համաձայն, որը պնդում էր, որ անբարենպաստ վիճակում է դրել 1951-1960 թվականների ապրիլից ծնված 2,6 միլիոն կանանց[26], և նրանցից ոմանք ստիպված էին սպասել ևս 6 տարի, մինչև նրանք կարողանային որակավորվել իրենց կենսաթոշակի համար[27]։

2015 թվականին ստեղծվեց «Կանայք ընդդեմ պետական կենսաթոշակային անհավասարության» (WASPI) բողոքի խումբը, որը հավաքեց 118,000 ստորագրություն և դիմեց խորհրդարանին՝ խնդրի վերաբերյալ պաշտոնական քննարկումներ անցկացնելու համար, որոնք տեղի ունեցան 2016-ի փետրվարին[28]։ Հաջորդեցին հետագա բողոքները, և զանգվածային դատական հայց ներկայացվեց[29], որը վիճարկում էր այս խմբի նկատմամբ վերաբերմունքի անհավասարությունը[30]։ 2018 թվականին «քվեարկեք 100 կանանց համար» կանանց երթին նվիրված միջոցառումներ, որոնք նվիրված են Միացյալ Թագավորությունում (որոշ) կանանց ընտրական իրավունքի շնորհման հարյուրամյակին և կանանց միջազգային օրվան[31]։ Մեծ Բրիտանիայում խորհրդարանական բանավեճերի ընթացքում կրկին բարձրացվեց կենսաթոշակային արդարության հարցը անհավասարության այլ դրսևորումների և միայն կանանց վրա ազդող հարցերի շարքում[32][33]։ Հակառակ կարծիքներ են հնչել այն փաստարկի էության վերաբերյալ, որ կանայք ենթարկվել են անարդար վերաբերմունքի[34]։

1950-ական թվականների կանանց վրա կենսաթոշակային բացերի խնդիրը և ազդեցությունը ներկայացվեցին 2019 թվականի ընտրական ընկերություններում[35][36]։ Կանանց գործողությունների մեկ այլ՝ #backto60 խումբը գտնում էր, որ տուժած կանանց համար լիարժեք փոխհատուցումը տեղին է[37], այլ ոչ սահմանափակ «փոխհատուցում»՝ կառավարության հաղորդակցության բացակայության համար[38], և նրանց ամբոխի կողմից ֆինանսավորվող դատական գործը, որը ղեկավարում էր Մայքլ Մենսֆիլդը , QC, վերջնականապես չաջակցվեց Գերագույն դատարանի կողմից 2021 թվականին՝ բողոքարկման իրավունքի համար։ Այնուամենայնիվ, Խորհրդարանական և Առողջապահական Ծառայությունների Օմբուդսմենը 2021 թվականի հուլիսին հայտնաբերել և զեկուցել է, հիմնվելով վեց «թեստային դեպքերի» վրա, որ եղել է «վատ կառավարում»՝ Մեծ Բրիտանիայի կառավարության համապատասխան դեպարտամենտի կողմից պետական կենսաթոշակի փոփոխությունների վերաբերյալ կանանց հաղորդագրության մեջ ( DWP )[39]: Օմբուդսմենը թարմացրել է հանրային տեղեկատվությունը 2022 թվականի փետրվարին իր հարցման մեջ՝ նշելով, որ այժմ սպասում է ապացույցների աշխատանքի և կենսաթոշակների դեպարտամենտից մինչև 2022 թվականի մարտի վերջը[40], առանց որի այն չի կարող սկսել «երկրորդ փուլը»[41]։ հետաքննություն և հաշվի առնել, թե արդյոք բացահայտված թերությունները հանգեցրել են անարդարության բողոքատուների համար»։ Խորհրդարանի վաթսունչորս անդամներ պաշտպանել են լեյբորիստական պատգամավոր Յան Բիրնի միջնորդությունը[42], որը կոչ է անում ամբողջական փոխհատուցում (որը պաշտպանում է #backto60 և «We Paid In You Pay Out» խմբերի տեսակետը), սակայն այլ կարծիքներ։ Բողոքի խմբերը (WASPI) և կանանց պետական կենսաթոշակային անհավասարության վերաբերյալ պաշտոնական բոլոր կուսակցությունների խորհրդարանական խումբը (APPG) առաջարկում են ավելի քիչ փոխհատուցում[43]։

