Բարամ (ազգային պարկ)

Բարամ
Տեսակ	ազգային պարկ
Երկիր	Իսրայել
Հիմնվել է	1966

Բարամ (եբրայերեն՝ ברעם‎), ազգային պարկ Իսրայելում։ Անվանվել է հռոմեա-բյուզանդական շրջանի հին հրեական բնակավայրի անունով, որի տարածքում էլ այն ստեղծվել է^[1]։ Հիմնադրվել է 1966 թվականին^[2]։

Գտնվում է լեռնային վերին Գալիլեայում՝ Մերոն լեռան և Լիբանանի հետ սահմանի միջև։ Նրա կողքին է գտնվում համանուն Կիբուցը^[3]^[4]։

Պատմություն խմբագրել

Հրեական բնակավայր Բարամը հիմնադրվել է անտիկ ժամանակներում։ Նրա տեղում հայտնաբերված սինագոգի մնացորդները պատկանում են մեր թվարկության 2-րդ դարին։ Բարամը հիշատակել են հրեա ճանապարհորդներ Շմուել Բեն Շիմշոնը (1210), Մոշե Բասուլան (1523), անհայտ ճանապարհորդ, Ռամբամի աշակերտը (14-րդ դարասկիզբ) և ուրիշներ^[1]^[5]^[6]^[7]։ Նրանց կարծիքով՝ մեծ սինագոգում է եղել Շիմոնա բար Յոհայի ռաբբի եշիվան^[1]^[5]^[6]^[7]։

19-րդ դարում նրա տեղում գտնվում էր քրիստոնեական Բիրիմ գյուղը, որը կառուցվել էր հրեական բնակավայրի ավերակների վրա և գրեթե ամբողջությամբ ժառանգել էր նրա անունը^[6]^[8]։ Գյուղը հիմնադրել են դրուզների հետ կոնֆլիկտի արդյունքում Լիբանանից փախած մարոնիները^[9]^[10]։

Բիրիմի բնակիչները 1948 թվականի արաբա-իսրայելական պատերազմի ընթացքում ստիպված են եղել հեռանալ գյուղից, գյուղն ավերվել է 1949 թվականին՝ սահմանին մոտ 2 կմ հեռավորության և Լիբանանի կողմից ահաբեկչական խմբերի ներթափանցման վտանգի պատճառով։ Բնակիչների հիմնական մասը տեղափոխվել է Գուշ Հալյավ (Ջիշ) գյուղ, որը գտնվում է Բիրմայից հարավ։ Գյուղի վերականգնման մասին նրանց ներկայացրած հայցերը բավարարված չեն եղել։ Բարամ զբոսայգում պահպանված եկեղեցին նախկինի պես մարոնիների հոգևոր կենտրոնն է^[1]^[6]^[11]։

1949 թվականին գյուղի մնացորդների մոտ ստեղծվել է Բարամ կիբուցը^[3]^[4]։

Տեսարժան վայրեր խմբագրել

Այգու ցուցադրության հիմնական մասը թալմուդյան շրջանի լավ պահպանված «Մեծ սինագոգն» է։ Այլ հնագիտական գտածոների հետ միասին այն վկայում է մեր թվարկության 2-4-րդ դարերում այստեղ բնակվող ծաղկուն հրեական համայնքի մասին^[5]^[11]։ Մեծ սինագոգի տարածքը 15,2 × 20 մ է, այն կառուցված է մեծ մշակված քարերից, պահպանվել են նաև մեծ բարձր սյուներ։ Սինագոգում հայտնաբերվել է եբրայերեն երկու արձանագրություն․ «Կառուցվել է Էլազար բար Իուդանի կողմից» և «Այո, խաղաղություն կլինի այս վայրում և բոլոր վայրերում, ուր իր ժողովուրդը` Իսրայելը, բնակվում է. Յոսե հա Լևի բար Լևին կառուցել է այս քիվը, թող օրհնվեն նրա գործերը, ամեն»։ Լավ պահպանված ճակատն ունի դեպի Երուսաղեմ շրջված երեք գեղեցիկ քանդակված դուռ՝ զարդարված քարե փորագրություններով^[1]^[5]^[6]^[11]։

Մեծ սինագոգի կողքին գտնվել է նաև փոքր սինագոգ, որը գործնականապես ամբողջովին ավերվել է 19-րդ դարում։ Պեղումների ընթացքում հայտնաբերվել է գրություն. «Թող խաղաղություն լինի այս վայրում և Իսրայելի յուրաքանչյուր տանը։ Յոսե բար Լևին կառուցել է այս շեմքը։ Թող օրհնվի նրա աշխատանքը։ Շալոմ»։ Պեղումների ընթացքում հայտնաբերված դռան փակոցները ներկայումս ցուցադրվում են Լուվրում։

Այգու կազմի մեջ մտնում են նաև Բարիմ մարոնիական գյուղի մնացորդները^[1]^[5]^[6]^[11]։

