Գաբրիելե Պետկևիչայտե Բիտե
Գաբրիելե Պետկևիչայտե Բիտե (գրական կեղծանունը` Բիտե, «մեղու») (լիտ.՝ Gabrielė Petkevičaitė-Bitė), մարտի 18, 1861[1][2], Smilgiai, Պանավեժի կոմսություն, Լիտվա[3] - հունիսի 14, 1943[1][2], Պանևեժիս, Լիտվա[4]), լիտվացի գրող, դրամատուրգ, հրապարակախոս, գրական քննադատ։ Հասարակական-քաղաքական գործիչ, Լիտվայի սահմանադիր սեյմի նախագահ (1920-1922), մանկավարժ։
Գաբրիելե Պետկևիչայտե Բիտե | |
|---|---|
 Գաբրիելե Պետկեվիչայտե Բիտեն Լիտվայի դրոշմանիշի վրա, 2011 | |
| Ծնվել է | մարտի 18, 1861[1][2] |
| Ծննդավայր | Smilgiai, Պանավեժի կոմսություն, Լիտվա[3] |
| Վախճանվել է | հունիսի 14, 1943[1][2] (82 տարեկան) |
| Վախճանի վայր | Պանևեժիս, Լիտվա[4] |
| Մասնագիտություն | քաղաքական գործիչ և գրող |
| Քաղաքացիություն | .svg){kind=small} Լիտվա[5][6] |
| Կուսակցություն | Lithuanian Popular Peasants' Union? |
 Gabrielė Petkevičaitė-Bitė Վիքիպահեստում | |
Կենսագրություն խմբագրել
Կովնոյի նահանգի ազնվականներից է։ Իոնիշկելիսի հիվանդանոցի տնօրենի դուստրն է։ Ինը տարեկանում կորցրել է մորը, ով մահացել է տիֆից։ Ինքն ու հինգ եղբայրները որբ են մնացել։ Մանկուց Գաբրիելեն հաշմանդամ է եղել (ունեցել է ողնաշարի ծռում)։ Ստացել է տնային կրթություն։ Նրա ուսուցիչներից է եղել Լաուրինաս Իվինսկիսը։ 1878 թվականին կանանց գիմնազիա է ավարտել Ելգավում։ Ավելի ուշ հոր հետ աշխատել է դեղատանն ու ուսումնասիրել է լիտվերեն։ 1890-ական թվականների սկզբին սկսել է զբաղվել մշակութային-հասարակական ու ստեղծագործական գործունեությամբ։ 1893 թվականին նախաձեռնել է «Պայքարող ուսանողների աջակցության համայնքի» ստեղծումը։ 1907 թվականին եղել է լիտվացի կանանց առաջին ժողովի կազմակերպիչներից մեկն ու նախագահը, Լիտվացի կանանց ասոցիացիայի համահիմնադիրներից մեկը (1908)։ 1909 թվականից, հոր մահից հետո ապրել է Վիլնոյում, աշխատել է «Lietuvos žinios» խմբագրությունում։
Առաջին համաշխարհային պատերազմի ժամանակ վերադարձել է հայրենի եզերք։ Ավարտել է բուժքույրական դասընթացներ, օգնել է հիվանդներին։ Պատերազմի ժամանակ օրագիր է պահել, որը հրապարակվել է 1925 և 1933 թվականներին։ 1919 թվականին սկսել է դասավանդել Պանևեժյան գիմնազիայում։ Եղել է աղջիկների դպրոցական համազգեստի մշակողներից մեկը, որն ընդունվել է ազգային մակարդակով ու գոյություն է ունեցել մինչև 1990-ական թվականների սկիզբ։ Զբաղվել է քաղաքական գործունեությամբ։ Եղել է Լիտվայի քրիստոնյա-դեմոկրատական կուսակցության անդամ։ 1920 թվականին ընտրվել է Լիտվայի սահմանադիր սեյմ, և որպես դրա ամենաավագ անդամ, նախագահել է առաջին սեսիան, որից հետո ընտրվել է նախագահ։ 1924 թվականին առողջական խնդիրների պատճառով հրաժարվել է դասախոսի աշխատանքից։ Այնուհետև հեռացել է հասարակական կյանքից, սակայն շարունակել է գրել։
Ստեղծագործություն խմբագրել
Հիմնական ստեղծագործություններից են. «Մանրուքներ» (1905) պատմվածքների ժողովածու, «Վիլկենե» (1894), «Աստծուն ի տես» (1905) պատմվածքներ, «Վաճառված երջանկություն» պիես։ Հանդես է եկել որպես քննադատ` պաշտպանելով ռեալիզմի ուղղությունը լիտվական գրականության մեջ։ «Երկու կանայք» ընդհանուր կեղծանունով գրող Յու. Ժեմայտեի հետ համատեղ գրել է մի քանի սոցիալ-կենցաղային դրամաներ և կատակերգություններ։ Այդ պիեսները ցույց են տվել պայքարը ցարիզմի դեմ, հանուն ժողովրդի լուսավորության։ Դպրոցական երկհատոր դասագրքի հեղինակ է։ Լիտվայում սահմանված է Գ. Պետկևիչայտե Բիտեի անվան մրցանակ։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 FemBio տվյալների շտեմարան (գերմ.)
- ↑ 3,0 3,1 3,2 Freebase տվյալների վերբեռնում — Google.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 http://www.vanderkrogt.net/statues/object.php?webpage=ST&record=lt175
- ↑ http://www.coin-database.com/coins/50-litas-150th-birth-anniversary-of-gabriele-petkevicaite-bite-lithuania-2011.html
- ↑ http://10times.com/venues/gabriele-petkevicaite-bite
Արտաքին հղումներ խմբագրել
- Gabrielė Petkevičaitė-Bitė Արխիվացված 2018-03-05 Wayback Machine(լիտվ.)
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Գաբրիելե Պետկևիչայտե Բիտե» հոդվածին։ |