Կենսաթոշակային բացի առավել լայն տեսությունը Մեծ Բրիտանիայի մեկը մյուսի հետևից փոխվող կառավարության օրենսդրական ներդրման բացակայության համատեքստում Միավորված ազգերի կազմակերպության CEDAW կոնվենցիայի՝ կանանց նկատմամբ խտրականության բոլոր ձևերի վերացման մասին բրիտանական օրենսդրությունն անցկացրեց ժողովրդական տրիբունալ 2021 թվականին և ապացույցներ ընդունեց, որոնք խորհուրդ էին տալիս, որ Մեծ Բրիտանիան պետք է ներկայացնի կանանց իրավունքների օրինագիծ[44]։

Լուծումներ

խմբագրել

ՏՀԶԿ-ի գլխավոր քարտուղարի աշխատակազմի ղեկավար Խուան Յերմոն ասել է. «Քաղաքականություն մշակողները պետք է հաշվի առնեն և անդրադառնան այն գործոններին, որոնք կարող են հանգեցնել գենդերային անհավասարության, և պետք է ձգտեն մշակել գենդերային չեզոք կենսաթոշակային խնայողությունների մեխանիզմներ»։ Մեծ Բրիտանիայում Prospect Union-ը կոչ է արել կառավարությանը լուծել գենդերային կենսաթոշակային բացը ավտոմատ գրանցման, պետական լրացուցիչ կենսաթոշակային վարկի և երեխաների մատչելի խնամքի և հարկային համակարգի փոփոխությունների միջոցով։ Հետազոտողները, ովքեր ժամանակի ընթացքում վերլուծում են կենսաթոշակային ճեղքվածքի մասին տվյալները, ընդգծում են, որ կենսաթոշակային եկամուտների ներկայիս ճեղքերը արտացոլում են աշխատաշուկաները և կենսաթոշակային վճարումների մոդելները շատ տարիներ առաջ, այժմ աշխատող մարդիկ կարող են այլ փորձ ունենալ, երբ նրանք հասնում են թոշակի։ Այդ բացն ավելացել է COVID-19 համաճարակի տարիներին սակայն այլընտրանքային աշխատաոճերի հետ կապված նոր փորձերը կարող են գործատուներին հնարավորություններ տալ իրականացնելու ավելի ճկուն քաղաքականություն, որը կխրախուսի ավելի շատ կանանց մնալ աշխատուժում։