Ծանոթագրություններ խմբագրել

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 Бар‘ам (древнее еврейское поселение)՝ հոդվածը Հրեական էլեկտրոնային հանրագիտարանում
↑ «ברוכם הבאים לגן לאומי ברעם» (PDF). רשות הטבע והגניםlang=he. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2014 թ․ օգոստոսի 20-ին. Վերցված է 2014 թ․ հոկտեմբերի 15-ին.
↑ ^3,0 ^3,1 Бар‘ам (кибуц)՝ հոդվածը Հրեական էլեկտրոնային հանրագիտարանում
↑ ^4,0 ^4,1 «Кибуц Барам». praisman.com. 2011. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ հոկտեմբերի 19-ին. Վերցված է 2014 թ․ հոկտեմբերի 15-ին.
↑ ^5,0 ^5,1 ^5,2 ^5,3 ^5,4 Jacqueline Schaalje, 2001
↑ ^6,0 ^6,1 ^6,2 ^6,3 ^6,4 ^6,5 Joe Yudin, 2012
↑ ^7,0 ^7,1 C.R. Conder and H.H. Kitchener, 1881, էջ 207, 233—234
↑ C.R. Conder and H.H. Kitchener, 1881, էջ 12, 207, 232—234, 372, etc.
↑ Seth Frantzman (2006). «The Strength and the Weakness: Palestinian Arab Christians between Islam and Zionism 1900-1948». M.A Thesis (անգլերեն). Hebrew University of Jerusalem. էջ 9. Վերցված է 2014 թ․ նոյեմբերի 23-ին. «In 1860 the Maronites suffered from massacres in the Lebanon, massacres carried out by their Druze neighbors. The Maronites established a few villages in the northern Galilee adjoining the border of Lebanon, including Jish and Kfar Baram.»
↑ Ryan Jones, 2014
↑ ^11,0 ^11,1 ^11,2 ^11,3 Bar'am National Park, 2013

Գրականություն խմբագրել

C.R. Conder and H.H. Kitchener The survey of western Palestine : memoirs of the topography, orography, hydrography, and archaeology. — Committee of the Palestine exploration fund, 1881. — Т. 1. — 493 p.

Արտաքին հղումներ խմբագրել

«Բարամ անտառը և հնագույն սինագոգը». parkingfree.ru. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ հունվարի 27-ին. Վերցված է 2013 թ․ հունվարի 6-ին.
«Բարամ ազգային պարկ». guide-israel.ru. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ հունվարի 27-ին. Վերցված է 2013 թ․ հունվարի 6-ին.
«Bar'am National Park» (անգլերեն). Իսրայելի բնության և պարկերի ղեկավարում (Nature and Parks Authority). 2013. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ հունվարի 27-ին. Վերցված է 2013 թ․ հունվարի 6-ին.
«Բարամ». izrail.pro. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ հունվարի 27-ին. Վերցված է 2013 թ․ հունվարի 6-ին.
Jacqueline Schaalje. (2001). «Ancient synagogues in Bar'am and Capernaum» (անգլերեն). Jewish Magazine, June 2001. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ հունվարի 27-ին. Վերցված է 2013 թ․ հունվարի 7-ին.
Joe Yudin. (2012). «Off The Beaten Track: Baram's ancient synagogue» (անգլերեն). The Jerusalem PostJ (Post.com), 02/16/2012. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ հունվարի 27-ին. Վերցված է 2013 թ․ հունվարի 7-ին.
Ryan Jones. (2014). «Israeli Christians Urge Israel to Rebuild Their Village» (անգլերեն). Israel Today, May 27, 2014. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ հունվարի 27-ին. Վերցված է 2013 թ․ հունվարի 7-ին.

Տեսանյութ խմբագրել

גן לאומי ברעם ՅուԹյուբում רשות הטבע והגנים էջը Յություբ տեսահոսթինգում (եբրայերեն)

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Բարամ (ազգային պարկ)» հոդվածին։

[ЭЕЭsettle-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 Бар‘ам (древнее еврейское поселение)՝ հոդվածը Հրեական էլեկտրոնային հանրագիտարանում

[daf-2] «ברוכם הבאים לגן לאומי ברעם» (PDF). רשות הטבע והגניםlang=he. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2014 թ․ օգոստոսի 20-ին. Վերցված է 2014 թ․ հոկտեմբերի 15-ին.

[ЭЕЭkibburz-3] 3,0 ^3,1 Бар‘ам (кибуц)՝ հոդվածը Հրեական էլեկտրոնային հանրագիտարանում

[praisman2011-4] 4,0 ^4,1 «Кибуц Барам». praisman.com. 2011. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ հոկտեմբերի 19-ին. Վերցված է 2014 թ․ հոկտեմբերի 15-ին.

[Jacqueline_Schaalje—2001——-5] 5,0 ^5,1 ^5,2 ^5,3 ^5,4 Jacqueline Schaalje, 2001

[Joe_Yudin—2012——-6] 6,0 ^6,1 ^6,2 ^6,3 ^6,4 ^6,5 Joe Yudin, 2012

[C.R._Conder_and_H.H._Kitchener—1881——207,_233—234-7] 7,0 ^7,1 C.R. Conder and H.H. Kitchener, 1881, էջ 207, 233—234

[C.R._Conder_and_H.H._Kitchener—1881——12,_207,_232—234,_372,_etc.-8] C.R. Conder and H.H. Kitchener, 1881, էջ 12, 207, 232—234, 372, etc.

[Frantzman2006-9] Seth Frantzman (2006). «The Strength and the Weakness: Palestinian Arab Christians between Islam and Zionism 1900-1948». M.A Thesis (անգլերեն). Hebrew University of Jerusalem. էջ 9. Վերցված է 2014 թ․ նոյեմբերի 23-ին. «In 1860 the Maronites suffered from massacres in the Lebanon, massacres carried out by their Druze neighbors. The Maronites established a few villages in the northern Galilee adjoining the border of Lebanon, including Jish and Kfar Baram.»

[Ryan_Jones—2014——-10] Ryan Jones, 2014

[Bar'am_National_Park,_2013———-11] 11,0 ^11,1 ^11,2 ^11,3 Bar'am National Park, 2013

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]