Ծանոթագրություններ

խմբագրել
  1. ↑ «Governments need to address the gender gap in retirement savings arrangements - OECD». www.oecd.org. Վերցված է 2021 թ․ նոյեմբերի 4-ին.
  2. ↑ Institute, Margaret Franklin, president and CEO, CFA (2021 թ․ նոյեմբերի 1). «Op-ed: Gender gap in pensions is real and needs to be fixed». CNBC (անգլերեն). Վերցված է 2022 թ․ փետրվարի 25-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
  3. ↑ «Global Pension Index calls for pension systems reform to close gender gap in retirement income». CFA Institute (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2022 թ․ փետրվարի 25-ին.
  4. ↑ «What is the gender pension gap?». Prospect (անգլերեն). Վերցված է 2021 թ․ հոկտեմբերի 23-ին.
  5. ↑ «Covid widens gender pension gap by 17%». 2021 թ․ օգոստոսի 11.
  6. ↑ «Gender pensions gap». NOW: Pensions (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2021 թ․ հոկտեմբերի 23-ին.
  7. ↑ «British women hit by gender pension gap at every stage of career | Legal & General». group.legalandgeneral.com (անգլերեն). Վերցված է 2021 թ․ հոկտեմբերի 23-ին.
  8. ↑ Palmer, Kate. «Pension gender gap is still too wide». The Times (անգլերեն). ISSN 0140-0460. Վերցված է 2021 թ․ հոկտեմբերի 23-ին.
  9. ↑ «Gender pension gap: how women can boost their retirement pot». the Guardian (անգլերեն). 2021 թ․ հուլիսի 31. Վերցված է 2022 թ․ փետրվարի 22-ին.
  10. ↑ «We need to talk about pensions: why single women fall behind, and what to do about it». Glamour UK (բրիտանական անգլերեն). 2020 թ․ հունիսի 23. Վերցված է 2021 թ․ հոկտեմբերի 23-ին.
  11. ↑ «Netherlands has second largest gender pension gap in EU». NL Times (անգլերեն). Վերցված է 2021 թ․ նոյեմբերի 4-ին.
  12. ↑ «Closing the gender pension gap?». ec.europa.eu (բրիտանական անգլերեն). Վերցված է 2021 թ․ նոյեմբերի 4-ին.
  13. ↑ Flory, Judith. «The Gender Pension Gap Developing an Indicator Measuring Fair Income Opportunities for Women and Men» (PDF). Fraunhofer Institute for Applied Information Technology (FIT) Sankt Augustin, Germany.
  14. ↑ «Gender pension gap can be addressed by higher minimum wage and removing barriers to unionization». USW Canada (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2021 թ․ նոյեմբերի 3-ին. Վերցված է 2021 թ․ նոյեմբերի 4-ին.
  15. ↑ Crawford, Rowena; O'Brien, Laurence (2021 թ․ մայիսի 11). «Understanding the gender pension gap». ifs.org.uk. Վերցված է 2021 թ․ հոկտեմբերի 23-ին.
  16. ↑ «Gender pension gap: how women can boost their retirement pot». the Guardian (անգլերեն). 2021 թ․ հուլիսի 31. Վերցված է 2021 թ․ հոկտեմբերի 23-ին.
  17. ↑ O'Brien, Laurence; Crawford, Rowena. «Gender pension gap: why women save less - and why that's changing dramatically». The Conversation (անգլերեն). Վերցված է 2021 թ․ հոկտեմբերի 23-ին.
  18. ↑ Gray, Jack. «Pay rise gender disparity could lead to further increase in gender pension gap». Pensions Age Magazine (անգլերեն). Վերցված է 2022 թ․ փետրվարի 22-ին.
  19. ↑ «Facing an unequal future: Closing the gender pensions gap» (PDF). NOW: Pensions. 2019 թ․ հուլիս.
  20. ↑ O'Brien, Laurence; Crawford, Rowena. «Gender pension gap: why women save less - and why that's changing dramatically». The Conversation (անգլերեն). Վերցված է 2021 թ․ նոյեմբերի 4-ին.
  21. ↑ «Wider take-up of shared parental leave would reduce the impact of maternity leave on the gender pensions gap by 60%». NOW: Pensions (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2022 թ․ փետրվարի 23-ին.
  22. ↑ «2. Understanding the gender pension gap beyond labour market drivers through a literature review | Towards Improved Retirement Savings Outcomes for Women | OECD iLibrary». www.oecd-ilibrary.org. Վերցված է 2021 թ․ նոյեմբերի 4-ին.
  23. ↑ «How to fix the gender pension gap». World Economic Forum (անգլերեն). Վերցված է 2022 թ․ փետրվարի 22-ին.
  24. ↑ «Pensions Act 1995 Schedule 4». www.legislation.gov.uk.
  25. ↑ «Pensions Act 2011». www.legislation.gov.uk.
  26. ↑ «Reality Check: The fight over women's state pensions». BBC News (բրիտանական անգլերեն). 2017 թ․ մայիսի 30. Վերցված է 2022 թ․ փետրվարի 25-ին.
  27. ↑ «State pension age rise: thousands of women expected to join march». the Guardian (անգլերեն). 2018 թ․ հոկտեմբերի 9. Վերցված է 2022 թ․ փետրվարի 25-ին.
  28. ↑ «Women's state pension petition wins parliamentary debate». the Guardian (անգլերեն). 2016 թ․ հունվարի 13. Վերցված է 2022 թ․ փետրվարի 25-ին.
  29. ↑ «Hansard - Transitional State Pension Arrangements for Women». Hansard. 2016 թ․ փետրվարի 1.
  30. ↑ «Women protest in London over pensions». BBC News (բրիտանական անգլերեն). Վերցված է 2022 թ․ փետրվարի 25-ին.
  31. ↑ «Waspi crowdfunds £100k for legal fight». FT Advisor. 2016 թ․ նոյեմբերի 8.
  32. ↑ «Hansard - Vote100 and International Women's Day». 2018 թ․ մարտի 8.
  33. ↑ «Debates in Parliament». APPG on State Pension Inequality for Women (բրիտանական անգլերեն). 2016 թ․ դեկտեմբերի 9. Արխիվացված է օրիգինալից 2022 թ․ օգոստոսի 8-ին. Վերցված է 2022 թ․ փետրվարի 25-ին.
  34. ↑ Pemberton, Hugh (2017 թ․ օգոստոսի 11). «WASPI's is (mostly) a campaign for inequality». Political Quarterly (English). 88 (3): 510–516. doi:10.1111/1467-923X.12347. hdl:1983/707a2c8c-462b-498d-9a54-1070bcc950da. ISSN 0032-3179.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  35. ↑ «General election 2019: Labour pledges payouts to pension age rise women». BBC News (բրիտանական անգլերեն). 2019 թ․ նոյեմբերի 24. Վերցված է 2022 թ․ փետրվարի 25-ին.
  36. ↑ St, Olaf; o (2019 թ․ նոյեմբերի 26). «SNP Manifesto 2019: What we're doing for women». Scottish National Party (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2022 թ․ փետրվարի 25-ին.
  37. ↑ «About». backto60 (անգլերեն). Վերցված է 2022 թ․ փետրվարի 25-ին.
  38. ↑ «Supreme Court denies Backto60 state pension appeal». FT Advisor. 2021 թ․ մարտի 31.
  39. ↑ «Women's State Pension age: our findings on the Department for Work and Pensions' communication of changes | Parliamentary and Health Service Ombudsman (PHSO)». www.ombudsman.org.uk (անգլերեն). Վերցված է 2022 թ․ փետրվարի 25-ին.
  40. ↑ «Complaints about communication of changes to women's State Pension age | Parliamentary and Health Service Ombudsman (PHSO)». www.ombudsman.org.uk (անգլերեն). Վերցված է 2022 թ․ փետրվարի 26-ին.
  41. ↑ «Early Day Motions - Providing financial restitution to women born in the 1950s - EDM (Early Day Motion) 906: tabled on 26 January 2022». 2022 թ․ հունվարի 26.
  42. ↑ «About Us». WE PAID IN YOU PAY OUT (անգլերեն). Վերցված է 2022 թ․ փետրվարի 26-ին.
  43. ↑ «APPG submits report to investigation into communication of changes to women's State Pension age | Peter Aldous MP - Member of Parliament for Waveney». www.peteraldous.com. Վերցված է 2022 թ․ փետրվարի 26-ին.
  44. ↑ «President's Report @CEDAWinLAW». WOMENS BILL OF RIGHT (անգլերեն). Վերցված է 2022 թ․ փետրվարի 25-ին.
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Գենդերային_կենսաթոշակային_բաց&oldid=9996328» էջից